Arcyksiążę Rudolf

Z Wikipedii

Arcyksiążę Rudolf (1858-1889)

Rudolf Habsburg-Lotaryński, arcyksiążę austriacki (ur. 21 sierpnia 1858 w Laxenburgu, zm. 30 stycznia 1889 w Mayerling) - był synem i następcą cesarza Austrii Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety. Jego samobójcza śmierć w Mayerling w 1889 stała się międzynarodowym skandalem i przyczyniła się do upadku władzy dynastii Habsburgów.

[edytuj] Dzieciństwo i młodość

Młody arcyksiążę Rudolf

Rudolf urodził się w 1858, jako pierwszy syn i trzecie dziecko cesarskiej pary. W najwcześniejszych dniach swego życia, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, został zabrany od matki i przekazany w opiekę arcyksiężnej Zofii, matce ojca. Następca tronu nie widywał często swych rodziców. Cesarzowa, która spędzała czas na podróżach i pielęgnowaniu urody, nie czuła się związana ze swoimi dziećmi. Cesarz zaś, człowiek twardo stąpający po ziemi i bez reszty oddany obowiązkom, przekładał surowość nad ojcowskie uczucie.

Dzieciństwo spędził więc Rudolf samotnie, pozbawiony kontaktu z rówieśnikami, wychowywany przez surowych guwernerów, zawodowych żołnierzy wybieranych przez cesarza, którzy z wrażliwego chłopca chcieli uczynić godnego cesarskiego tytułu mężczyznę.

Surowe wychowanie i brak miłości ze strony rodziców przyczyniły się z pewnością do późniejszych problemów emocjonalnych Rudolfa.

Młody arcyksiążę Rudolf.

Pewnego dnia sześcioletni chłopiec został pozostawiony sam w ogrodzie zoologicznym, jego wychowawca wymknął się szybko, krzycząc z daleka: " Uwaga! Dzik! ". Przestraszone dziecko głośno krzyczało, a im bardziej było przelęknione, tym dłużej nikt nie przychodził mu z pomocą. Cesarzowa Elżbieta doprowadziła w końcu do tego, że preceptor został zwolniony. Incydent ten nie zbliżył jednak matki do Rudolfa, który cierpiał, nie mogąc widywać jej częściej.

Każdego dnia pogłębiała się przepaść dzieląca cesarza od syna, który po latach zwierzył się swemu kuzynowi, arcyksięciu Janowi Salwatorowi: " Między ojcem a mną jest szklana ściana. Widzimy się nawzajem, ale nie ma między nami żadnego poczucia wspólnoty".

10 maja 1881 ożenił się z belgijską księżniczką Stefanią Klotyldą, córką Leopolda II Koburga. Wesele odbyło się z wielką pompą i splendorem godnym przyszłego cesarza. Rudolf wydawał się być zakochany w swej młodziutkiej żonie, którą jego matka nazywała "tłustą słonicą". Po narodzinach ich jedynego dziecka, arcyksiężnej Elżbiety Marii (21 września 1883), książęca para bezpowrotnie oddaliła się od siebie (co było też spowodowane licznymi chorobami wenerycznymi Rudolfa, których nabawił się z powodu swej chronicznej niewierności).

Cierpiący na neurastenię arcyksiążę pociechy szukał w alkoholu, morfinie i kobiecym towarzystwie.

[edytuj] Rudolf i polityka

Arcyksiążę Rudolf z przyszłym cesarzem Wilhelmem II

W odróżnieniu od swego głęboko konserwatywnego ojca, Rudolf był zagorzałym zwolennikiem liberalizmu, co ideologicznie zbliżało go do matki. Arcyksiążę obracał się w wiedeńskich kręgach republikańskich, co wprawiało Franciszka Józefa we wściekłość. Był również przeciwnikiem sojuszu Austrii z Niemcami, co w przypadku, gdyby został cesarzem, mogłoby mieć duży wpływ na losy Europy w XX wieku.

[edytuj] Tragedia w Mayerling

Mary Vetsera, kochanka Rudolfa

W 1887 Rudolf zakupił zameczek myśliwski w Mayerling. Jesienią następnego roku 30-letni następca tronu spotkał 17-letnią baronównę Mary Vetserę. Od samego początku tej znajomości Mary otaczała Rudolfa boską niemalże czcią i była gotowa zrobić dla niego wszystko. Nie był to z pewnością dla Rudolfa największy romans jego życia, ale darzył Mary uczuciem i był poruszony jej bezgraniczną, fanatyczną wręcz miłością do niego. Gdy następca tronu podjął decyzję o własnym samobójstwie, Mary była gotowa towarzyszyć mu w tym dramatycznym posunięciu.

Według oficjalnych raportów, ich śmierć była wynikiem cesarskiego nakazu zakończenia romansu arcyksięcia. Jak wykazało prowadzone śledztwo, Rudolf, zgodnie z umową zawartą z Mary, zastrzelił swoją kochankę, a następnie oddał strzał we własną głowę.

Arcyksiążę został oficjalnie uznany za "psychicznie niestabilnego", by jako samobójca mógł być pochowany z wszelkimi honorami. Pogrzeb odbył się w Wiedniu, a ciało Rudolfa złożono w cesarskiej krypcie kościoła Kapucynów. Zwłoki Mary zostały potajemnie wywiezione z Mayerling i złożone na cmentarzu w Heiligenkreuz.

Powszechnie znana była fascynacja Rudolfa śmiercią i jego zmęczenie dręczącymi go dolegliwościami. Na biurku zwykł trzymać ludzką czaszkę i rewolwer. W Mary znalazł wierną towarzyszkę, darzącą go wielką miłością, swej ostatniej wędrówki do Mayerling – teatru tragedii, który później z rozkazu cesarza został zaadaptowany na klasztor karmelitanek.

[edytuj] Samobójstwo czy morderstwo?

Od momentu ogłoszenia, raport dotyczący śmierci arcyksięcia wzbudzał liczne wątpliwości. Krótko przed śmiercią w 1989 roku, ostatnia cesarzowa Austrii Zyta Maria Parmeńska udzieliła wywiadu, w którym wyjawiła, że arcyksiążę i jego kochanka zostali zamordowani w ramach spisku mającego na celu uciszyć Rudolfa, po tym jak odmówił udziału w zorganizowanej przez francuski rząd, próbie obalenia swego konserwatywnego i popierającego Niemcy ojca. Gdyby plan ów się powiódł, arcyksiążę objął by tron jako cesarz liberalny i profrancuski. Zyta nie podała żadnych dowodów potwierdzających autentyczność tej rewelacji, toteż za życia cesarzowej nie potraktowano jej poważnie.

W grudniu 1992 szczątki Mary Vetsery zostały wykradzione z cmentarza w Heiligenkreuz. Po ich odnalezieniu policja, chcąc mieć pewność, że należały one do baronówny, zleciła w Wiedeńskim Instytucie Medycznym ich przebadanie. Jakkolwiek potwierdzono ich tożsamość, zauważono, że czaszka nie nosi śladów po kuli, która to, wystrzelona przez Rudolfa, miała być przyczyną śmierci Mary. Zasugerowano natomiast, że Vetsera prawdopodobnie została zabita przez serię silnych ciosów w głowę.

W związku z poczynionym odkryciem przeanalizowano raport z sekcji zwłok arcyksięcia, sporządzony tuż po jego śmierci. Jego ciało nosiło ślady walki. Ponadto akta sprawy wspominały o sześciu kulach wystrzelonych z rewolweru, który jak dowiedziono, nie należał do Rudolfa.

Alfred Wysocki w swojej książce^{[potrzebne źródło]} wydanej w 1956 roku pisał

Arcyksiążę Rudolf w 1889 roku.

Oficjalny raport państwowy mówi, że Rudolf zastrzelił Vetserę na jej własną prośbę, nim sam popełnił samobójstwo. Nie wspomina ani słowem o poczynionych po latach odkryciach, co budzi oczywiste przypuszczenia - coś starano się ukryć. Nigdy jednak nie będzie możliwe dokładne ustalenie tego, co naprawdę wydarzyło się w Mayerling. Zgromadzone fakty pozwalają jedynie na snucie skrajnie różnych teorii.

Jedna z nich głosi, że nim doszło do tragedii, między arcyksięciem a jego kochanką doszło do kłótni, a w jej następstwie do szamotaniny. Rudolf zabił Mary, zaś następnie sam pozbawił się życia. Innymi słowy - raczej klasyczne morderstwo niż podwójne samobójstwo kochanków. Teoria ta upada jednak, gdy przychodzi do wyjaśnienia, jak popełniając samobójstwo arcyksiążę wystrzelił sześć kul, oraz skąd wziął się rewolwer, skoro nie należał do Rudolfa.

Druga teoria zakłada uczestnictwo osób trzecich, owych tajemniczych morderców, którzy pobili Vetserę na śmierć, a następcę tronu zastrzelili.

Zwłoki arcyksięcia Rudolfa

Ta ostatnia teoria nosi znamiona podobieństwa do tej głoszonej przez cesarzową Zytę, która jako żona następcy tronu w latach 1914-1916, była w bliskich stosunkach z ojcem Rudolfa, Franciszkiem Józefem. Od niego właśnie i od innych ważnych na dworze austro-węgierskim osobistości mogła zaczerpnąć informacji dotyczących jednego z najbardziej tajemniczych epizodów w europejskiej historii.

Należy jednak pamiętać, jak ciężkie dla cesarza musiało być ogłoszenie, że jego jedyny syn i następca wraz ze swą kochanką popełnił samobójstwo w stanie "braku psychicznej równowagi". Jeśli istniałyby jakiekolwiek dowody na to, że para została zamordowana, z pewnością podano by taką (znacznie wygodniejszą do monarchii) wersję wydarzeń do publicznej wiadomości. O ileż lepiej wyglądałaby w oczach współczesnych postać arcyksięcia - niewinnej ofiary spisku, niż arcyksięcia „szalonego” mordercy i samobójcy.

[edytuj] Skutki śmierci arcyksięcia Rudolfa

Śmierć jedynego syna sprawiła, że małżeństwo Franciszka Józefa i Elżbiety zupełnie się rozpadło. Cesarzowa pogrążyła się w melancholii i wyrzutach sumienia, które nie opuściły jej aż do śmierci. Nowym następcą tronu austro-węgierskiego został arcyksiążę Karol Ludwik, brat cesarza, a po jego śmierci Franciszek Ferdynand. Zabójstwo tego ostatniego w 1914 pociągnęło za sobą łańcuch zdarzeń zwany I wojną światową.

Gdyby Rudolf przeżył jeszcze kilka lat, nie jest wykluczone, że Franciszek Józef byłby abdykował, zostawiając tron cesarzowi znacznie bardziej liberalnemu, nowoczesnemu i przeciwnemu sojuszowi z Niemcami.

Stało się jednak inaczej. Tron otrzymał bratanek Franciszka Józefa, Karol I Habsburg - ostatni cesarz austriacki. I choć starał się, nie był w stanie zakończyć wojny i uchronić monarchii Habsburgów przed jej ostatecznym upadkiem.

[edytuj] Genealogia

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Arcyksiążę Rudolf