Żołądek

Z Wikipedii

Przewód pokarmowy, z zaznaczonym żołądkiem

1. dno
2. krzywizna większa
3. trzon
4. (kolano)
5. jama odźwiernikowa
6. kanał odźwiernika
7. wcięcie kątowe
8. krzywizna mniejsza
9. fałdy żołądkowe
E. przełyk
D. dwunastnica

Przekrój przez zdrowy żołądek człowieka

Żołądek (łac. gaster, ventriculus, stomachus) - narząd stanowiący część przewodu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie zawartych w pokarmie białek (nie zachodzi więc trawienie tłuszczów, a trawienie cukrów jest wręcz hamowane przez niskie pH żołądka). Żołądek wydziela sok żołądkowy zawierający enzymy trawienne:

podpuszczka - ścina białko w mleku,
pepsyna - zapoczątkowuje trawienie białek.

Żołądek wydziela kwas solny, który uaktywnia enzymy trawienne oraz zabija drobnoustroje.

U kręgowców jest to rozszerzona część pomiędzy przełykiem i jelitem.

[edytuj] Położenie

U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej na wysokości od 11. kręgu piersiowego (Th11), gdzie położony jest wpust żołądka do 3. bądź 4. kręgu lędźwiowego (L3-L4).

[edytuj] Budowa

Żołądek jest workiem mięśniowym o hakowatym kształcie, z przełykiem łączy się przez wpust żołądka (cardia), a z dwunastnicą łączy go odźwiernik (pylorus), otwór otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami.

[edytuj] Wielkość

Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia, napięcia ścian oraz pozycji ciała.

Długość żołądka: 25-30 cm
Szerokość żołądka: 12-14 cm
Pojemność: 1000-3000 ml

[edytuj] Podział anatomiczny

W budowie makroskopowej żołądka można wyróżnić następujące elementy:

wpust żołądka (łac. cardia ventriculi)
dno żołądka (fundus ventriculi)
trzon żołądka (corpus ventriculi)
- krzywizna mniejsza (curvatura minor)
- krzywizna większa (curvatura major)
część przedodźwiernikową (pars prepylorica)
odźwiernik (pylorus ventriculi).

[edytuj] Budowa histologiczna

Ściana żołądka zbudowana jest z następujących warstw (od wewnątrz):

Mięśniówka żołądka zbudowana jest z trzech warstw mięśni; (od zewnątrz) podłużnej, okrężnej i skośnej. Warto zauważyć że różne warstwy występują w różnych częściach żołądka:

warstwa podłużna - na krzywiźnie mniejszej i większej
warstwa okrężna - w części odźwiernikowej
warstwa skośna - w rejonie dna żołądka.

[edytuj] Komórki żołądka

Wewnętrzną warstwę wyścielającą wnętrze żołądka stanowi błona śluzowa. W błonie śluzowej znajdują się gruczoły, które zawierają następujące rodzaje komórek:

okładzinowe - wydzielające kwas solny
główne - wydzielające enzym pepsynę, a dokładniej pepsynogen (nieaktywny prekursor, który pod wpływem kwasu solnego przechodzi w aktywną pepsynę) trawiący białko
śluzowe - wydzielające śluz, który chroni komórki okładzinowe, główne oraz inne wchodzące w skład błony śluzowej przed trawiącym działaniem kwasu solnego
macierzyste - z nich powstają wszystkie komórki nabłonka śluzówki
dokrewne - wydzielają serotoninę
komórki APUD - komórki G wydzielające gastrynę.

W błonie śluzowej żołądka rozróżniamy następujące rodzaje gruczołów:

gruczoły żołądkowe właściwe – jest ich duża liczba (ok. 100 na 1mm².), w okolicach dna i trzonu
gruczoły wpustowe - w części wpustowej żołądka, wydzielają obojętny śluz i niewielkie ilości lizozymu
gruczoły odźwiernikowe – występują w części odźwiernikowej żołądka.

Przez to, że błona śluzowa żołądka wydziela kwas solny, pH treści żołądkowej może dochodzić nawet do 4. Pokarm, zbierający się w żołądku, jest trawiony przez sok żołądkowy. Z zewnątrz żołądek pokryty jest błoną surowiczą.

[edytuj] Funkcje

rozdrabnia pokarm;
wyjaławia pokarm;
trawi białka a lipaza żołądkowa zapoczątkowuje trawienie tłuszczów;
w żołądku odbywa się trawienie cukrów przez amylazę ślinową - do momentu obniżenia pH pokarmu do wartości deaktywującej enzym. U zdrowego człowieka w żołądku trawione jest około 30% skrobi^[1].

[edytuj] Unerwienie

Żołądek u człowieka unerwiony jest przez nerw błędny oraz dwa sploty autonomiczne. Lewy nerw błędny unerwia przednią część żołądka a prawy tylną (jest to spowodowane obrotem pętli jelitowej w rozwoju). Rozrusznik w żołądku zlokalizowany jest na 2/3 górnych krzywizny większej żołądka.

[edytuj] Unaczynienie

Pień trzewny wraz z unaczynieniem żołądka

Żołądek jest unaczyniony od tętnic pochodzących z pnia trzewnego.
Dno żołądka jest zaopatrywane przez tętnice żołądkowe krótkie - gałązki tętnicy śledzionowej.
Reszta naczyń biegnie wzdłuż krzywizn żołądka - tętnice żołądkowe wzdłuż krzywizny mniejszej a tętnice żołądkowo-sieciowe wzdłuż krzywizny większej. Tętnica żołądkowa lewa odchodzi bezpośrednio od pnia trzewnego natomiast tętnica żołądkowa prawa od tętnicy wątrobowej właściwej. Tętnica żołądkowo-sieciowa lewa odchodzi od tętnicy śledzionowej a tętnica żołądkowo-sieciowa prawa od żołądkowo-dwunastniczej (jedna z gałęzi końcowych). Tak więc tętnice mające określenie "lewa" zaopatrują górną część krzywizny natomiast "prawa" - dolną (oddając gałązki do przedniej i tylnej powierzchni żołądka). Tętnice łączą się pośrodku krzywizny zespoleniami (anastomozami). Określenie granic unaczynienia pomiędzy tętnicami prawa i lewa jest umowne.

Szczególną budowę ma żołądek przeżuwaczy; podobnie skomplikowany i wyspecjalizowany jest żołądek leniwców.

Przypisy

↑ Zakres aktywności przy dla amylazy wynosi pH 4-11 (optimum 7). Fizjologia układu trawiennego, S.Konturek. Warszawa 1985. PZWL. Strona 101, 470 (ISBN 83-200-0897-2)