Rana

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

**Rana**
Våpen	Kart

Grunnleggjande opplysningar
Kommunenr:	1833
Fylke:	Nordland
Administrasjonssenter:	Mo i Rana
Flatevidd:	4 463 km²
Folketal:	25 092 (2008)
Politikk
Ordførar (2007-2011):	Geir Waage (Ap)
Målform:	Nøytral
Nettstad:	www.rana.kommune.no

Rana er ein kommune i Nordland fylke. Administrasjonssenteret er Mo. Det norrøne namnet var Radund som truleg har samanheng med adjektivet "radr" som tyder rask, snøgg.

[endre] Geografi

Rana kommune er Noregs fjerde største kommune i utstrekning. I sør grensar Rana til Hemnes og Leirfjorden, i aust til Storuman kommun i Sverige, i vest til Rødøy og Nesna, og i nord til Saltdal og Beiarn. Rana er prega av store fjellområde og mange dalføre. Store deler av Saltfjellet-Svartisen nasjonalpark ligg i Rana kommune. Ranelva som munnar ut ved Selfors følgjer Dunderlandsdalen nordaustover gjennom ein stor del av kommunen. I sidedalen Røvassdalen ligg fleire kjende kalksteinsgrotter. Grønligrotta og Sætergrotta er opne for publikum.

[endre] Andre vassdrag, innsjøer og fjorder

Plura
Tespa
Tverråga
Bjøllåga
Stormdalsåga
Røvassåga
Virvassåga
Langvatnet
Kallvatnet
Akersvatnet
Ranfjorden

[endre] Tettstader i Rana

Mo
Storforshei
Hauknes

[endre] Forstader til Mo

Selfors
Gruben
Ytteren
Båsmoen
Mjølan
Åga/Hauknes

[endre] Bygder og grender

Skonseng
Røssvoll
Storvoll
Dalsgrenda
Alteren
Villen
Langvassgrenda
Utskarpen
Straumen
Sjona
Plurdalen
Grønnfjelldalen
Røvassdalen

[endre] Næringsliv

Ranasamfunnet har i lang tid vore prega av bergverksdrift og industri. Nord i kommunen, ved svenskegrensa ligg Nasa sølvgruver (nedl.). Ved Storforsheia har Dunderland Iron Ore Company (mellom 1902 og 1947) og Rana Gruber (frå 1937) drive ut malm. Denne malmen vart ein periode nytta i produksjonen til Norsk Jernverk på Mo, men blir no skipa ut. I dag har Mo industripark (MIP)tilhald i dei gamle lokala til Norsk Jernverk. Det finske firmaet Ruukki driv i dag med stålproduksjon her. Mo var frå gamalt av marknadsplass, og på 1800-talet etablerte L. A. Meyer seg som kjøpmann på Mo. I dag er Mo det største handelssentrum på Helgeland. Rana har store skogressursar og ein del landbruk.

[endre] Historie

[endre] Dialekt

Dialekten i Rana, ranværing, har både vestnorske og austnorske språktrekk. Tradisjonell ranværing har til dømes kløyvd infinitiv (austnorsk trekk). Gamle jamnvektsord har i hovudsak a-ending (å vara, å søva, å løva), medan overvektsord er apokoperte: å hiv, å skriv, å bit. Unntak er verbstammer som endar på -j: å herje, å belje, å hesje, å delje. I bymålet (dialekta på Mo og omegn) og hos ungdom fins desse dialektmerka mest ikkje lenger. Ranværing har tjukk l av norrøn rd og l. Personleg pronomen 1. person eintal er eg, nektingsadverb er ikkje eller ittje (unge menneske seier ofte ikke).