Kruis (muziek)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een kruis is in de muziek het teken ♯ dat op de notenbalk geplaatst kan worden om aan te geven dat de stamtoon waarvoor het kruis geplaatst is chromatisch een halve toon verhoogd wordt. Voor eenvoud van de notatie wordt het kruis als voorteken voor aan de notenbalk geplaatst als alle volgende stamtonen verhoogd moeten worden.
Voor verlagen van een halve toon wordt de mol gebruikt.
Het verhogen of verlagen met een hele toon wordt met respectievelijk een dubbelkruis of dubbelmol aangegeven. Het ongedaan maken van een eerder in de maat of in de toonsoort voorkomend kruis geeft men aan met een herstellingsteken.
Inhoud |
[bewerk] Geldigheid
De geldigheid van een kruis of mol is vastgelegd volgens onderstaande regels:
- aan het begin van de notenbalk, vlak na de sleutel en voor de maataanduiding: de kruis of mol geldt dan verder voor de hele balk en alle octaven.
- voor een individuele noot, ergens in een maat: geldt enkel voor die maat vanaf de plaats waar het kruis geplaatst is, niet meer in de volgende. Meestal geldt deze incidentele verhoging of verlaging ook alleen in het octaaf waarin hij genoteerd staat.
Om een toonsoort aan te geven plaatst men een aantal kruisen of mollen direct na de sleutel en voor de maataanduiding in de vorm van een voorteken.
[bewerk] Benaming
[bewerk] Nederlands
De Nederlandse benaming van een verhoogde toon eindigt op -is. Zo ontstaan de volgende verhogingen:
- c > cis
- d > dis
- e > eis (spreek uit: "ee-ies")
- f > fis
- g > gis
- a > ais (spreek uit: "aa-ies")
- b > bis
Een dubbelkruis lijkt op een x; Nederlandse benaming van de dubbele verhoging eindigt op -isis.
De Duitse benamingen zijn vrijwel identiek aan de Nederlandse, met de uitzondering dat men een extra letter gebruikt: de h (=b). De Duitse b is "onze" bes. Hierdoor is onze "bis" in het Duits "his" en onze beses in het Duits "heses".
[bewerk] Andere benamingen
In België, Frankrijk, Turkije en vele andere landen, spreekt men van dièse (kruis) en bémol (mol). Deze termen worden gecombineerd met de namen do t/m si voor de tonen c t/m b. Zo heten bijvoorbeeld gis: sol dièse, en bes: si bémol.
[bewerk] Engels
In de Engelse taal worden dezelfde letters gebruikt als in het Nederlands; chromatische verhogingen en verlagingen worden aangegeven met sharp (kruis) en flat (mol), bijvoorbeeld: F-sharp, D-flat etc.
