IJslandvaart

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De IJslandvaart is het bevissen van de rijke IJslandse visgronden van de Noordzee rond IJsland door vissersschepen zoals de O.129 Amandine.

Duizenden vissers van vele landen verdienden hun brood op IJslanders. De wateren rond IJsland waren een van de rijkste ter wereld. In die tijd betekende kwantiteit, soms tot 6000 kg vis per dag, meer dan kwaliteit.

[bewerk] Het leven aan boord, op hoop van zegen

De tocht naar IJsland nam vanuit Oostende zo'n vier dagen in beslag over een afstand van 1005 zeemijl, via wateren die geregeld door stormen werden geteisterd. IJslandvaarders waren stevig gebouwd om het lange verblijf op soms woelige zeeën te doorstaan. Tijdens de 20e eeuw gingen tal van schepen verloren. Vanaf 1945 verloren 49 vissers het leven in de IJslandse waters waarvan er 23 door golven overboord werden gesleurd.

Het schip sleepte een groot treilnet achter zich aan. Aan boord werd de vis zo snel mogelijk gegut (het wegsnijden van de ingewanden), vaak ononderbroken werkduur van 18 uur. Kabeljauw, tot anderhalve meter lang, vormde de hoofdmoot. De vis werd eerst in een wasbak gegooid en kwam dan, via het visluik op de planken vloer van het visruim terecht. De stuurman was verantwoordelijk voor het stouwen van de 70 ton wegende vangst en hield daarbij rekening met de stabiliteit van zijn schip. Een vol ruim kon in 1962 12.400 euro opleveren; in 1995 was de vracht tot 86.850 euro waard.

Aan boord liep een visser wacht van 22 uur tot 8 uur 's morgens, van 8 uur tot 16 uur en van 16 uur tot 22 uur. Vaak namen schippers hun zonen mee. Vissers op de IJslandvaart genoten een groot aanzien bij hun collega's. Ze werkten tijdens de winter bij lage temperaturen en kregen te maken met black frost waarbij zich tonnen ijs op het schip vormden. Hiermee vergeleken was vissen op de Noordzee een relatief gemakkelijke klus.

[bewerk] Weer aan de kade

Na een tocht van gemiddeld drie weken kreeg de bemanning drie dagen rust. De vangst werd in 5 à 6 uur aan land gebracht, onmiddellijk na het aanmeren. De manden (luwebennen) bevatten 70 tot 80 kg vis en ijs. Dan voer het schip naar een kade in de buurt van de pakhuizen van de rederij waar eventuele onderhoudswerken werden uitgevoerd. De tweede dag kwam nieuw ijs aan boord en op de derde dag leverden de bakker, groenteboer, aardappelboer en slager de levensmiddelen.

[bewerk] Het einde van de IJslandvaart

Als reactie zocht IJsland, via internationaal overleg, een manier om zijn visgronden te beschermen. Tussen 1901 en 1975 werd de territoriale economische zone uitgebreid van 0 naar 200 zeemijl. In 1972 gold een verbod op vangst binnen een 75-mijlzone. 19 Oostendse schippers kregen toelating om binnen de limieten te vissen. Uiteindelijk bleef de Amandine als laatste over tot zij er in 1995 de brui aan gaf.

In Oostduinkerke wordt er nog altijd met paarden op garnaal gevist. In Nederland, Noord-Frankrijk en Engeland is deze manier van garnaalvissen verdwenen. Ze ontstond na de IJslandvaart, toen voormalige vissers na hun verre reizen zich een boerderijtje aanschaften. Met de paarden werd ook door de golven geploegd.