Gaius Suetonius Tranquillus
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Gaius Suetonius Tranquillus (bij Hippo Regius, 69/70 – 140) was een Romeins biograaf en cultuurhistoricus uit de keizertijd.
Parallelbronnen
|
|---|
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Suetonius werd geboren rond 70 na Chr., in de buurt van Hippo Regius in Africa. Hij kreeg een rechtenopleiding en diende onder Plinius de Jongere toen deze gouverneur van Bithynia was. Uit een aantal brieven van Plinius blijkt dat deze hem als geleerde en vriend hogelijk waardeerde. Plinius beval hem aan bij keizer Trajanus die hem als bibliothecaris aanstelde. Onder keizer Hadrianus was hij enkele jaren chef van het keizerlijke secretariaat (ab epistulis), maar aan deze positie kwam in 121 vrij abrupt een einde, vermoedelijk vanwege zijn relatie met de keizerin Vibia Sabina. Uit de indrukwekkende lijst van zijn werken blijkt dat hij nog lange tijd daarna literair actief moet zijn gebleven.
[bewerk] Werken
Suetonius is de belangrijkste Romeinse vertegenwoordiger van de biografie, naar antieke opvattingen het "arme zusje" van de historiografie, met bescheiden literaire pretentie.
[bewerk] De Viris illustribus
De Viris illustribus (Over beroemde mannen) is een verzameling zakelijke biografieën en notities over bekende personen in de Latijnse literatuur (grammatici, redenaars, dichters, filosofen enz.) waarvan delen bewaard bleven. Een groot aantal gegevens uit Hiëronymus’ Chronica gaat op deze beschrijvingen terug.
[bewerk] De Vita Caesarum
[bewerk] Twaalf keizers
Voor dit hoofdwerk Levens van de keizers verzamelde Suetonius gegevens uit de keizerlijke archieven. Maar vooral betrok hij mondelinge informatie van familieleden en andere zegslieden. Het werk verscheen (rond 121 na Chr.) en bestaat uit biografieën van twaalf keizers, van Gaius Iulius Caesar tot Domitianus. (Caesar was eigenlijk geen keizer, maar "dictator voor het leven".) Het werk bleef nagenoeg geheel bewaard: alleen het eerste deel van de tekst over Iulius Caesar is niet overgeleverd.
In eenvoudig Latijn geschreven, maar zonder veel zin voor historische kritiek, richtte het zich vooral tot het grote publiek, dat meer gesteld was op pittige details en bedgeheimen, dan op oorzaken van grote feiten en gebeurtenissen uit het staatsleven. Eigenaardig genoeg zijn de levens van de Julisch-Claudische keizers beter gedocumenteerd dan die van de latere, en ook uitgebreider. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat Suetonius toen hij aan zijn werk begon nog hoofd van de afdeling keizerlijke correspondentie was: Suetonius zou dan veel informatie uit keizerlijke brieven hebben gehaald. Inderdaad citeert hij enkele brieven.
[bewerk] Indeling
Suetonius volgt steeds een vast en star stramien: na een chronologische behandeling van het leven tot aan de ambtsaanvaarding, volgt een serie rubrieken waarin het publieke en private leven in verschillende onderdelen worden beschreven, met als slot het levenseinde.
[bewerk] Persoonlijke details
In tegenstelling tot Tacitus concentreerde Suetonius zich minder op de chronologische en meer op de persoonlijke bijzonderheden, hoewel veel van de keizers waar hij over schreef al overleden waren voor de geboorte van Suetonius. Juist door deze belangstelling voor de persoonlijke aspecten zijn de biografieën aardig om te lezen, ook al staan ze in literaire kwaliteit en psychologische diepgang ver achter bij die van Plutarchus. Hun kracht schuilt in de details, de talrijke anekdotes, de typerende uitspraken en trekjes, de aandacht voor uiterlijkheden (dank zij Suetonius weten we min of meer nauwkeurig hoe de keizers er uitzagen), maar ook voor de literaire en culturele belangstelling der keizers.
[bewerk] Chrestus
Suetonius maakte in zijn werken één vermelding van "Chrestus", wat wellicht kan gezien worden als een verwijzing naar Christus. Rond 120 schreef Suetonius "Omdat de joden constant opwinding veroorzaakten op aandrang van Chrestus, verbande hij (Claudius) hen uit Rome." Deze passage refereert aan rellen in het jaar 50 die ook worden genoemd in Handelingen 18:2, alhoewel ze pas 30 jaar na Christus' dood plaatsvonden. Overigens kwam de naam Chrestus vaker voor, doorgaans voor slaven als aanduiding voor 'goed' of nuttig'. Het staat dus niet onomstotelijk vast dat Suetonius doelde op Jezus Christus.
[bewerk] Invloed op latere literatuur
Suetonius’ keizersbiografieën werden vaak nagevolgd door latere geschiedschrijvers van de keizertijd, o.a. de schrijvers van de Historia Augusta, die de levens van keizer Hadrianus tot Numerianus (van 117 tot 284 na Chr.) beschrijven, maar veel geklets en geroddel bevatten.
In de Middeleeuwen werd Suetonius méér gelezen en gekopieerd dan Tacitus. Eginhard volgde hem na in zijn Vita Caroli Magni (d.i. Leven van Karel de Grote).
[bewerk] Referenties
- Suetonius, De Vita Caesarium, trad. D. den Hengst (Keizers van Rome), Amsterdam, 2002 (= 2004). ISBN 9025349781 (recensie)
[bewerk] Bibliografie
[bewerk] Externe links
- Latijnse versie van Suetonius' werk (The Latin Library)
- Suetonius en de regering van Tiberius: een vergelijking met andere bronnen (Engels)
- de Latijnse tekst van de Vita Caesarum
- Nederlandse vertaling van Suetonius, Vitellius 15-18.
- Nederlandse vertaling van Suetonius, Vita Tiberii 1.
- Nederlandse vertaling van Suetonius, Vita Tiberii 2.
- Nederlandse vertaling van Suetonius, Vita Tiberii 3.
- Engelse vertaling van Suetonius' werken (gratis online e-book)
