Constance van Sicilië

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Voor de dochter van Rogier I, graaf van Sicilië , zie Constance van Sicilië (-1138)

Constance van Sicilië (Costanza d'Altavilla) (1154 - 28 november 1198) was de erfgename van Willem II van Sicilië en de vrouw van Hendrik van Hohenstaufen. Keizerin, sinds de kroning van Hendrik VI op 14 april 1191 tot keizer van het Heilige Roomse Rijk en Koningin van Sicilië sinds de kroning van Hendrik VI op kerstdag 1194 in Palermo.

Inhoud 1 Biografie 2 Het koninkrijk Sicilië en de geboorte van Frederik II 3 Regentschap en dood 4 Primaire bronnen 5 Secondaire bronnen

[bewerk] Biografie

Constance was de dochter van Beatrix van Rethel en Rogier II van Sicilië (postuum). Constance was verloofd na haar dertigste, wat ongebruikelijk was voor een prinses, omdat het huwelijk een belangrijk dynastiek onderhandelingsmiddel was. Dit gaf aanleiding tot geruchten, dat zij non zou zijn geworden en pauselijke dispensatie nodig had om te kunnen trouwen, of het verhaal dat zij onbeschrijfelijk lelijk zou zijn. Voor beide beweringen is geen bewijs te vinden.

Het huwelijk van koning Willem II van Sicilië is kinderloos gebleven, waardoor zijn tante Constance erfgenaam van het koninkrijk werd. In 1184 verloofde Constance zich met Hendrik van Hohenstaufen, de zoon van keizer Frederik Barbarossa. Hendrik en Constance trouwden op 27 januari 1186 in Milaan.

De siciliaanse edelen hadden grote bezwaren tegen een koning uit het huis van Hohenstaufen. Willem II heeft daarom de belangrijkste edelen aan zijn hof laten beloven dat zij de opvolging van Constance zouden erkennen, als hij zonder erfgenamen zou komen te overlijden. Maar na zijn onverwachte dood in 1189 greep zijn neef Tancred van Lecce de macht en veroverde de troon. Tancred was een bastaardzoon van Rogier, de oudste zoon van Rogier II van Sicilië en had de steun van de belangrijkste edelen in het koninkrijk.

Keizer Frederik Barbarossa stierf in 1190, een jaar later werden Hendrik en Constance op 15 april in Rome door Paus Celestinus III tot keizer en keizerin van het Heilige Roomse Rijk gekroond. Ondanks het verbod van de paus, trok Hendrik VI aan het hoofd van een groot leger naar zuid Italië om de Siciliaanse kroon van Tancred op te eisen. De noordelijke steden van het koninkrijk openden hun poorten voor Hendrik, inclusief de oude Normandische bolwerken Aversa en Capua. De hoofdstad van Rogier II op het vasteland Salerno, gaf aan Hendrik te kennen dat hij welkom was en nodigde Constance uit om in het oude paleis van haar vader te verblijven om aan de zomerhitte te ontsnappen. In Napels ontmoette Hendrik voor het eerst enige tegenstand tijdens zijn militaire campagne. De Napoletanen boden weerstand en door de zomerhitte was een groot gedeelte van het keizerlijke leger getroffen door besmettelijke ziekten en malaria, dit en een opstand in Duitsland, dwongen het keizerlijke leger om het beleg van Napels op te geven en zich uit het koninkrijk Sicilië terug te trekken. Constance bleef met een klein garnizoen in Salerno achter als teken dat Hendrik van plan was om snel terug te keren.

Meteen nadat Hendrik zich met het grootste gedeelte van zijn leger had teruggetrokken, beloofden de steden trouw aan Tancred omdat ze zijn vergelding vreesden. De bevolking van Salerno zag een mogelijkheid om bij Tancred in het gevlei te komen door Constance in Messina aan hem uit te leveren. Bij eventuele onderhandelingen was Tancred in het voordeel. Hij heeft er voor gekozen om de keizerin naar Paus Celestinus III in Rome te sturen in ruil voor een pauselijke legitimering van zijn koningschap. De paus hoopte door het regelen van een vrijgeleide voor Constance, een gunstige onderhandelingspositie tegenover Hendrik VI te verwerven, en te voorkomen dat het Keizerrijk en het koninkrijk Sicilië verenigd zouden worden. De pauselijke politiek was er op gericht om te voorkomen dat de pauselijke gebieden door de Hohenstaufen zou worden ingesloten (tussen hamer en aambeeld). Keizerlijke troepen wisten Constance te bevrijden voordat zij Rome had bereikt en waren in staat om haar over de Alpen in veiligheid te brengen.

[bewerk] Het koninkrijk Sicilië en de geboorte van Frederik II

Hendrik was al bezig aan de voorbereidingen voor een tweede invasie van Sicilië toen Tancred in 1194 stierf. Terwijl Hendrik zich met zijn leger naar het zuiden spoedde volgde Constance in een rustiger tempo, omdat ze zwanger was. Op 26 december 1194, één dag na de kroning van Hendrik in Palermo, baarde zij een zoon (de latere koning van Sicilië, en keizer, Frederik II) in het stadje Jesi, bij Ancona.

Haar zoon werd geboren in een praaltent op het marktplein in Jesi in aanwezigheid van enkele aanzienlijke dames uit het stadje, die als getuige aanwezig waren. Constance wist dat haar leeftijd (40 jaar) aanleiding zou geven voor geruchten die haar moederschap in twijfel zouden trekken, daarom heeft zij haar pasgeboren kind publiekelijk borstvoeding gegeven.

[bewerk] Regentschap en dood

Hendrik vestigde zijn gezag op Sicilië met grote wreedheid. Veel partij-gangers van Tancred, werden gemarteld, opgehangen, verbrand of levend begraven en het graf van Tancred werd geschonden. De kindkoning Willem III van Sicilië werd gedwongen om af te zien van zijn rechten op de Siciliaanse kroon, hem werd de graafschap Lecce en het prinsdom Tarento beloofd. Korte tijd later werd hij gevangen genomen, blind gemaakt, gecastreerd en met zijn familie in Duitse kerkers opgesloten. Door de bevoordeling van de duitsers in de keizerlijke entourage en het plunderen van de schatkist kwam de Siciliaanse adel in opstand, een opstand die bruut werd neergeslagen. Op het toppunt van zijn macht overleed Hendrik VI op 28 september 1197 aan de gevolgen van een malaria-aanval.

In het daarop volgende jaar liet Constance de drie jaar oude Frederik tot koning van Sicilië kronen en in zijn naam verbrak zij de banden die haar man had gecreëerd tussen het koninkrijk Sicilië en het Heilige Roomse Rijk. Zij omringde zich met locale adviseurs en als regentes van haar zoontje voerde zij een geheel andere politiek dan haar overleden man. Ze probeerde de machtspositie van sommige ambitieuze duitsers te beteugelen door hen te binden aan hun lenen (op het vaste land). Ze maakte geen aanspraak op het Rooms-koningschap en het Keizerrijk, toen haar drie jarige zoontje Frederik werd gezalfd en gekroond in de kathedraal van Palermo (voorjaar 1198). Constance zocht toenadering tot de nieuwe Paus Innocentius III en verliet het centrale principe van de Normandische koningen, met de koning als een door God gezonden (autonome) gezagsdrager. Gezien de gevaren die het koningskind omringden heeft Constance haar zoon onder de bescherming van Paus Innocetius III gebracht. Ze verwachtte dat hij als Siciliaan zou worden opgevoed als toekomstig koning van Sicilië, zonder aanspraak te maken op de titel Rooms-Koning, die was toegevallen aan haar zwager Filips van Zwaben.

Op 27 november 1198 overleed Constance, in haar testament bepaalde zij dat haar zoon onder voogdij van zijn feodale heer, Innocentius III zou komen te staan. Zij is begraven in de Kathedraal van Palermo, even als haar vader, haar man en later ook haar enige zoon.

[bewerk] Primaire bronnen

• Giovanni Villani, Cronica Gedeeltelijk door R.E. Selfe in het engels vertaald. (zie: V.20, VI.16, VII.1)
• Annales Casinenses. (1189-1207) in het engels vertaald door G. A. Loud.

[bewerk] Secondaire bronnen

• Donald Matthew, The Norman Kingdom of Sicily, ISBN 0-521-26911-3
• John Julius Norwich, The Kingdom in the Sun, opnieuw gedrukt als The Normans in Sicily, ISBN 0-14-015212-1