Chronometer
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een chronometer is een uurwerk waarvan de tijdsaanduiding voldoet aan de standaard van nauwkeurigheid zoals deze is opgesteld door het COSC (Contrôle Officiel Suisse des Chronomètres). Slechts 3% van alle Zwitserse horloges zijn COSC gecertificeerd. De test duurt 15 dagen waarin het uurwerk (zonder behuizing) in verschillende standen onder verschillende temperaturen op nauwkeurigheid getest wordt. Er gelden verschillende, doch altijd strenge, normen afhankelijk van de afmetingen van het uurwerk en het type uurwerk (mechanisch of kwarts). Het COSC verstrekt geen gegevens over de prestaties van een indivueel uurwerk alleen of het voor de test geslaagd is of niet. Naast het COSC zijn er in enkele landen nog controle-instanties die eveneens certificeren, volgens dezelfde strenge normen.
Abusievelijk wordt ook een stopwatch wel eens chronometer genoemd. In feite heet zo'n dergelijk instrument een chronograaf. Een stopwatch is een meetinstrument dat gebruikt wordt om de tijdsduur van een tijdsinterval te meten.
Inhoud |
[bewerk] Scheepschronometer
Vroeger werd een scheeps- of marinechronometer in de scheepvaart gebruikt, om de plaats van het schip op zee te bepalen, in het bijzonder de lengtegraad. Dankzij moderne satellietverbindingen GPS is de plaatsbepaling op zee makkelijker geworden. Toch zijn nog altijd wettelijke regelingen die het aan boord hebben van een transportabele precisie tijdmeter verplicht stellen. Zowel oude als nieuwe scheepschronometers zijn dan ook transportabel, en kunnen in geval van nood in de reddingssloep meegenomen worden. Er zijn mechanische en elektronische (scheeps)chronometers.
De invloed van de schommelingen van het schip op de precisie van de mechanische scheepschronometer wordt grotendeels opgeheven door het uurwerk soepel beweegbaar te monteren in de vaak houten behuizing. Dit heet een cardanische ophanging, en maakt een mechanische scheepschronometer zo direct herkenbaar. Deze chronometer dient bovendien iedere dag opgewonden worden, hoewel deze wel twee dagen kan lopen. Met een aparte wijzer wordt aangegeven hoever het uurwerk is opgewonden of afgelopen, aan de hand van een schaalaanduiding met bijvoorbeeld de tekst Ab - Auf of Up - Down. Dit is soms afhankelijk het productieland, maar soms ook voor welk land de chronometer bestemd is. Dit heet gangreserve aanwijzing. De eerste scheepschronometer werd vervaardigd door John Harrison. Aanvankelijk was het vervaardigen van scheepschronometers in handen van getalenteerde horloge-makers. Daarna ging men over tot het in serie vervaardigen van deze uurwerken, echter wel door een klein aantal zeer gespecialiseerde bedrijven.
Bij een kwartsgestuurde scheepschronometer is het uurwerk niet meer cardanisch gemonteerd, wel is de nauwkeurigheid veel groter dan een gewoon kwartsklokje of kwartshorloge. Vooral het kwartskristal is aanmerkelijk beter en ook de omstandigheden waaronder deze werkt zijn aangepast, elektronische regelingen en temperatuur compensatie maken een afwijking van minder dan een halve minuut per jaar mogelijk. Bij een eventuele batterijwisseling blijft de klok nog een kwartier normaal doorlopen.
[bewerk] Chronometer Zakhorloge
In de periode dat er volop zakhorloges gedragen werden kwamen ook hiervan chronometer versies voor. Deze werden eveneens gecontroleerd en verkregen een certificaat. En zijn zelfs zeer speciale uitvoeringen, eventueel met gangreserve aanwijzing. Deze werden gebruikt in plaats van de grote scheepschronometer, daar waar een kleinere versie gewenst was. Ze worden wel observatie chronometers genoemd , bijvoorbeeld in laboratoria, militair gebruik, en luchtvaart. Op grote schepen werden ze zelfs naast de scheepschronometer gebruikt. Met behulp van de handzame kleine chronometer, konden alle andere uurwerken op het schip gelijk gezet worden met de scheeps-chronometer. In Nederland hebben we eigenlijk hier geen goede benaming voor. Ze worden ook wel Deck-watch(E), Beobachtungs – Uhr (D), of Chronomètre de bord (F) genoemd.
[bewerk] Chronometer Armbandhorloge
Ook armbandhorloges kunnen een chronometer zijn. Dit zijn horloges die zeer nauwkeurig lopen en zijn gecontroleerd door het COSC. Ook deze horloges kunnen mechanisch en elektronisch zijn. Natuurlijk lopen deze horloges ook zeer precies, maar een chronometercertificaat heeft ook tot doel het prestige van zo'n merk te benadrukken. Naast de chronometer bestaat ook nog de chronograaf, dit is een polshorloge met een stopwatchfuntie. Een dergelijke chronograaf kan een chronometer zijn, mits dit horloge voldoet aan de door de COSC gestelde eisen.
