Café
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een café (ook wel kroeg, bar en vroeger staminee genaamd) is vanouds een bijeenkomstplaats waar dorpse zaken worden besproken onder het genot van alle mogelijke drank (sterke drank, bier, koffie, thee, frisdrank).
Het is en was niet ongebruikelijk na het werk, voor het naar huis gaan eerst de kroeg te bezoeken, zeker in de tijd dat loon aan het eind van de week of maand nog in harde valuta in het loonzakje werd uitbetaald. Overigens staat tegenwoordig in de Nederlandse drank- en horecawet dat werkgevers hun personeel niet in een café mogen uitbetalen, horecaondernemers uiteraard uitgezonderd. Het café had tot voor kort voor sommige mensen een associatie als 'mannenplek', maar als geruime tijd worden meer en meer kroegen geopend voor specifiek publiek zoals tieners en niet-rokers, en ook (alleengaande) vrouwen weten de weg te vinden naar het café.
Standaardinventaris voor een 'echte' kroeg zijn de bar (of toog) met hoge krukken, de tap en soms een biljarttafel.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Voor de 16e eeuw bestonden eigenlijk nog geen kroegen zoals we die tegenwoordig kennen. Er waren herbergen, logementen en taveernes die gericht waren op het bieden van eten, rust en onderdak aan reizigers, maar ook de eigen stadsbewoners bezochten herbergen. Jan Steen en Adriaan Brouwer schilderden heel wat interieurs van drankgelegenheden.
Halverwege de 17e eeuw begon de opmars van koffie in Europa. Dit resulteerde in het ontstaan van koffiehuizen voor de meer welgestelden uit eigen stad. Hiervan is de term café (koffie in het Frans) afkomstig.
De bruine kroeg ontstond begin 19e eeuw, toen meer en meer mensen als extra kostwinning hun voorkamer inrichtten als plaats waar mensen iets konden drinken. In Vlaanderen was op het einde van de 19e eeuw één op de zes huizen zo'n drankhuis. De Belgische Wet Van der Velde, die sterke drank in cafés verbood, moest het alcoholisme onder de verpauperde bevolking tegengaan, maar de bieren kregen wel een hoger alcoholpercentage. De inrichting van de bruine kroeg, met kleedjes op tafel en lampjes aan de muur, is intact gebleven.
Begin 20e eeuw werden cafés opgezet in Jugendstil en later Art deco. Hiermee kwam de scheiding tussen kroegen en cafés echt op gang; de kroeg voor het volk, het café voor de middenklasse. In Vlaanderen is het woord kroeg minder gebruikelijk: ook volksdrankhuizen worden er meestal café genoemd.
Tot het midden van de 20e eeuw was het (in zuidelijk Nederland) niet ongewoon om de doden in een plaatselijk café op te baren. Zo refereert de naam van het Sittardse café "'t Sjterfhoes" (het sterfhuis) nog aan deze tijd.
Vanaf 9 juni 1966 is de Nederlandse rijksoverheid zich gaan bemoeien met de inrichting. Een café moet minimaal een oppervlakte hebben van 35 m² en er worden eisen gesteld onder meer aan de hoogte van de zaak en de toiletten. De "huiskamerkroegen" moesten hierdoor sluiten. Een bekende uitzondering op deze wet is het kleinste café van Nederland, De Moriaan in Maastricht, met een oppervlakte van nog geen 20 m².
[bewerk] Cafés in Nederland en België
[bewerk] Nederland
In Nederland waren op 1 juli 2006 18.061 cafés gevestigd. Amsterdam was de stad met de meeste cafés (1476). Van de steden met meer dan 100.000 inwoners had Maastricht de hoogste 'cafédichtheid' (21,3 per 10.000 inwoners).(bron: Bedrijfschap Horeca en Catering)
[bewerk] België
In België waren eind 2005 ongeveer 19.300 cafés gevestigd. Dit aantal is de laatste jaren aanzienlijk afgenomen. In 1998 waren in België nog ongeveer 25.100 cafés.
[bewerk] Taal
De Nederlandse taal voorziet in terminologie als:
- bruine kroeg - de schaarser verlichte, sfeervolle kroeg
- foute kroeg - kroeg met Nederlandse muziek als Frans Bauer
- (elf)kroegentocht - tocht als groepsamusement van de ene kroeg naar de andere
- kroeglopen - het regelmatig binnenlopen bij kroegen
- kroegtijger - iemand die graag en regelmatig een kroeg bezoekt
- tooghanger - die geregeld in een café blijft hangen.
- stamgast - vaste gast aan bijvoorbeeld de stamtafel of een vaste plaats aan de bar
In België bestaat de staminee (ofwel van "Está mineta?" of "Zijn er meisjes?" zoals de Spanjaarden in de zestiende eeuw vroegen, ofwel van 'stam', naar de gotische zuilen die dakconstructies stutten),
In Engeland en Ierland spreekt men van de pub en in de Verenigde Staten de saloon. Menig Duitser gaat dan weer prat op zijn eigen Kneipe of Stammlokal (vaak met 'Stammtisch', de tafel van de stamgasten). In het noorden van Duitsland is de benaming voor (dorps)café vaak Krug.
[bewerk] Trivia
- Het noordelijkste café ter wereld bevindt zich in Longyearbyen op de eilandengroep Spitsbergen, op 78°13′ noorderbreedte.
- In Britse pubs is het sinds 2007 niet meer toegestaan te roken. Het resultaat was dat de geur van zweet en verschaald bier ging opvallen. In sommige pubs wordt dit nu bestreden met andere geuren, zoals de geur van gemaaid gras.
