Alhazen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham (965 – ca. 1039) was een astronoom en wiskundige. In Europa was hij bekend als Alhazen, de Latijnse verbastering van Al-Hasan.

[bewerk] Leven

Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham werd geboren in Basra in het huidige Irak. Toentertijd maakte het deel uit van het rijk der Boejiden. Vermoedelijk overleed hij in 1039 of 1040 in Caïro (Egypte).

Over het leven van Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham is relatief veel bekend. In 1027 schreef hij een bewaard gebleven autobiografie die echter voornamelijk gaat over zijn intellectuele ontwikkeling en minder over zijn leven. Met behulp van andere bronnen is een vrij compleet beeld te vormen.

Over zijn jeugd in Basra is echter weinig bekend. Aanvankelijk was Ibn al-Haytham een religieus voorganger in Basra en omgeving, maar hij voelde zich steeds ongelukkiger met het bestuderen van de religie. In zijn autobiografie schreef hij dat hij zich vooral stoorde aan de religieuze conflicten in zijn geboortestad. Ibn al-Haytham besloot zich toe te gaan leggen op de wetenschap en noemde Aristoteles een voorbeeld. Enige tijd later gaf hij zijn baan als voorganger in de moskee op. Weer enige tijd later, hij had toen al naam gemaakt als wetenschapper, vertrok hij naar Egypte.

In Egypte was toen het kalifaat van de Fatimiden aan de macht. Dit sjiitische 'tegen-kalifaat' (het originele kalifaat had zijn zetel in Bagdad) bestreek toen ongeveer het gebied van Noord-Afrika en Sicilië. De toenmalige kalief al-Hakim was een wreed leider, maar was ook zeer geïnteresseerd in de astrologie. Ibn al-Haytham kreeg van Al-Hakim de opdracht de stroom van de Nijl te reguleren, zodat Egypte verzekerd was van een constante waterstroom. Ibn al-Haytham vertrok naar het zuiden, maar zijn missie mislukte jammerlijk. Terug in Caïro werd Ibn al-Haytham door Al-Hakim weggepromoveerd naar een ambtelijke baan. Ibn al-Haytham accepteerde deze benoeming, maar realiseerde zich al snel dat Al-Hakim een gevaarlijke heerser was die hij niet meer kon vertrouwen. Het verhaal gaat dat Ibn al-Haytham zich tot 1021 (het jaar van de dood van Al-Hakim) als gek heeft voorgedaan. Tijdens deze periode werkte hij stiekem aan de wiskundige theorie, die hij na 1021 publiceerde. Over de rest van zijn leven doen verschillende verhalen de ronde. Waarschijnlijk is hij de rest van zijn leven in Caïro blijven wonen, waar hij de kost verdiende met het geven van onderwijs, het uitwerken van wiskundige theorieën en het overschrijven van teksten. Volgens een enkele bron is Ibn al-Haytham aan het eind van zijn leven naar Syrië of Bagdad gegaan.

Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham experimenteerde met licht en het gezichtsvermogen en was de grondlegger van de optometrie. Ook was hij veel met getallenleer bezig: zo heeft hij onder andere studie gedaan naar perfecte getallen. Ibn Al-Haytham was een van de eerste geleerden die de mogelijkheid van een eindige lichtsnelheid veronderstelden. Verder is het probleem van Alhazen naar hem vernoemd:

«Vind, gegeven een vaste lichtbron en een gekromde spiegel, het punt op de spiegel waar het licht wordt gereflecteerd naar het oog van een observator.»

Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham

[bewerk] Werk

In totaal heeft Ibn al-Haytham rond 92 werken geschreven, waarvan er 55 bewaard gebleven zijn. Hieronder staan zijn meest belangrijke werken :

• Boek der optometrie (1021)
• Analyse en Synthese
• Maqala fi'l-qarastun
• Twijfel over Ptolemaeus (1028)
• Over de configuratie van de wereld
• Opuscula
• Het model der beweging van de 7 planeten (1038)
• Het oplossen der Twijfel
• Traktaat over Licht
• Traktaat over Plaats

[bewerk] Trivia

• Het portret van Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham staat vermeld op de nieuwe biljetten van 10.000 dinar, die na het verdrijven van het regime van Saddam Hoessein in Irak zijn ingevoerd.

	Arabische en Perzische wiskundigen
'Abd al-Hamīd ibn Turk · Abd-al-Rahman Al Sufi · Abū al-Hasan ibn Alī al-Qalasādī · Abū Ishāq Ibrāhīm al-Zarqālī · Abū Kāmil Shujā ibn Aslam · Abu'l-Hasan al-Uqlidisi · Abul Wafa · Ahmed ibn Yusuf · Al-Biruni · Al-Chwarizmi· Al-Hajjāj ibn Yūsuf ibn Matar · Alhazen · Al-Jayyani · Al-Khazini · Al-Kindi · Al-Mahani · Al-Sijzi · Hunayn ibn Ishaq · Ibn al-Banna · Ibn Sahl · Ibn Tahir al-Baghdadi · Ibn Yahyā al-Maghribī al-Samaw'al · Ibrahim al-Fazari · Ibrahim ibn Sinan · Jabir ibn Aflah · Kushyar ibn Labban · Mohammed al-Fazari · Mohammed ibn Jābir al-Harrānī al-Battānī · Nasir al-Din al-Toesi · Sinan ibn Thabit · Thabit ibn Qurra · Ulug Bey · Yusuf al-Mu'taman ibn Hud