Исправи се, Делфина

Од Википедија, слободна енциклопедија

Исправи се, Делфина е македонски филм од 1977 година, во времетрање од 101 минути. Филмот е снимен во вајдскрин техника, со звук, во боја и 35мм.

[уреди] Содржина

Филмска приказна за девојката Делфина, која е решена да ги совлада сите оние тешкотии и разочарувања што ги носи со себе животот и да истрае во совладувањето на водите од каналот Ла Манш. Делфина се подготвува да го преплива каналот. Меѓу случајните минувачи е и Рене, инвалид во количка, кој го препливал каналот и сите пливачи ги испраќа на нивниот долг пат. Борбата со непредвидливиот канал започнува. Во бродот што ја придружува, покрај судиите, се нејзиниот тренер Атанас и пријателот Петко. Тоа се единствените луѓе што вистински ја сакаат Делфина и кои настојуваат да и помогнат во остварувањето на подвигот. Додека плива во разбранетото море, Делфина се сеќава на изминатиот живот: како се запознава со Младен, тренерот на републичката репрезентација во пливање, за првите интимни контакти со него, за наставата во угостителското училиште и за членувањето во локалниот пливачки клуб. Кога еден ден добива стипендија за школување во ДИФ, Делфина не се двоуми и заминува за Скопје, зашто очекува од животот многу повеќе, и е решена ништо да не ја спречи во намерата да го осмисли својот живот и да го најде вистинскиот пат. Сите напори, сите достигнувања, сите падови и омаловажувања, Делфина ги надминува стоички. Таа успева да ја надмине дури и кризата при препливувањето на каналот, овој пат со помош на Петко, кој скока во водата и плива заедно со неа. Препливувањето на Ла Манш ќе значи единствена можност Делфина да ја врати самодовербата, желбата за нормално живеење и самопочитта. Делфина ја води последната битка, со крајни напори се исправа на своите нозе и го постигнува невозможното. Го победува Ла Манш. На приемот во Скопје, што се одржува во нејзина чест, се наоѓа и Младен, но таа се поздравува со Петко и заминува по патот што самата го одбрала.

[уреди] Оцена на филмот

Во македонската играна продукција, по неколку години репертоарска запоставеност, со филмот „Исправи се, Делфина“ повторно се појави едно дело со современа тематика. Присутноста на актуелниот животен миг во нашиот игран филм, воопшто беше во една постојана медиумска ретардација. Причините за тоа не им беа секогаш јасни ниту на авторите ниту на репертоарските совети, а најмалку на гледачите.

Така, дури во 1977 година, со филмот „Исправи се, Делфина“ на режисерот Александар Ѓурчинов, кому тоа му беше деби во играниот филм, добивме навистина модерно жанровско дело со современа тематика. Со овој филм Ѓурчинов, всушност, воспостави една - условно кажано - нова жанровска ориентација, што се содржи во изборот на посебни аспекти од современото живеење на нашиот човек. Можеби, на извесен начин, на прв поглед тоа делува како стеснување на тематските можности на филмската материја. Но, со таквиот (примарен) пристап, сè се префрлува на план на филмската форма, на едно истражување на нејзината медиумска носивост.

Филмот „Исправи се, Делфина“, исто така, на прв поглед ги поседува, во својата наративна структура, оние нужни елементи што според некоја жанровска логика ги подведуваат под поимот современ, или модерен филм. Уважувајќи го ова - не само како формален податок - аудиториумот секако ќе се здобие и со недвосмислено чувство за неговата тематска ангажираност. Пред сè, тоа е една ненадејна средба со интересен амбиент и атмосфера која почнува на магливиот брег на Ла Манш, кадешто осамената Делфина, бившата шампионка во пливање, размислува за својот претходен, да кажеме сувоземен животен пат. Еден вид сложена метафора уште во првите кадри од филмот. Таа н¢ поставува и пред извесно енигматично чувство, за кое мораме да имаме психолошко трпение, за да дочекаме авторите да ни дадат информации што ќе ја намалат тензијата, која во моментот е со ист интензитет како и онаа што ја чувствува протагонистката во тој миг. Така целата драматуршка концепција на дејството е решена низ низа ретроспекции на Делфина, откако таа со извесна стеснетост и с¢ уште присутна колебливост ќе заплива во студените бранови на Ла Манш.

Но, најрелевантното во ова комплексно психолошко и пластично доживување е, всушност, дека тоа ни е посредувано исклучително преку слика и, секако, преку присутните придружни аудитивни елементи во неа. Сето тоа веднаш укажува и на еден модерен авторски пристап кон филмскиот материјал. Понатаму, овој пристап, исто така, се надоградува со примарни средства и елементи на модерната филмска нарација.

Режисерот Ѓурчинов навистина ефикасно и функционално ги користи визуелните аналогии на амбиентите на Ла Манш, Охрид, Скопје и Белград, се простори во кои се одвива животот на Делфина. Овде уште мора да се спомне дека соработниците на режисерот, пред сè снимателот и композиторот, мошне вдахновено ги следат неговите структурални и формални интенции. Кадрите на Киро Билбиловски, кому ова му беше и последната работа во играниот филм, се одликуваат со посебна атмосфера која се адекватизира со секој одделен сегмент на дејството. А дека тука на извесен начин се работи за филм во прво лице, одлично забележа и композиторот Славе Димитров , оформувајќи една дискретна партитура, на моменти со силни мелодиски акценти. Таквото проседе на режисерот бездруго го следат и монтажерите на филмот Димитар Грбевски и Лазар Паковски, а нивниот зафат, во динамичната структура на филмската нарација, за гледачот секогаш останува максимално прецизен и јасен. Сценографот Никола Лазаревски со вонреден вкус и професионална грижливост ги одбра најпиторескните локации што ќе послужат како простор за кадарот. Изборот на актерите, иако се работи за дебитантско дело на Ѓурчинов, направен е промислено и, би рекле, со неспорна зрелост. Пред сè, тука е протагонистката Неда Арнериќ, којашто токму во овој филм го дава своето највредно актерско остварување. Тука се уште и актерите: Слободан Димитријевиќ, Дарко Дамевски, Диме Илиев, па Панче Камшик, Милица Стојанова, Ненад Милосављевиќ, Крум Стојанов, Сабина Ајрула-Тозија, Мехди Бајрактари, Столе Аранѓеловиќ, Абдурахман Шаља, Илија Милчин, Марија Исаја, Благоја Чоревски и Ѓокица Лукаревски.

Конечно, филмот „Исправи се Делфина“ е добитник на бројни југословенски и интернационални признанија и е еден од најбараните македонски играни филмови во светот.

[уреди] Екипа

• Режија и сценарио: Александар Ѓурчинов
• Директор на фотографија: Киро Билбиловски
• Снимател: Драган Салковски
• Монтажа: Димитар Грбевски, Лазар Паковски
• Главни улоги: Столе Аранѓеловиќ, Неда Арнериќ, Дарко Дамевски, Слободан Димитриевиќ, Диме Илиев
• Споредни улоги: Ајрула - Тозија Сабина, Андреева Емилија, Бајрактари Мехди, Васовски Панче - Камшик, Исаја Јован - Јон, Исаја Мара, Лукаревски Ѓокица, Максут Сузана, Милосављевиќ Ненад, Милчин Илија, Стефановски Ристо, Стојанов Крум, Стојанова Милица, Тушар Мајда, Чоревски Благоја, Шаља Абдурахман
• Музика: Славе Димитров
• Сценографија: Лазаревски Никола
• Костимографија: Тодорова - Младеновиќ Зорица
• Тон: Паковски Глигор
• Помошник на режија: Младеновиќ Зоран - Окан
• Асистент на режија: Гроздановски Миле
• Организатор на снимање: Калиќ Милош
• Директор на филм: Ангеловски Благоја

Други улоги:

Димитар Апостолов Иванка Зенделска Снежана Липковска

Други соработници:

соработници на сценариото -- Живојин Павловиќ; Момо Капор вокална изведба -- Славе Димитров секретар режисер -- Марија Ѓорѓевиќ асистент снимател -- Слободан Стојановски водач на снимање -- Панта Мижимаков помошник директор -- Љубица Крстевска соработници -- Миладин Аранѓеловиќ; Симо Бикиќ; Миле Стефков; Димитар Поповски; Атина Бојаџи маскер -- Драгица Миливојевиќ музиката ја изведува -- Студискиот оркестар на Благоја Чешларов диригент -- Александар Џамбазов текст на сонговите -- Благоја Стефановски