Tala (málfræði)
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Tala er í málfræði hugtak sem gefur til kynna fjölda. Í íslensku skiptist hugtakið „tala“ í eintölu og fleirtölu, og eitt sinn í tvítölu.
[breyta] Málfræði talna
Mörg tungumál hafa málfræðilegar tölur, sem er viðfang sérstakra orða og breytir framburði þeirra og merkingu. Dæmi er um eintölu, tvítölu og fleirtölu í íslensku. Þá hafa sálfræðingar gert (frekar vafasamar) kannannir á sameiginlegu gáfnafari heilla þjóða með tilliti til þess hversu háar málfræðilegar tölur eru til: Sum tungumál þekkja „einn“ og „margir“, önnur „einn“, „tveir“ og „margir“, og svo framvegis. Íslenska gerir greinarmun á allt að þremur áður en að hugtakið „margir“ tekur við (lesandi getur hugsað sér að hann sé að telja rollur).
Mjög mörg mál hafa sömu grunn hugmynd að talningu. Í rómverskum tölustöfum var talið I, II, III, IV, V. Í kínversku, japönsku og öðrum málum sem nota kínverskar táknmyndir eru fyrstu tölurnar svipaðar, nema lárétt (一, 二, 三, 士, 五). Súmerska notaði misjafnan fjölda fleyga („<“) til þess að tákna tölur, og voru allt að fimm fleygum í hóp áður en að annars kyns tákn sýndi tug (sex-tug; kerfið þeirra byggðist á grunntölunni 60). Tekið skal eftir að hvorki rómverska né kínverska nota bara einföld strik fyrir töluna 4. Rómversku tölurnar tákna 4 sem IV - „einum minna en fimm“. Sálfræðingar tengja þetta við sálfræðilega mikilvægi mannshandarinnar og tilhneygingar fólks til þess að hafa fimm putta. Aðrir, ögn sniðugari sálfræðingar benda hins vegar á að ástæðan fyrir breytingunni er vangeta manna til þess að höndla stærri tölur en 3. Ef að Rómverjar eða Kínverjar hefðu bara fallist á að gera eingöngu strik til þess að tákna fjölda, þá hefðu þeir ritað töluna 10 sem IIIIIIIIII, eða lóðrétt. Það er töluvert erfiðara að hugsa um töluna IIIIIIIIII heldur en töluna X, eða töluna 十.
Arabískar tölur, þær sem við lærum að skrifa, eru byggðar á svipaðri grunnhugmynd: talan 1 var áður fyrr bara eitt lóðrétt strik, og tölurnar 2 og 3 eru þannig bara breytingar út frá lóðréttu striki til þess að tákna fjölda (arabíska er rituð frá hægri til vinstri - talan 2 hefur tvær bugður vinstra megin, og talan 3 þrjár bugður). Enn og aftur er reglan brotin þegar kemur að tölunni 4, til þess að auðvelda úrvinnslu talnanna í hugum manna.
