An tSlóvaic
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
|
|||||
| Mana: - | |||||
| Amhrán náisiúnta: Nad Tatrou sa blýska Tintreach thar sléibhte Tatra |
|||||
 |
|||||
| Príomhchathair | An Bhratasláiv 48°09′ Thuaidh 17°07′ Thoir |
||||
| An chathair is mó | An Bhratasláiv | ||||
| Teangacha oifigiúla | Slóvaicis | ||||
| Rialtas
Uachtarán
Príomhaire |
Poblacht Ivan Gašparovič Robert Fico |
||||
| Neamhspleáchas |
1 Eanáir 1993 | ||||
| Achar • In iomlán • Uisce (%) |
49,037 km² (130ú) ~ |
||||
| Daonra • Meas. ó 2007 • Daonáireamh 2001 • Dlús |
5,447,502 (110ú) 5,379,455 287/km² (-) |
||||
| OTI (PCC) • In iomlán • An duine |
Meas. ó 2006 $99.19 billiún (61ú) $18,200 (46ú) |
||||
| Airgeadra | koruna Slóvacach (SKK) |
||||
| Crios ama • Samhradh (CSL) |
+1 (UTC) +2 (UTC) |
||||
| Fearann Idirlín | .sk | ||||
| Glaochód | +421 |
||||
Tír i lár na hEorpa gan aon cósta, is ea an tSlóvaic. Is í An Bhratasláiv an phríomhchathair agus an chathair is mó. Is iad Poblacht na Seice, an Ostair, an Ungáir, an Pholainn agus an Úcráin na tíortha átá ar theorainn léi. Tá daonra 5 milliún aici agus achar 49,000 cm. Tá an tír mar baill den AE, NATO, OECD, WTO, agus eagraíochtaí eile idirnáisiúnta.
Tháinig an cine slóvaigh go dtí an tír idir an 5ú haois agus an 6ú haois. Bhí píosa éagsúla den tír mar chuid de Impire Samo, Great Moravia (a céad aonaid poilitiúla Slócaicigh), Ríocht an Ongair, Impire Habsburg, agus an tSeicslóvaic i rith stair an Eoraip. Bhain sí neamhspleachas amach ar an 1 Eanáir 1993, i dniaidh lánscor an tSeicslóvaic.
Clár ábhair |
[athraigh] Stair na Tíre
Ó timpeall 450 BC, bhí na ceiltigh ina chónaí sa ceantar agus thóg siadsan an oppida cumhachtach i mBratislava agud Havránok. Tá na Biatecs, boinn airigid le cheann na ríotha ceilteach, mar an chéad fianaise scríofa ón áit. Le meádú Impireacht na Róimhe bhí urphostanna timpeall an abhainn Danube. Bhí ríocht na Vannius, ríocht barbarach a bhunaigh an tríbe gearmánach Quadi, , ina chónaí san áit in oirthear agus lár na tíre ó 20 go 50 AD.
[athraigh] Na Stáit Slóvaicigh
Bhí an chine slóvaicigh ina chónaí san áit faoin 5ú haois. Bhí oirthear na tSlóvaic mar lár ar Impreacht Samo sa 7ú haois. D'fhás stáit Slóvaicigh, darbh ainm Prionsacht Nitra, sa 8ú aois, agus bhúnaigh an chéad rialtóir Pribina an chéad séipéal chríostaíoch sa bhliain 828. Comh maith le Moravia, bhí an prionsacht seo mar craoí-lár Impireacht Mhóir Moraviach ón bhliain 833.
[athraigh] Ríocht na hÚngaire/Ostair
Tar eis dínascadh Impreacht Mhóir na Moraviach ag tús an 10ú haois, thósaigh na Magyars ag tógaint críoch na slóvaic agus faoi dheireadh na haoise bhí chuid mhaith de oirdheeisceart na tíre faoi ríail an prionsacht Úngaireach agus ansin Ríocht na hOngair. Faoi c. 1300 bhí chuid mhaith den tír sa ríocht seo. Ar feadh dhá aois i ndiaidh sin bhí ríail féinrialaithe acu faoin Nitra (fós i Ríocht na hOngair).
Rinne na Mongólaigh ionradh ar an ait sa bhliain 1241, comh maith le sin chuir gorta le laghdú mhóir an daonra. Sa bhliain 1467, bhúnaigh Matthias Corvinus chéad ollscoil Bratislava, ach níor mhair sé.
De bharr fás Impireacht Otamánach d'aistríoch lár Ríocht na hOngair go Bratislava, bhí sé mar príomhchathair don Ongair Ríoga sa bhliain 1536. Leán sé mar príomhchathiar don monarcacht Habsburg go dtí 1848.
I rith réabhlóid 1848-49 thug na slóvaicigh tacaíocht na Impire Ostaireach toisc nach raibh siad ag iarraidh bheith mar chuid den Ongair. Theip orthu agus chuir rialtas Ongaireach iad faoi chois le blianta ina dhiaidh.
[athraigh] 20ú aois
Sa bhliain 1918, chuaigh an tSlóvaic leis na ríégiún Bohemia agus Moravia leis an tír nua, an tSeicslóvaic a chruthú. Ionsaigh an rialtas sealadach san Ongair an tír agus ghabhadh 1/3 den tír.
Briseadh suas an tír ag druidim i dtreo An Dara Chogadh Domhanda. Bhúnaigh na Faisistigh faoi an cheannaire Jozef Tiso, an chéad phoblacht Slóvaicigh, agus d'fhórogair siad a neamhspleachas ón tSeicslóvaic sa bhliain 1939. Ach níorbh ach rialtas soip é riatas sop do na Naitsithe. Tosaíodh gluaiseacht fíochmar frithbheartaíoch in aigheadh na Naitsithe, Éirí amach Náisiúnta na Slóvaicigh sa bhliain 1944. Leán forghabháil fuilteach; agus cogadh catharach. Díbireadh chuid mhaith de Júdaigh as an tír agus d'imigh siad mar a shlogfadh an talamh iad i san Uileloscadh.
I ndiaidh an Dara Chogadh Domhanda, crocadh Jozef Tiso sa bhliain 1947 agus cruthaigh siad an tSeicslóvaic athuair. díog ar ndíog chuaigh an tAontas Sóivéadach i bhfeidhm ar an tír agus bhí mar chuid den cónaidhm le na tíortha eile cumanach.
Chuireadh deireadh le ríail Chumanach sa bhliain 1989, i rith an Réabhlóid síochanta Velvet agus lánscoireadh an tír arís. Bhúnaíodh dhá tír diffríul leis an bPoblacht na Seice agus an tSlóvaic ar an 1 Eanáir, 1993. Tá an tír anois mar chuid den Aontas Eorpach ó mí bealtaine 2004.
[athraigh] Réigiún na Tire
Tá an tír roinnte suas i 8 kraje, nó réigiún glaotar iad i ndiadh príomhchathair na háite. Tá léibhéal áirithe féinríalú ag na réigiún seo ón mbliain 2002. Is iad seo a leanas na réigiún:
|
 |
Tá na "kraje" seo roinnte suas arís go okresy nó tuathcheantar. Tá 79 díobh seo.
I dtearmaí eacnamaíocht agus dí-fhostaíocht tá na réigiúna oirthiarach níos saibhre ná na réigiún iartharah acg níl an difríocht seo ró-mhór i gcmoparáid le difríocht réigiúnda i dtíortha eile.
[athraigh] Naisc
 |
An tAontas Eorpach (AE) | |
|---|---|---|
| an Bheilg • an Bhulgáir • an Chipir • an Danmhairg • an Eastóin • Éire • an Fhionlainn • an Fhrainc • an Ghearmáin • an Ghréig • an Iodáil • an Ísiltír • an Laitvia • an Liotuáin • Lucsamburg • Málta • an Ostair • an Pholainn • an Phortaingéil • an Ríocht Aontaithe • an Rómáin • an tSeic • an tSlóvaic • an tSlóivéin • an Spáinn • an tSualainn • an Ungáir | ||
| Le teacht | ||
| an Chróit • Poblacht na Macadóine • an Tuirc | ||
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.
