گازپروم
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
در بین شرکت‌های گازی شرکت روسی گازپروم به واسطه ذخایر گازی و در اختیار داشتن بزرگترین شبکه انتقال گاز در جهان، جایگاه ویژه‌ای دارد. گازپروم شرکتی که 25 درصد گاز مورد نیاز اروپا را تامین می‌کند (2004)، نبض انرژی این قاره را در دست گرفته است و به شدت در تلاش است تا این ویژگی انحصاری خود را با فشار غیرمتعارف بر رقبای خود حفظ کند. گازپروم در جریان حادثه قطع موقت صادرات گاز به اوکراین (ژانويه 2006) ثابت کرد که می‌تواند در حکم یک فروشنده ویژه عمل کند بدون آنکه نیازی به کمک گرفتن از نیروهای نظامی داشته باشد.
شرکت گازپروم، بزرگترین شرکت روسیه به شمار می‌رود این شرکت همچنین بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی در جهان است. در سال 2004 گازپروم با تولید تقریبی 93 درصد از گاز طبیعی روسیه، فروشی معادل 31 میلیارد دلار را رقم زد. این شرکت در سال 2004، 16 درصد از ذخایر گاز جهان را در اختیار داشته است. بعد از تصاحب شرکت سیبنفت، گازپروم روسیه با 119 میلیارد بشکه ذخایر نفت، پس از عربستان و ایران به عنوان سومین مالک نفت و معادن نفت در قالب گاز طبیعی قرار گرفت.
تا پایان 2004، این شرکت تنها عرضه‌کننده گاز به کشورهای بوسنی هرزگوین، استونی و اسلواکی بود. همچنین 97 درصد گاز بلغارستان، 89 درصد گاز مجارستان، 86 درصد گاز لهستان، نزدیک به 75 درصد گاز جمهوری چک، 67 درصد گاز ترکیه، 65 درصد گاز اتریش، حدود 40 درصد گاز رومانی، 36 درصد گاز آلمان، 27 درصد گاز ایتالیا و 25 درصد گاز مورد نیاز فرانسه از سوی گازپروم تامین می‌شد. در مجموع اتحادیه اروپا 25 درصد گاز مورد نیاز خود را از این شرکت تامین می‌کند.
شرکت گازپروم جدا از ذخایر گازی خود، بزرگترین شبکه خط لوله انتقال گاز در جهان را در اختیار دارد که طول آن 150 هزار کیلومتر اعلام شده است. گازپروم برای پیشبرد اهداف خود، در صنعت بانکداری، بیمه، رسانه، ساخت و ساز و کشاورزی نیز فعال است و دارایی‌هایی نیز در این صنایع دارد. ارزش بازار سرمایه این شرکت که سهام آن به صورت عام به فروش می‌رسد، تا دسامبر 2007، 345 میلیارد دلار اعلام شد که از این لحاظ گازپروم سومین شرکت بزرگ جهان در این سال بوده است. دمیتری مدودوف رئیس گازپروم می‌گوید: ارزش بازار سرمایه گازپروم تا سال 2017 باید به یک تریلیون دلار برسد که در این‌صورت گازپروم بزرگترین شرکت جهان خواهد شد.
[ویرایش] تاريخچه گازپروم
با کشف منابع عظیم گاز در سیبری، منطقه اورال و ولگا در دهه‌های 1970 و 1980، شوروي به یک تولیدکننده اصلی گاز تبدیل شد. عملیات اکتشاف، توسعه و توزیع گاز با مرکزیت یک وزارتخانه دولتی انجام می‌شد. در جولای 1989، میخائیل گورباچوف وزارتخانه‌های نفت و گاز را در راستای اصلاحات اقتصادی ادغام کرد و نام آن وزارت صنایع نفت و گاز اتحاد جماهیر شوروی گذاشته شد. اما در اوایل دهه 1990 و پیش از فروپاشی شوروی دوباره یک شرکت گازی جدا تشکیل شد. در ژوئن 1992 پس از کنار گذاشته شدن بحث تشکیل یک شرکت با سهام مشترک شرکت‌هایی از روسیه (گازپروم) اوکراین و بلاروس، گازپروم به شرکتی دولتی تبدیل شد.
در سال 1994 و در راستای خصوصی‌سازی صنایع گازپروم شرکتی خصوصی شد که دولت 40 درصد از سهام آن را در اختیار داشت، 15 درصد سهام شرکت قرار بود به کارگران و مدیریت فروخته شود. مدیریت وقت گازپروم با برگزاری یک مزایده بسته توانست که فروش سهام شرکت را به افراد مورد اعتماد و خاص شرکت محدود کند. ویکتور چرنومیردین رئیس وقت گازپروم در دسامبر 1992 و پس از روی کارآمدن بوریس یلتسین در روسیه، به مقام نخست‌وزیری خود برگزیده شد و بدین‌ترتیب نفوذ سیاسی گازپروم به شدت افزایش یافت. وی در ماه مه 1992 از سوی بوریس یلتسین به عنوان معاون نخست‌وزیر روسیه و مسئول سوخت و انرژی انتخاب شده بود. در 26 ژانویه 1993، رم ویخیرف ریاست شرکت را برعهده گرفت.
در سال 1998 بوریس یلتسین چرنومیردین را از سمت خود در دولت برکنار کرد و در همان زمان دولت روسیه ناگهان میلیاردها دلار مالیات عقب‌مانده را از گازپروم طلب کرد. زمانی که ماموران مالیاتی شروع به تصاحب اموال گازپروم کردند، این شرکت به خواست دولت تمکین کرد و پول درخواست شده را به دولت پرداخت کرد در پنجمین مجمع سهامداران شرکت که در 30 ژوئن 1998 برگزار شد، ویکتور چرنومردین به عنوان رئیس هیات مدیره شرکت انتخاب شد. در هفتمین مجمع سهامداران دمیتری مدودوف به عنوان رئیس هیات مدیره گازپروم انتخاب شد. وی در 2 مارس 2008 به عنوان رئیس جمهور روسیه برنده انتخاب شد. مدودوف در 7 مه 2008 رسما جایگزین پوتین خواهد شد.از نظر آگاهان سیاسی مدودوف از طرفداران پوتین و عملگرای میانه‌رو و لیبرال به شمار می‌رود.
ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پس از اتهامات فساد مالی که به گازپروم نسبت داده شد، به طور فعالانه در اصلاح ساختار مدیریت شرکت وارد شد. وی در این راستا از کمک وزیر امور مالی سابق روسیه بهره برد. در ژوئن 2001 دمیتری مدودوف در جریان این اصلاحات ساختاری موقتا معاون رم ویخیرف شد که به سمت ریاست هیات مدیره انتخاب شده بود.
در آوریل 2001 گازپروم شبکه تلویزیونی ان.تی.وی، تنها شبکه مستقل روسیه که در تمام کشور برنامه‌های آن پخش می‌شد را خرید و در نحوه فعالیت آن تغییرات گسترده‌ای پدید آورد. شرکت رسانه‌ای گازپروم –گازپروم مدیا- همچنین در ژوئن 2005 روزنامه پرنفوذ ایزوستیا را از آن خود کرد. تا سال 2004 دولت روسیه 38,37 درصد سهام گازپروم را در اختیار داشت و اکثریت هیات مدیره را نیز تشکیل می‌داد. این شرکت 25 درصد درآمد مالیاتی روسیه را تامین می‌کند که این رقم به طور میانگین بین سال‌های 2003-1993 بالغ بر 4 میلیارد دلار ذکر شده است. در سال 2004، پوتین اعلام کرد گازپروم شرکت دولتی و نفتی روسنفت را تصاحب خواهد کرد و بدین‌ترتیب سهم دولت در گازپروم از 38,8 درصد به موقعیت کنترل ارتقا پیدا می‌کند. اما گازپروم نتوانست روسنفت را تصاحب کند و در عوض دولت روسیه با خرید 10,4 درصد از سهام گازپروم، سهم خود را به بیش از 50 درصد رساند و بدین‌ترتیب محدودیت خرید سهام از سوی خارجیان در گازپروم برداشته شد. در 15 نوامبر 2005، الکسی میلر مدیرعامل گازپروم اعلام کرد شرکت سیبنفت شهر تجاری گازپروم که شامل برجی به ارتفاع 300 متری خواهد بود، را احداث می‌کند. گازپروم در سپتامبر همان سال، نزدیک به 73 درصد سیبنفت را به قیمت 13,01 میلیارد دلار خریده بود. این خرید که با کمک یک وام 12 میلیارد دلاری انجام شده بود موقعیت گازپروم را در روسیه و جهان تقویت کرد. در زمان عقد قرارداد، ارزش شرکت 123 میلیارد دلار عنوان شد که معادل تولید ناخالص داخلی ایرلند بود. در آوریل 2006 ارزش بازار سرمایه گازپروم 270 میلیارد دلار بود. با کنترل اکثریت سهام گازپروم از سوی دولت، محدودیت 20 درصدی خرید سهام از سوی خارجیان نیز برداشته شد. در سال 2007 دومای روسیه به گازپروم و شرکت ترنسنفت اجازه داد تا نیروی‌های امنیتی- نظامی خود را که قدرتی بیشتر از شرکت‌های خصوصی امنیتی دارند را تشکیل دهد. یکی از نمایندگان در دوما مخالفت خود را با تصویب این قانون سخنانی را این‌گونه بیان کرد: «اگر ما این قانون را تصویب کنیم، تبدیل به خدمتکاران گازپروم و ترنسنفت خواهیم شد.»
[ویرایش] جستارهای وابسته
- اوپک
- مهندسی نفت
- صنعت نفت ایران
- وابسپارش گرمایی
- اقتصاد گاز ایران
