از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه آن را تغییر دهید. در پایان، پس از ویکی‌سازی این الگوی پیامی را بردارید.

این مقاله به تمیزکاری نیاز دارد. لطفاً آن را تا جایی که ممکن است از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید. سپس این الگو را از بالای مقاله حذف کنید. محتویات این مقاله ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

پرو (به اسپانیایی: Peru) کشوری است در امریکای جنوبی. پایتخت آن لیما است. این کشور از شمال با اکوادور و کلمبیا، از شرق با برزیل، از جنوب شرقی با بولیوی، از جنوب با شیلی و از غرب با اقیانوس آرام هم مرز است.

پرو علاوه بر این که به عنوان مهد امپراتوری اینکا شناخته می‌شود، وطن تعدادی از گروه های نژادی بومی است. از این رو، پرو کشوری است با پشتوانه غنی تاریخی و فرهنگی.

فهرست مندرجات ۱ تاریخ ۱.۱ فرهنگهای باستانی ۱.۲ اینکاها ۱.۳ مستعمره پرو (حکومت اسپانیایی) ۱.۴ جنگهای استقلال (طلبی) ۱.۵ چنگ و بازسازی ۱.۶ سیاستهای نوین ۱.۷ سیاست پرو ۱.۸ شهرها ۱.۹ جغرافیا ۱.۱۰ نواحی (از لحاظ ) جغرافیای طبیعی ۱.۱۱ میراث طبیعی و فرهنگی پرو ۱.۱۲ پارکهای ملی ۱.۱۳ نواحی ملی حفاظت شده ۱.۱۴ اماکن ملی مقدس ۱.۱۵ معابد تاریخی ۱.۱۶ جنگلهای ملی ۱.۱۷ جنگلهای حفاظتی ۱.۱۸ منطقه حفاظت شده شهری ۱.۱۹ سرزمینهای محصور شکار ۱.۲۰ مناطق حفاظت شده ۱.۲۱ اقتصاد ۱.۲۲ جمعیت شناسی ۱.۲۳ شرح نژادها ۱.۲۴ زبان ۱.۲۵ فرهنگ ۱.۲۶ فعالیت هنری پرو ۱.۲۷ معماری ۱.۲۸ مجسمه سازی و نقاشی ۱.۲۹ ادبیات ۱.۳۰ هنر ۱.۳۱ صنایع دستی ۱.۳۲ نمادهای فرهنگ عامه ۱.۳۳ موسیقی ۱.۳۴ موسیقی آندی پرو ۱.۳۵ موسیقی ساحلی پرو ۱.۳۶ رقص ها ۱.۳۷ جشنهای عمومی ۱.۳۸ حمل و نقل ۱.۳۹ سبک تغذیه ۱.۴۰ ورزشها ۱.۴۱ پالتا فرانتون ۲ فرهنگ ۲.۱ منبع

[ویرایش] تاریخ

نوشتار اصلی را بخوانید: اینکا

از معروفترین دوره‌های تاریخی در پرو، امپراتوری اینکاها پیش از ورود اسپانیاییها به این کشور را می‌توان نام برد. نخستین اسپانیاییها در سدهٔ ۱۶ میلادی وارد این کشور شدند و این سرزمین به مستعمرهٔ اسپانیا تبدیل گشت. پرو استقلال خود از اسپانیا را در روز ۲۸ ژوئیه سال ۱۸۲۱ میلادی اعلام کرد.

[ویرایش] فرهنگهای باستانی

شواهد باستان شناسی در مکانهایی همچون در غارهای پیکوئیماچای، آیاکوچو، شیواتروس، فرهنگ لاوریکوچا، پایجان، و توگوئپلا قرار دارد که نشان می دهد شکارچیان (جانوران وحشی) در ۲۰ هزارسال قبل در این نقاط سکنی داشته اند. برخی از قدیمی ترین تمدنهای چشمگیر در ۶ هزارسال پیش از میلاد در ایالتهای ساحلی شیلکا و پاراکاس و استانهای مرتفع کالجون دو هوآیلاس پدید آمده اند.

در حدود ۳۰۰۰ سال بر اساس شواهدی که در مکانهایی همچون کوتوش و هوآکا پرییتا نشان می دهد، ساکنان این منطقه شروع به کشت و بهره برداری از زمین نموده اند. کاشت گیاهانی چون ذرت و کتان "(گاسیپیوم باربادنس)" و نیز اهلی کردن جانوران آغاز گردید. ساکنان این نقاط به صنایع خانگی نظیر ریسندگی و بافندگی پنبه و پشم ، سبد بافی و سفالگری پرداختند.

برخی از تمدنهای پیشرفته تر منطقه آند که 900سال پیش از میلاد آشکار شدند عبارت بودند از:

• فرهنگ کارال
• فرهنگ شاوین – بر طبق نظر ژولیو سی. تلو، فرهنگ مادر پرو
• فرهنگ پاراکاس
• فرهنگ موشیکا
• فرهنگ نازکا
• فرهنگ تیاهوآنکو
• فرهنگ واری
• فرهنگ چیمیو

این فرهنگ ها مهارتهای نسبتا" پیشرفته داشتند: آنها کشت ، طلا و نقره کاری، سفالگری، متالوژی، و بافندگی را توسعه دادند. در حدود سال 700قبل از میلاد، آنها ظاهرا" نظامهای توسعه یافته ای را از سازمان اجتماعی توسعه دادند که منادیان تمودن اینکا بود.

تمدنهای کوچک تر در حاشیه کوه های آند شرقی که بطور گسترده با امپراطوری اینکا هماهنگ شدند عبارت ند از:

• مالبکس
• هو- تیوس
• پونوس
• ماری- تیو- تای
• اولبراکوس

همگی فرهنگهای آندی تمایلی به اظهار وفاداری نسبت به اینکاها نداشتند زیرا که آنها امپراطوری خود را توسعه داده بودند، و بسیاری از آنها علنا" از خود خشونت نشان می دادند. به عنوان مثال، مردم فرهنگ چاچاپویاس از این دست بودند اما نهایتا" توسط امپراطوری اینکا تسخیر و یکپارچه شدند.

[ویرایش] اینکاها

نوشتار اصلی را بخوانید: امپراطوری اینکا

اینکاها، پهناورترین و قدرتمندترین امپراطوری پیش از کریستف کلمب را ایجاد نمود. تاهوآنتیسویو – که از کلمه زبان کوئچوا گرفته شده به مفهوم " چهار ناحیه متحد "- در آغاز قرن شانزدهم به بزرگترین وسعت خود رسید. این قلمرو ناحیه ای را پوشش می دهد که شامل از جنوب به اکوادور، بخشی از کلمبیا، از نیمه شمالی تا شیلی، و از بخش شمال شرقی به آرژانتین؛ و از جنوب تا غرب، از بولیوی تا جنگلهای آمازون می شد.

این قلمرو از قبیله ای سرچشمه می گرفت که در بخش کوزکو قرار داشتند که پایتخت (آنها) شد. پاچاکوتی اولین حاکم مرزهای بسیار وسیع سرزمین کوزکو بود. اولاد وی بعدها با فتح جابرانه و صلح آمیز خود بر این قلمرو حکومت نمودند.

کوزکو، شهری سلطنتی نظیر پوما ایجاد گردید که به عنوان ساختار ریاست و اصلی سلطنت شکل گرفت، یعنی آنچه که هم اکنون به عنوان ساکسایهوآمان شناخته می شود. مرکز اداری، سیاسی و نظامی این امپراطوری در کوزکو قرار داشت. این امپراطوری به چهار بخش تقسیم می شد: چینچاسویو، آنتیسویو، کنتیسویو، کولاسویو.

کوئچوآ زبان رسمی بود که در میان شهروندان آن تکلم می شد. این زبان در همسایگی قبیله اصلی امپراطوری تکلم می شد. جمعیتهایی که تسخیر می شدند – قبایل، قلمروها، سرزمینها، و شهرها- مجاز بودند به مذاهب و سبکهای زندگی خود عمل کنند، اما مجبور بودند رسوم فرهنگی اینکاها را نسبت به آدادب خود مقدم و برتر بشمارند. اینتی، خدایگان خورشید، باید به عنوان یکی از مهمترین خدایان امپراطوری پرستش می شد. جانشین وی بر روی زمین " اینکا " ، امپراطور بود.

تاهوآنتینسویو در قلمروهایی با یک جامعه طبقه بندی شده، تشکیل شد که در آن اینکا ها فرمانروایی می کردند. تمدن اینکا توسط اقتصادی پشتیبانی می شد که براساس مالکیت اشتراکی زمین بود. در واقع، امپراطوری اینکا، همچون یک طرح متمدن گستاخانه و جاه طلب مبتنی بر اندیشه خیال پردازانه تصور می شود که در آن هماهنگی روابط بین بشر، طبیعت، و اسطوره شناسی اینکا امری ضروری بود.

بسیاری از رسوم عجیب و جالب در آن مشاهده می شدند، مثلا" جشن مجلل (مسرفانه) اینتی رایمی که از خدای خورشید سپاسگذاری می نمود، و زنان جوانی که شامل زنان باکره خورشید بودند، و این باکره های مخصوص قربانی برای انتی وقف (نذر) می شدند. این امپراطوری کاملا" پهناور، نیز یک سیستم حمل و نقل جالب توجه جاده ای برای تمام نقاط قلمرو اش به نام سیستم جاده اینکا داشت، چاسکوئیس، حاملان پیغام بودند که اطلاعات را از هرجا در این قلمرو به (مرکز) کوزکو می رساندند.

ماچو پیکچو (در زبان کوئچوا : قله پیر؛ ‌برخی اوقات "شهر گمشده اینکاس" نامیده می شود)، ویرانه ای بازمانده از اینکای قبل از کلمب است که بر روی حاشیه یک کوه بلند بر فراز دره اروبامبا، حدود 70 کیلومتری (44مایلی) شمال غرب کوزکو واقع شده است. اندازه ارتفاع نواحی آن بسته به این که داده های مربوط به ویرانه اشاره نماید یا حدود و ثغور کوهستان تفاوت می کند؛ اطلاعات جهانگردی راجع به ماچو پیکچو، میزان ارتفاع آن را 2350 متر گزارش می کند. با وجود آن که قرنها از سوی جهان خارج به بوته فراموشی سپرده شده، اما مردم این نواحی آن را از یاد نبرده اند، و در سال 1911 توسط باستان شناس دانشگاه ییل، هیرام بینگهام، به اذهان جهانیان بازگردانده شد که وی آن را کشف نموده و کتاب پرفروشی راجع به آن نوشت. پرو به دنبال تلاشهای قانونی بوده است تا هزاران شیئ مصنوع (باستانی) را که بینگهام از این منطقه خارج کرده، به کشور بازگرداند.

از چشم انداز منطقگرایی اروپائی، امپراطوری اینکا همچون مدینه فاضله به نظر می آید. با این وجود، این تعبیر عملگرایانه سبب فراموشی این مسئله می شود که برخورد بین دو جهان بینی ضدالهی ، اثر مخربی بر توازن برتری جهانبینی اینکا داشته که در آن دو مدعی تاج و تخت از جنگ داخلی قلمرو اینکا برای رسیدن به اهدافشان بهره (امتیاز) گرفتند.

[ویرایش] مستعمره پرو (حکومت اسپانیایی)

نوشتار اصلی را بخوانید: نیابت سلطنت پرو

فرانچسکو پیزارو، و برادرانش مجذوب اخبار پادشاهی ثروتمند و افسانه ای شدند. در سال 1531، آنها وارد کشوری شدند که هم اینک پرو نامیده می شود. ( اشکال دیگر کلمه پرو همچون "Biru "، "pirú "، و " Berú" نیز در آثار گذشته مشاهده می شوند.) بر طبق نظر رائول پوراس بارنچیا، زبان پرو نه یک زبان کوئچوا| کوئچوا و نه یک زبان اسپانیولی کارئیب| کارائیبی بودهف بلکه آن از زبانهای هیسپانیک| هندو- هیسپانیک بوده است.

در آن زمان، امپراطوری اینکا در ورطه یک جنگ داخلی پنجساله بین دو شاهزاده، هواسکار و آتاهواپلا فرورفته بود. پیزارو با استفاده از این امتیاز در آن کشور یک کودتا انجام داد. در 16 نوامبر1532، در حالی مردم در (شهر) کاجاماکرا| کاجاماکرا جشن می گرفتند، اسپانیایی ها طی نبرد کاجاماکرا، در یک اقدام شگفت انگیز آتاهواپلا| اینکا آتاهواپلا را تسخیر نمودند، موجب بهت فراوان در میان مردم و آماده شدن آنها برای دوره آتی مبارزه گردید. زمانی که هواسکار به قتل رسید، اسپانیایی ها آتاهوالپا را محاکمه کرده و به مرگ محکوم نمودند، و وی را خفه کردند.

برای مدت زمانی پیزارو، حاکم ظاهری اینکا باقی ماندو پس از مرگ آتاهوالپا، توپاک هوالپا را به عنوان اینکا معرفی نمود. اما بدرفتاریهای این سردار فاتح، ماهیت این ظاهرسازی را بسیار علنی ساخت. سیطره اسپانیایی ها با سرکوب خونین شورشهای بومی آتی به حکومت خود انسجام بخشید. این وضعیت در اثر مبارزه قدرت بین خانواده پیزارو و دیگو دی آلماگرو پیچیده شد. جنگ داخلی بلند مدتی گسترش یافت، که در نتیجه آن افراد پیزارو در نبرد لاس سالیناس پیروز شدند.

با این وجود، اسپانیایی ها از فرآیند استعماری خود غفلت نورزیدند. مهمترین رویداد، بنیانگذاری شهر لیما در ژانویه، 1535 بود که در نتیجه آن موسسات اداری در آن ایجاد شدند. لزوم انسجام اقتدار سلطنتی اسپانیا بر این مناطق، موجب تشکیل دربار| بارعام واقعی (دربار سلطنتی) شد. در سال1542، اسپانیایی ها قلمرو نائب سلطنت پرو| قصرهای جدید نایب سلطنت را پدید آوردند، که کمی بعد نایب سلطنت پرو خوانده شد. با این وصف، نایب سلطنت پرو تا زمان ورود فرنچسکو دی تولدو نائب سلطان در سال 1572، به رسمیت شناخته نشد.

فرانچسکو دتولدو به حکومت بومی در ویلکابامبا، پرو| ویلکابامبا با اعدام توپاک آمارو| اینکا توپاک آمارو پایان داد. او همچنین خواستار توسعه اقتصادی از طریق انحصار بازرگانی و استخراج معدنی ، و عمدتا" از معادن نقره پوتوسی شد. او موسسه اینکا را تحت عنوان ’’میتا (اینکا)| میتا ‘‘ به راه انداخت که یک سرویس اجباری عمومی بود تا جوامع بومی را تحت بردگی ظالمانه اقتصادی قرار دهد.

نایب سلطنت پرو ثروتمندترین و قدرتمندترین نائب السلطنه در کشورهای آمریکایی در قرن هجدهم شد. ایجاد نایب السلطنه هایی از فرمانداری گرانادای جدید| گرانادای جدید، فرمانداری ریودو دل پلاتا| ریودو دل پلاتا (در گستره محدوده شان)، معافیتهای مالیاتی را از مرکز بازرگانی لیما به کاراکاس و بوینس آیرس منتقل ساخته، و کاهش تولید معادن و منسوجات، تخریب فزاینده نایب السلطنه پرو را تثبیت نمود. این وقایع جو مناسبی ایجاد کرد که ایده های آزادیجویانه را بین کریولو| مردم کریولو اسپانیایی، یا مردم دو رگه توسعه داد.

[ویرایش] جنگهای استقلال (طلبی)

نوشتار اصلی را بخوانید: استقلال پرو

بحران اقتصادی به نفع شورش محلی از سال 1780 تا 1781 بود. این شورش به ریاست توپاک آمارو دوم بود.در این زمان، حمله ناپلئون به روسیه| حمله ناپلئونی از شبه جزیره ایبری و تزلزل قدرت ساطنتی رخ داد. شورش کریولهل هوانوکو (بخش پرو)| هوانوکو در سال 1812 روی داد و شورش کوسکو (بخش پرو)| کوزکو بین سالهای 1814 تا 1816 اتفاق افتاد. این شورشها از اصول آزادیخواهی دفاع می نمودند که به وسیله قانون اساسی 1812| قانون اساسی کادیز در سال 1812 تحریم شده بود.

نایب السلطنه پرو با حمایت قدرت گروه اقلیت حاکم کریول ها، به آخرین دژ قلمرو در آمریکای جنوبی تبدیل شد. این فرمانداری پس از مبارزات جدی قاره ای سیمون بولیوار| سایمون بولیوار و خوزه دسن مارتین| خوزه د سان مارتین، از پا درآمد، که جانشین حکام سلطنتی شیلی پس از یک نبرد مهم در کوه های آند شدند، و در سال 1819، درشبه جزیره پاراکاس| پاراکاس برکنار شده بودند، و در 28ژولای 1821 استقلال پرو را در لیما (بخش پرو)| لیما اعلام کردند. سه سال بعد، سیطره اسپانیایی ها بطور کامل پس از نبردهای جونین| جونین و نبرد آیاکوچو| آیاکوچو از بین رفت. اما، اولین رئیس جمهور آن تا سال 1827، به قدرت نرسید.

[ویرایش] چنگ و بازسازی

در سال 1879، پرو وارد جنگ پاسیفیک شد که تا سال 1884 بطول انجامید. بولیوی خواستار اتحاد خود با پرو علیه کشور شیلی شد. دولت پرو با اعزام یک گروه دیپلماتیک برای مذاکره با دولت شیلی کوشید تا برای مذاکره با آن میانجیگری نماید، اما این کمیته نتیجه گرفت که وقوع جنگ ناگزیر است. شیلی در5 آوریل1879 اعلام جنگ نمود. یک جنگ تقریبا"پنجساله به وارد شدن خسارات به بخش تاراپاکا و ایالات تاکنا و آریکا در ناحیه آتاکاما خاتمه یافت.

پس از جنگ، تلاش فوق العاده ای برای آغاز بازسازی انجام گرفت. ثبات سیاسی تنها در اوایل سالهای 1900 به دست آمد. حزب سیویلستا| جنبش سیویلیست به رهبری نیکولاس دی پیورلا| نیکولاس دی پیورلا با رهبری| رهبری نظامی مخالف بود که ناشی از شکست نظامی و و فروپاشی اقتصادی بود. او با انقلابی در سال 1895 به قدرت رسید. شخصیت اصلاح طلب دیکتاتوری نیکولاس دی پیورلا| پیورلا در مجمع آگوستو بی| مجمع آگوستو بی تداوم یافت.

طی حکومت مجمع آگوستو بی| مجمع در دوره های سالهای 1908- 1912 و 1919-1930، که این مورد اخیر تحت عنوان " اونسنیو " – یازدهم شناخته شده است) ورود به پایتختهای کشورهای آمریکایی عمومیت یافت و طبقه متوسط از آن برخوردار شدند. این سیاستها در راستای افزایش وابستگی خارجی پایتخت، به ایجاد مخالفتی انجامید که بین طبقه اقلیت ملاکان و نیز پیشروترین بخشهای جامعه پرو تمرکز یافت.

در سال1929، پرو و شیلی معاهده صلح نهایی را امضا نمودند، پیمان آنکن که طی آن تاکنا به پرو مسترد می شد و پرو برای همیشه زمام امور ایالات ثروتمند آریکا و تارپاکا را بر عهده می گفت، اما حقوق خاصی برای فعالیتهای بندری در آریکا حفظ می شد و نیز تصمیماتی که به وسیله آن شیلی می توانست کارهایی را در آن مناطق انجام دهد.

پس از بحران جهان گستر سال 1929، شماری از حکومتهای کوچک از یکدیگر پیروی کردند. اتحاد انقلاب خلق آمریکا| حزب APRA فرصت یافت تا از طریق فعالیتهای سیاسی اصلاحاتی را در نظام به وجود آورد، اما این امر موفقیت آمیز نبود. سرکوب ظالمانه ای در اویل دهه 1930 انجام گرفت و ده ها هزار طرفدار " آپریستا " اعدام یا زندانی شدند. ازاین زمان، یک رشد جمعیتی و افزایش شهرنشینی آغاز شد. طی جنگ جهانی دوم، پرو اولین کشور آمریکای جنوبی بود که با آمریکا متحد شد و اتحاد آنها علیه آلمان و ژاپن بود.

بین این دو دوره زمانی، باید قانون اساسی اتحاد انقلاب خلق آمریکایی (APRA) را مورد تاکید قرار داد. این یک جنبش ناسیونالیستی، خلق گرا و ضد امپریالیستی به رهبری ویکتور رائول هایا دلاتوره| ویکتور رائول هایا دلاتوره در سال 1924 بود. حزب کمونیست چهار سال بعد تشکیل شد و آن به رهبری خوزه کارلوس ماریاتگو| خوزه سی. ماریاتگو بود.

[ویرایش] سیاستهای نوین

ژنرال مانوئل . ای. اودریا دولت نظامی استبدادی را هدایت می کرد که از سال 1956-1948 به مدت 8سال طول کشید. تملک نابرابر زمین ("لاتیفوندا ")، حاشیه بندی گسترده (طبقات) اجتماعی و نمونه کوبا در اوایل دهه 1960 محرکی را برای پیدایش جناح چپ نظامی پرو فراهم ساخت. اما این قیام کوتاه بود و برای نیروهای نظامی بهانه ای شد تا کنترل خود را بر کشور افزایش دهند و توان و ایدئولوژی دیگری را که برای " کودتا " لازم بوده، گردآوری نمایند.

در همین حال، تلاش اصلاح طلبانه اولین دولت فرناندو بلونده تری| فرناندو بلونده تری در توجه به ماهیت ساختاری آسیب شناسی اجتماعی با ناکامی همراه بود که فاجعه را در پرو تداوم بخشید. دولت بلنده پروژه های متعددی را برعهده کرفت از جمله "بزرگراه های حاشیه ای دلاسلوا " ، یا بزرگراهی که چیکلایو را در ساحل اقیانوس آرام با نواحی شمالی قبلا" " متروک " منطقه آمازون| آمازوناس، منطقه سن مارتین| سن مارتین، و لورتو متصل می نمود. اما، بلونده که بار اذهان عمومی را به دلیل آن که آن بسیار به پایتخت کشور بیگانه نزدیک بود، به دوش می کشید، نیز تصمیمات اقتصادی اش موجب کاهش ارزش واحد پول سول (ارز)| سول، و نا آرامی عمومی- در اطراف و اکناف کشور و لیما شد. در سال 1968، ژنرال خوآن ولاسکو آلوارادو| خوآن ولاسکو آلوارادو کودتایی را هدایت نمود که به عوض شدن دولت بلونده منتهی شد. تحت عنوان " رئیس جمهور دولت انقلابی" لحن ناسیونالیستی و متمایل به چپ خوآن ولاسکو آلواردو| ولاسکو، از طریق اعلان اولین اصلاحات عمده کشاورزی (ارضی) از سوی دولت وی آشکار گردید که با هدف جلوگیری از بالارفتن ناآرامی اجتماعی به ویژه در مناطق آند صورت گرفت که در آن الگوهای مالکیت زمین عمیقا" نابرابر بود. دولت ولاسکو با ارتقاء حقوق رعیت اعتبار یافت از جمله به رسمیت شناختن زبان کوئچوا به عنوان زبان ملی، مالکیت اشتراکی زمین، و بسیج اجتماعی خلقگرا (سیناموس).

همواره، این امر موجب افزایش درگیری با گروه های برجسته کوچک (اجتماعی) می شد، که دارای منافع سرمایه ای خارجی و از اعضای اقلیت حاکم محلی بودند. فقدان سلامتی در ولاسکو، شرایط جهانی را تغییر داد و برنامه ریزی ضعیف آن به یک واکنش ضد نسبت به برنامه ناسیونالیستی ولاسکو منجر شد. در سال 1975، ژنرال فرانچسکو مورالس برمودز| فرانچسکو مورالس برمودز کودتایی را ترتیب داد که در آن خود با برکناری ولاسکو رئیس جمهور شد. رژیم ممورالس برمودز بر اساس بازگشت به سیاستهای سرشناس محوری وی شناخته می شود، که اندکی ناآرامی اجتماعی را در جامعه فرونشاند که عمدتا" ازمقوله منافع اجتماعی شهروندی " ملی " جدا است.

نیروهای مسلح پرو که در اثر ناتوانی خود جهت " اداره کردن" پرو درمانده شده بودند، مجبور شدند تا درخواست انتخابات نمایند. ضمنا"، به عنوان یک پیشینه برای بازگشت به دولت منتخب وقوع دوحادثه بود که عمیقا" بر دو دهه تاریخ آتی پرو تاثیر گذاشت. اولی که یک همایش قانونی بود که به تدوین قانون اساسی جدید ملی در سال 1979 منجر شد. دومین حادثه که در سال 1980آغاز گردید مبارزه مسلحانه علیه دولت به وسیله یک جناح منشعب از حزب کمونیست پرو به نام راه درخشان بود. این یک مسئله تصادفی نبود که این مبارزه در یکی از فقیرترین نواحی کشور آغاز شد در حالی که قانون اساسی جدید در پایتخت وبه دور از تمرکز بر مسئله محرومیت شرکت در انتخابات پس از بحث طولانی، تصویب شد.

بنابراین، فرناندو بلونده تری در سال 1980 مجددا" و با امید فراوان رئیس جمهور شد. اما، تا پایان دوره کاری اش در سال 1985، پرو مجددا" دچار بحرانی گردید که طی دودهه گذشته گریبانگیر آن بوده است: بدهی خارجی فزاینده مانع از فعالیتهای دولتهای آتی در پرو گردیده است. علاوه بر این، بلونده در پایان دادن به فقر رو به رشد اکثریت عمده ای از جمعیت، عاجز بوده، و قادر نبوده به افزایش هنگفت عملیات تجارت مواد مخدر غیر قانونی| قاچاق مواد مخدر، و یا شورشهای یاغیان جناح راه درخشان ("Sendero Lumino ") و جنبش انقلابی توپاک آمارو| نهضت انقلابی توپاک آمارو (MRTA) پایان دهد.

رهبر حزب ARPA پرو، آلن گارسیا| آلن گارسیا با خوش بینی فراوان در سال 1985 رئیس جمهور شد. پس از یک آغاز امیدبخش، اقتصاد پرو دراثر تورم شدید، زمینگیر شد، که از جامعه اقتصاد بین المللی جدا بوده و در سکرات چاه یک جنگ خونین داخلی که راه درخشان و جنبش انقلابی توپاک آمارو| نهضت انقلابی توپاک آمارو آن را علیه کشور و متحدینش به راه انداخته بودند، دست و پا می زد. در فضائی از هرج و مرج، هراس عمومی و آشفتگی سیاسی، پیروزی انتخاباتی آلبرتو فوجی موری در سال 1990واقع شد، زمانی که رئیس ساختگی یک دانشگاه مجهول با تفاوتی اندک یک داستان نویس پروئی و شخصیت فرهنگی همچون ماریو واگراس لیوزا را شکست می داد. گارسیا همچون اسلاف خود، بر طبق نظر بسیاری از مردم پرو، قدرت را در حالی تسلیم می کرد که وضعیت کشور از زمانی که وی وارد این پست شد، بدتر شده بود.

او دو سال پس از انتخابش؛ و در وضعیت بن بستهای مداوم با پارلمان، رئیس جمهور آلبرتو فوجی موری به سادگی کنگره را تعطیل کرد و به منظور دامن زدن به یک بحران جدید قانونی پرو در سال 1992| قانون (1992) همه پرسی برگذار نمود. بنا به اعتقاد برخی بخشهای اجتماعی پرو و جامعه اقتصاد بین الملل با توسل به " ثبات " در اقتصاد کلان برای پرو پس ار سالهای توفانی زمان گارسیا، فوجی موری از سوی رقبای خود به عنوان یک رژیم مستبد به یاری ولادیمیرو مونته سینو، رهبر سابق سرویس اطلاعاتی پرو(SIN)، که هم اکنون در زندان به سرمی برد، مورد انتقاد قرار گرفت.

در پی " انتخابات مجدد " بحث برانگیز سوم، که همراه با اشاعه فساد، و آشفتگی گسترده سیاسی و تجاوزات عمده به حقوق بشر بود، فوجی موری مجبور شد تا انتخابات زود هنگام را درخواست نماید. پس از آن که حرب وی کنترل پارلمان پرو را از دست دادند، او مجبور شد از مقام ریاست جمهوری پرو استعفاء بدهد. در هنگام بازگشت از اجلاس اپک در برنئی، فوجی موری بر مبنای تابعیت ژاپن| ژاپنی خود از کشور ژاپن درخواست پناهندگس سیاسی نمود.

در کشاکش کناره گیری ناگهانی فوجی موری از قدرت، والنتین پانیاگوا به عنوان رئیس جمهور " موقتی " برای این مقام انتخاب شد. در پی انتخابات داغ و جنجالی، الساندرو تولدو با شکست دادن آلن گارسیا (2006) با اکثریت نزدیک، برای دوره (2006-2001) رئیس جمهور شد.

در سال 2006، آلن گارسیا یکبار دیگر با شکست دادن اولانتا هومالا، نامزد ناسیونالیست، به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. اولانتا هومالا به خاطر شرکت داشتن در مبارزه علیه حزب راه درخشان و نقش وی به عنوان رهبر جناح مخالفی که کنار رفته، برای دفعات متعددی با دادگاه مواجه شد. رئیس جمهور سابق آلبرتو فوجی موری (فعلا" در شیلی است) در انتظار صدور احکامی علیه وی از سوی دولت پرو به سر می برد، بی بی سی نیوز [1] ، در حالی که بطور همزمان حزب سیاسی وی ، اتحاد برای آینده پرو| اتحاد برای آینده، تعداد زیادی از اعضای پارلمان را در انتخابات اخیر گرد آورده است. رئیس جمهور سابق الساندرو تولدو و والنتین پانیاگوا در اتحاد حزب معقول پرو – جناح مرکز در کنگره حضور دارند.

[ویرایش] سیاست پرو

نوشتار اصلی را بخوانید: سیاست پرو

سیاستهای سابق پرو در یک چارچوب نظام ریاست جمهوری| ریاست جمهوری، جمهوری دموکراسی پارلمانی| دموکراتیک پارلمانی قرار گرفته است، که از طریق آن رئیس جمهور پرو هم به عنوان رئیس کشور و هم رئیس دولت ، و هم در یک نظام چندحزبی جمعگرا قرار می گیرد. قدرت اجرائی نیز در اختیار دولت است. قدرت قانونگذاری بین هردو بخش دولت و کنگره پرو| کنگره تقسیم می شود. قوه قضائیه از دو قوه مجریه و مقننه مستقل محسوب می شود.

[ویرایش] شهرها

مراکز اصلی شهری به این شرحند:

• لیما (پایتخت، مرکز اصلی اقتصادی و فرهنگی)
• آرکوئیپا
• تروجیلو، پرو| تروجیلو
• چیکلایو
• کالائو (بزرگترین بندر پرو
• کوسکو (مرکز جدید امپراطوری باستانی اینکا
• پیورا
• تاکنا
• ایکا
• پونو
• چیموبوته
• هوآنکایو
• هوآنچو
• کاجامارکا
• پوکالپا
• ایکوئیتوس
• یوریماگواس
• تاراپوتو
• مویوبامبا

[ویرایش] جغرافیا

نوشتار اصلی را بخوانید: جغرافیای پرو

پرو با مساحتی بالغ بر1282220 کیلومتر مربع [2] (پس از مغولستان) بیستمین کشور جهان از لحاظ وسعت می باشد.

قلمرو پرو با داشتن مساحتی بالغ بر 1285216 کیلومتر مربع، با کشورهای اکوادور و کلمبیا از شمال، برزیل و بولیوی از شرق، و بالاخره شیلی و بولوی از جنوب هم مرز است. از سمت غرب در کنار اقیانوس آرام واقع شده است. دارای جمعیتی بیش از 27 میلیون نفر بوده که به زبان اسپانیولی تکلم می کنند، و دیگر مردم دوزبانه به زبانهای کوئچوا یا زبان آیمارا| آیمارا و دیگر زبانهای بومی صحبت می کنند.

شرق پرو عمدتا" شامل جنگلهای مرطوب گرمسیری از جنگل بارانی آمازون، که بزرگترین در نوع خود است، تشکیل می شود. در جنوب شرق در امتداد مرزش با بولیوی، دریاچه تیتیکاکا &-؛ مرتفعترین دریاچه قابل کشتیرانی جهان قرار دارد. جلگه آلتیپلانو یک خور خشک شده است که در دامنه های کوه های آند در جنوبشرقی پرو واقع است. در امتداد مرز آن با شیلی، کویر آتاکاما ، خشکترین مکان روی سیاره زمین است.

دریای پرو، وطن مقدار فراوان و متنوعی از حیات آبزیان (ماهی) می باشد. صحرای سچورا در ساحل شمال غربی پرو در امتداد نوار ساحلی پاسیفیک (اقیانوس آرام) واقع شده است.

رودخانه های اصلی پرو شامل اوکایالی، رود مارانیون، رود آمازون، (که از جریان مشترک رودهای مارانیون و اوکایالی به وجود آمده)، پوتومایو، پاستازا، رود ناپو، جوروا، و پوروس می باشد.

[ویرایش] نواحی (از لحاظ ) جغرافیای طبیعی

زمانی که اسپانیایی ها وارد شدند، آنها پرو را (به دلایل سیاسی) به سه ناحیه تقسیم نمودند: ناحیه ساحلی، که توسط اقیانوس آرام محدود می شود؛ زمینهای مرتفع، که در بلندیهای آند واقع شده؛ و جنگل که بر روی خور جنگل آمازون قرار می گیرد. این کلمات هم اکنون هم در پرو بکار می رود. خاویر پولگار ویدال، جغرافیدانی که حقیقت جغرافیای طبیعی منطقه پرو را برای مدتی طولانی مطالعه نموده است، ایجاد 8 ناحیه طبیعی را پیشنهاد کرده است. در سال 1941، مجمع عمومی سوم موسسه جغرافیا و تاریخ پان آمریکن، این اقدام را تایید نمود.

این هشت منطقه در پرو عبارتند از:

• چالا| چالا یا ساحل (یک بیابان در نیمه گرمسیری در ساحل مرکزی و جنوبی، و یک " دشت هموار" در حال تغییر حاره در ساحل شمالی)
• یونگا (شامل دره های بایر و حاصلخیز نیمه گرمسیری)
• کوئچوا
• سونی یا جالکا
• پونا
• جانکا
• روپا- روپا یا جنگل مرتفع
• اوماگوا یا جنگل پست

[ویرایش] میراث طبیعی و فرهنگی پرو

قانون اساسی پرو| پانون پرو در سال 1993 ، منابع طبیعی و بوم سازگان (اکوسیستم) را به عنوان میراثی از کشور تعیین کرده است. در سال1900، نظام ملی نواحی طبیعی که مورد پشتیبانی دولت پرو (SINANPE) می باشد، ایجاد شد. ماهیت قانون به موسسه ملی منابع طبیعی (IRENA) بستگی دارد. آنها نقشه ای از حفاظت و نگهداری میراث تاریخی- فرهنگی و طبیعت نیز تولید نمودند.

این نقشه دارای 49 ناحیه طبیعی (%13 از کل سطح کشور) است که تحت حفاظت دولت قرار دارد: 8 پارک ملی، 8 منطقه حفاظت شده ملی، 6 مکان مقدس ملی، 3 مکان وقدس تاریخی، 4 جنگل ملی، 6 جنگل حفاظت شده، 1 منطقه حفاظت شده شهری، دو زمین محصور شکار و 11 ناحیه حفاظت شده (دیگر).

پارکهای ملی مکانهایی هستند که در آنها پوشش گیاهی و جانوری وحشی تحت حفاظت و مراقبت قرار گرفته اند. (در این مناطق) بهره برداری ازمنابع طبیعی و اسکان بشری ممنوع است.

[ویرایش] پارکهای ملی

• پارک ملی گوتروو، قدیمی ترین پارک ملی پرو می باشد. این پارک در سال 1961 در کاجامارکا (بخش پرو) ایجاد شده است. تعدادی غار در این پارک وجود دارد همچون غار سن آندرس، که گوآچارو درآن زندگی می کند- پرنده ای که در معرض خطر انقراض قرار دارد.

• پارک ملی تینگوماریا، در ه هوانوکو قرار دارد. جاذبه اصلی آن ( غار بوف کاوگر| جغد) Cueva de las Lechuzas است که مرغ خون آشام| گوآچارو نیز در آنجا زندگی می کند.
• پارک ملی مانیو، در مادره ددیوس و کوزکو واقع شده است. این پارک بهترین ناحیه نمایانگر تنازع بقای آمازون است. در سال 1977، یونسکو آن را به عنوان منطقه حفاظت شده کره حیات (بیوسفر) معرفی نمود و در سال 1987، به عنوان میراث طبیعی بشریت اعلام گردید.
• پارک ملی هواسکاریان، در آنکاش قرار گرفته است. این پارک نیز به به عنوان میراث طبیعی بشریت و نیز منطقه حفاظت شده هسته زیست کره معرفی شده است. بلندترین کوه پوشیده از برف در اینجا قرار دارد (که نام آن نیز هواسکاریان خوانده شده و m 6768 ارتفاع دارد.). این پارک مسکنی است برای ماگنولیای نوع پویا رایموندی، ببر یا یوزپلنگ آمریکایی، گربه وحشی، لاما، شتر بی کوهان، گوزن باتلاق، خوک خرطومدار پرویی، مرغ دم دراز پروئی، گونه های مرغ مگسخوار، و انواع متعدد اردک.
• پارک ملی تپه های آموتاپ، (تپه های آموتاپ)، در پیورا و تومبس قرار دارد. این پارک دارای جنگلهای اقلیمی خشک فراوان و گونه های در مخاطره همچون کروکودیل آمریکایی است.
• پارک ملی رود آبیسیو، در سن مارتین واقع شده است. یونسکو آن منطقه را به عنوان میراث طبیعی و فرهنگی بشریت نامیده است.
• پارک ملی یاناچاگا چمیلن، در پاسکو قرار دارد. این پارک یک منطقه حفاظت شده جنگلهای گرمسیری است که در ارتفاع m4800 واقع شده است. رود پلاکازو، رود هوانکابامبا، رود پوزوزو و شاخه های آن در میان این پارک ملی جاری هستند. برخی از جمعیتهای بومی هنوز در این جا زندگی می کنند. همچنین برخی از حوزه های باستان شناسی از قلمرو و فرهنگهای اینکا و یانشا از این منطقه بوده اند.
• پارک ملی باهوآجا سونه نه، در مادره ددیوس قرار گرفته است. این پارک دارای جنگلهای گرمسیری پونو، هیت پامپاس و بخشی از ناحیه تحت حفاظت تامبوپاتا- کاندامو می باشد.

[ویرایش] نواحی ملی حفاظت شده

منطقه ملی حفاظت شده لوماس دلاچای، لیما، پرو [[

• پامپاگالراس- باربارا دی آشیله، در آیاکوچو قرار دارد و موطن ویکونیا (نوعی لاما) است.
• منطقه محافظت شده ملی جونین که در جونین واقع شده است. یکی از اهداف اصلی آن، حفاظت از اکوسیستم و تنازع بقا در دریاچه جونین است.
• منطقه حفاظت شده ملی پاراکاس، که در ایکا قرار دارد. یکی از اهداف اصلی آن، حفاظت از اکوسیستم دریاچه و میراث تاریخی- فرهنگی آن بوده است.
• لوماس دلاچای| لاچای، در لیما واقع شده است. هدف اصلی از آن، نگهداری و حفاظت از اکوسیستم لوماس دلاچای (تپه های لاچای) است.
• منطقه حفاظت شده ملی پاکایا سامیریا، در لورتو قرار گرفته است. هدف اصلی از آن، حفظ اکوسیستمهای ناحیه اوماگوا و ارتقائ شهرهای بومی بوده است.
• منطقه حفاظت شده ملی سالیناس و آگوآدا بلانکا ، در آرکوئیپا و ماکوئگوا واقع شده اند. هدف اصلی از آنها، حفاظت پوشش گیاهی، پوشش جانوری و تشکیل مناظر در آنها بوده است.
• منطقه حفاظت شده ملی کالیپوی| کالپوی، در لالیبرتاد (بخش پرو)| لالیبرتاد قرار گرفته است. هدف اصلی از آن حفاظت از جمعیت شترهای بی کوهان بوده است.
• منطقه حفاظت شده ملی تیتیکاکا، در پونو واقع شده است. هدف اصلی از آن محافظت از اکوسیستمها و مناظر دریاچه تیتیکا بوده است.

[ویرایش] اماکن ملی مقدس

• معبد ملی هوآیلای
• معبد ملی کالیپوی
• معبد ملی لاگوناس دمجیا (تالاب مجیا)
• معبد ملی آمپای
• معبد ملی مانگلارس دتومبس (تالابهای تومبس درخت کرنا)
• مانگلارس دویسه، در ایالت سچورا از ناحیه پیورا قراردارد (از معبد ملی مانگلارس دتومبس کوچکتر است، و در منتهاالیه جنوب سیستم تالابی درخت کرنا در ناحیه پاسیفیک واقع شده است)
• معبد ملی تاباکونس نامباله

[ویرایش] معابد تاریخی

• معبد تاریخی چاکراماکرا
• معبد تاریخی پامپاس د آیاکوچو (پامپاس آیاکوچو)
• ماچو پیکچو

[ویرایش] جنگلهای ملی

• جنگل ملی بیابو بیابو کوردیلرا آزول (رشته کوه آبی رنگ بیابو)
• جنگل ملی ماریسکال کازرس
• جنگل ملی پاستازا- مورونا- مارانیون
• جنگل ملی الکساندر فون هامبلدت

[ویرایش] جنگلهای حفاظتی

• جنگل حفاظتی سلطنتی آلدانیو بوکاتوما دل کانال نوو
• جنگل حفاظتی پوکویو سانتا روزا (چشمه آب سانتاروزا)
• جنگل حفاظتی پوی- پوی
• جنگل حفاظتی سن ماتیاس- سن کارلوس
• جنگل حفاظتی آلتو مایو
• جنگل حفاظتی پاگایبامبا

[ویرایش] منطقه حفاظت شده شهری

• منطقه حفاظت شده شهری یانشا

[ویرایش] سرزمینهای محصور شکار

• سرزمین محصور شکار سانچو بامبا
• سرزمین محصور شکار ال انگولو

[ویرایش] مناطق حفاظت شده

• پارک ملی مانیو| مانیو
• منطقه حفاظت شده لاکوئیپامپا
• منطقه حفاظت شده آپوریماک
• منطقه حفاظت شده پانتانوس دل ویلا (تالابهای ویلا)
• منطقه حفاظت شده تامبوپاتا- کاندامو
• منطقه حفاظت شده باتیان گرانده
• منطقه حفاظت شده آلگاروبال ال مورو (بیشه زار درخت خرنوب ال مورو)
• منطقه حفاظت شده تومبس
• منطقه حفاظت شده گوپیه
• منطقه حفاظت شده چانکیبانیوس
• منطقه حفاظت شده آیمورو لوپاکا

[ویرایش] اقتصاد

نوشتار اصلی را بخوانید: اقتصاد پرو

از سال 1990 به بعد، اقتصاد پرو متحمل اصلاحات چشمگیر بازار آزاد شده است، از قانونی کردن بخش غیر رسمی تا خصوصی سازی عمده در استخراج معادن، الکتریسیته/ نیرو، و صنایع مخابرات. به کمک سرمایه گذاری خارجی و همکاری بین دولت سابق فوجی موری، صندوق بین المللی پول، و بانک جهانی، رشد اقتصادی در سالهای 97|1997؛ و – 1994 سرعت یافته و تورم پایین نگهداشته شد.

هنوز، برخی می گویند که اصلاحات پرو منجر به پیشرفت پایدار اقتصادی نشده است. برطبق گزارش مرکز تحقیق اقتصاد و برنامه، سازمان پژوهشی واقع در آمریکا، " درآمد به ازای هر فرد در پرو- اساسی ترین معیار اقتصادی استانداردهای زندگی- فعلا" در حدود میزان 25 سال پیش قرار دارد. این یک شکست چشمگیر بلندمدت اقتصادی است. [3]

در سال 1998، تاثیر پدیده ال نینو بر کشاورزی، بحران اقتصادی در آسیا، بی ثباتی در بازارهای برزیل رشد را متوقف ساخت. سال 1999، با وجود پیامد ال نینو و بحران مالی آسیا که تاثیر منفی بر اقتصاد بازار گذاشت، سال بی برکتی برای پرو بود. لیما کوشید تا مذاکرات برای تسهیلات مالی گسترده با صندوق بین المللی پول در ژوئن 1999 تکمیل نماید، اما این کار نتیجتا" به ناچار به مذاکره دوباره پیرامون اهداف آن انجامید. فشار بر هزینه سازی در یک روند صعودی با انتخابات سال 2000 رشد کرد.

<!—با این وجود، بهبود قیمتهای کالا و بخش شیلات باید به رشد تولید ناخالص ملی تا حدود %5 مارک در سال 2000کمک بکند. -- > رشد تا سال 2005 از طریق ساخت و ساز، سرمایه گذاری، تقاضای داخلی و صادرات تحقق یافته است. اقتصاد پرو به یکی از آزادترین اقتصادهای بازار در آمریکای لاتین تبدیل شده است. صنایع نفت خام، گاز طبیعی و نیروی این کشور انتظار می رود در اثر گردش داخلی و خارجی بالای سرمایه در بخشهای جهانگردی، کشاورزی، معادن و ساختمان افزایش یابد.

در آوریل2006، پرو یک توافقنامه تجاری با آمریکا (تحت عنوان توافقنامه ارتقاء تجاری پرو) امضا نمود، در حالی که پرو اولین کشوردر جامعه کشورهای حوزه آند مجمع ملل آند| کامیونیداد آندینا دناسیونز، مجمع کشورهای آند| CAN بود که این قرارداد را امضاء می نمود. در آوریل2006، آمریکا و پرو توافقنامه تجاری امضاء می کنند: [4] درژوئن 2006، کنگره پرو از قبل این توافقنامه را تصویب نموده بود، و این پیمان تنها در انتظار تایید از سوی کنگره ایالات متحده| کنگره آمریکا بود. فعلا" پرو در حال مذاکره جهت انعقاد توافقنامه تجاری با شیلی، مکزیک، سنگاپور و هندوستان است.

پرو با جامعه کشورهای آند، توافقنامه های آزاد تجاری دارد، که در کلمبیا، اکوادور، بولیوی و ونزوئلا تدوین شده است. پرو همچنین توافقنامه های آزاد تجاری با بسیاری از کشورهای مرکوسور و نیز تایلند داشته، و طی اجلاس اخیر اپک، پرو اعلام نموده در نظر دارد توافقنامه های آزاد تجاری با چین، ژاپن و کره جنوبی منعقد سازد.

همچنین پرو خواستار امضای یک توفقنامه تجاری با اتحادیه اروپا است. این مذاکرات بیشتر بازارهایی را توسعه می دهد که در آنها محصولات پروئی معامله می شوند. پرو پتانسیل بالقوه ای برای صادرات فرآورده های کشاورزی، منسوجات، پوشاک، کفش، مشتقات نفت، گاز طبیعی، مواد معدنی، و نیز ماهی و محصولات شیلات ، جهانگردی، و کالاهای تولیدی دارد.

در سال 2005، صادرات پرو بالغ بر 1/17 میلیارد دلار(آمریکا) ارزش داشتند (افزایش %6-34 در مقایسه با سال 2004) و انتظار می رود در سال جاری این رشد به %35 ، و در پایان سال2006، به 5/23 میلیارد دلار برسد. بازارهای پرو با رشد %67/6 در تمام بخشهای (انرژی، ساختمان، بازرگانی، شیلات، تولید، جهانگردی، و غیره) همراه بوده (یکی از سریعترین نرخهای رشد در اقتصادهای بازاری در آمریکای جنوبی) و برنامه ریزی شده که به رشد %7 برای سال 2006 برسد.

برای پنج سال بعد (تا سال 2010) دولت پرو بیش از 10 میلیارد دلار در سرمایه گذاری خصوصی (هم داخلی و هم خارجی) در بخشهای معادن و انرژی و نیز سرمایه هایی بالغ بر 15 میلیارد دلار در بخشهای دیگر همچون صنعت، بازرگانی، جهانگردی، شیلات و کشاورزی ثبت کرده است که رشد اقتصادی سالانه را در سطوح %5 یا بیشتر حفظ خواهد نمود.

فقر در پرو بالا است، و سطح آستانه فقر به %48 برای کل جمعیت می رسد. اما، این سطح به کندی کاهش می یابد و انتظار می رود طی 10سال مقدار آن برای جمعیت تا %20 کاهش بیابد.

[ویرایش] جمعیت شناسی

نوشتار اصلی را بخوانید: جمعیت شناسی پرو

[ویرایش] شرح نژادها

پرو یکی از سه کشور آمریکای لاتین است که دارای بزرگترین جمعیت فرقه ای شامل آمریندیانها با حدود نسبت %45 از کل مردم پرو از یک چنین گروه هایی می باشد. بیشتر آنها در کوه های آند جنوبی وجود دارند، اما بخش عمده ای از آنها نیز در ساحل جنوبی و مرکزی هستند که به دلیل مهاجرتهای گسترده داخلی برای کار از نواحی دور آند به شهرهای ساحلی به ویژه لیما، طی چهار دهه گذشته به آنجا آمده اند. در حالی که کوه های آند "قلب" مردم بومی پرو است، منطقه آمازونیای این کشور تقریبا" %60 کل محدوده ملی پرو و بندرگاه ها و گروه عمده ای از دسته های بومی را که تنها از طریق تنازع بقا با هم رقابت می کنند، تشکیل می دهد. اما، این سرزمینهای پست گرمسیری بطور پراکنده و نایکنواختی با جمعیت اشغال شده است.

دو گروه اصلی بومی و نژادی عبارتند از کوئچواس (متعلق به زیرگروه های گوناگون فرهنگی)، به همراه آیمارایی ها، که بیشتر در محدوده جنوبی کوه های آند یافت می شوند. نسبت فراوانی از جمعیت بومی که در سرزمینهای مرتفع آند زندگی می کنند هنوز به زبان کوئچوا یا زبان آیمارائی تکلم می نمایند، و دارای سنتهای فرهنگی پرشوری هستند، که برخی از آنها بخشی از قلمرو اینکا بوده، به شکلی قابل بحث پیشرفته ترین تمدن کشاورزی دنیا. در واقع، یک دوجین از فرهنگهای بومی نیز در سراسر کشور فراتر از کوه های آند و در خور آمازون پراکنده شده اند.

ناحیه آمازونی پرو به سرعت شهرنشین می شود. مراکز مهم شهری شامل ایکوئیتوس، ناوتا، پرتو مالدونادو، پوکالپا و یوریماگوآس می باشند. این ناحیه موطن مردم بومی متعددی است، اما آنها نسبت فراوانی از کل جمعیت را تشکیل نمی دهند. نمونه هایی از مردم بومی مقیم در شرق پرو شامل شیپیبو، اورارینا، کوکاما، و آگوآرونا هستند که تعدادی از آنها نامبرده شدند.

در سطح ملی، دورگه ها دومین بخش بزرگ جمعیت را با حدود %37 کل آن ، تشکیل می دهند. این اصطلاح اصولا" بیانگر مردمی مرکب از اعقاب اروپایی و آمریندیانی است، و بیشتر دورگه های پروئی از این ترکیب می باشند، اما نسلهای دیگر (عمده تر ازهمه آفریقایی) نیز با درجات متغیر از بخشهای دیگر جمعیت دورگه ها در پرو وجود دارد. بیشتر دورگه ها ساکنان شهری می باشند و می توان آنها را در شهرهای بندری ساحل شمالی مشاهده نمود که نشانگر میراث توانمندتر اسپانیایی در ساحل مرکزی همچون منطقه لیما، ناحیه کاجاماکرا، و نیز منطقه آرکوئیپا است.

حدود %15 جمعیت به عنوان "(مردم) سفیدپوستان" طبقه بندی می شوند، و بیشتر آنها از گروه (مردم) کریولوس، اعقاب نسبتا" درآمیخته نشده استعمارگران اسپانیولی| اسپانیایی هستند. اعقاب ایتالیایی| ایتالیایی و گروه کوچک دیگر آلمانی، یوگسلاوها و اروپاییان دیگر بخش نسبتا" کوچکتری از کل جمعیت سفیدپوست را تشکیل می دهند. اکثر " کریولها" ی سفیدپوست در بزرگترین شهرا زندگی می کنند، که معمولا" در شهرهای ساحلی شمالی تروجیلو، چیکلایو، پیورا، و البته لیما متمرکز شده اند. تنها شهر جنوبی با جمعیت عمده سفیدپوست آرکوئیپا است. تا بخش (شهر) کاجامارکا و سن مارتین شمالی شهرهایی با نفوذ قوی اسپانیایی ها وجود دارند.

%3 باقیمانده جمعیت از اعقاب سیاه پوست آفریقایی هستند. پرویی های آفریقایی تبار، میراثی از تاریخ پرو به عنوان وارد کننده بردگان طی دوره استعماری محسوب می شوند. امروزه مولاتو ها (دورگه آفریقایی و اروپایی) و زامبوز ها (دورگه آفریقایی و آمریندیانی) بخش مهمی از جمعیت را نیز تشکیل داده اند، به خصوص درمناطق پیورا، تومبس، لامبایکوئه، لیما و ایکا.

جمعیت آفریقایی- پروئی بیشتر در شهرهای ساحلی جنوب لیماف همچون متمرکز شده اند که در ناحیه ایکا، در شهرهایی نظیر ایالت کانیه ته| کانیه ته، چینچا، ایکا، نازکا و آکاری در مرز با ناحیه آرکوئیپا یافت می شوند. بخش بزرگ دیگر اما بسیار فقیر از حضور آفریقایی- پروئی در مناطق " یونگا " (غرب و درست در زیر رشته کوه آند در شمال پرو) قرار دارند جایی که تولید نیشکر، لیمو و انبه هنوز از اهمیت برخوردار است، و آن پیورا و لامبایکو می باشد. اجتماعات مهمی از آنها در سراسر ایالت موروپان، همچون در شهر چولوکاناس، و بخش یاپاترا از همان شهر، و حتی بخشهای کشاورزی کوچکتر نظیر پابوریا لاماتانزا و نیز حتی ناحیه کوهستانی نزدیک چانچاکو وجود دارد. بیشتر در جنوب، شهر استعماری زانیا یا بخشهای کشاورزی همچون کاپوته و تومان در لامپایکو نیز نواحی مهمی از حضور آفریقایی- پرویی ها هستند.

همچنین حضور گسترده ای آسیایی ها، عمدتا" مردم ژاپنی| ژاپنی و هان چینی| چینی، وجود دارد که %3 از جمعیت را تشکیل می دهند، که نسبت به کل جمعیت ، بزرگترین مجموعه در کشورهای آمریکای لاتین هستند.

پرو پس از برزیل دومین جمعیت بزرگ ازاعقاب ژاپنی ها را در آمریکای لاتین و بیشترین جمعیت اعقاب کانتونی ها (ازفلات چین) را در آن دارا می باشد. جوامع تاریخی که مردم نسل چینی در آن سکونت یافته اند در سراسر بخش فوقانی آمازون در پرو، و از جمله شهرهایی نظیر یوریماگوآس، نایوتا، ایکوئیتوس، و ساحل مرکزی شمال (لامبایکوئه و تروجیلو) یافت می شوند. در مقایسه با جامعه ژاپنی در پرو، چینی ها ظاهرا" از زمانی که وارد کار در شالیزارها در طی قیمومیت پرو (نایب السلطنه بودن) شده و با برده های آفریقایی در طول زمان لغو برده داری شده اند، بیشتر با خود ازدواجهای داخل قومی داشته اند.

[ویرایش] زبان

زبانهای رسمی پرو اسپانیولی و طبق قانون اساسی 1993پرو، زبانهای آمریندیانی همچون کوئچوا، آیمارا و دیگر موارد نظیر زبانهای بومی که در این ناحیه غالب است، می باشند. امروزه، %3/80 جمعیت پرو به زبان اسپانیایی تکلم می کنند، و این زبانی است که از سوی دولت، رسانه ها، و نیز در آموزش و بارزگانی رسمی استفاده می شود. تلاشهای فزاینده و سازمان یافته ای برای تدریس کوئچوا در مدارس عمومی در نواحی که به این زبان (کوئچوایی) تکلم می شود، صورت گرفته است.

طبق منابع رسمی، کاربرد زبان اسپانیولی در حالی افزایش یافته که دانستن و استفاده از زبانهای بومی بطور قابل توجهی طی چهار دهه اخیر (2000-1960) کاهش یافته است. در آغاز دهه 1960، حدود %30 از کل جمعیت پرو به عنوان متکلمین به زبانهای بومی ثبت شده بودند، اما از دهه 1990، ارقام، افت چشمگیری را در کاربرد زبانهای کوئچوا، آیمارا و دیگر زبانهای بومی نشان می دهد در حالی که تنها %28 آنها به عنوان صحبت کننده به زبان کوئچوا (%16 از آنها دوزبانه با زبان اسپانیولی گزارش شده اند) ثبت شده و متکلمین زبان اسپانیولی تا %72 افزایش یافته اند.

برای سال2005،ارقام دولتی، جایگاه زبان اسپانیولی را برای تکلم به آن برابر با %3/80 کل جمعیت ذکر کرده، اما در میان زبانهای آمریندیانی نیز کاهش (کاربرد) به ثبت رسیده است. کوئچوا از میان زبانهای بومی، بیشترین گویشگران را دارد، و حتی امروزه توسط %2/16 از کل جمعیت پرو استفاده می شود، یا به عبارتی یک سوم کل جمعیت بومی پرو. تعداد گویشگران زبان آیمارایی و دیگر زبانهای بومی در جایگاه %3 و زبانهای خارجی %2/0 قرار می گیرد.

افت شدید کاربرد و دانستن زبانهای بومی بطور گسترده ای به عوامل جمعیت شناسی اخیر نسبت داده می شود. شهر نشینی و سازگاری جمعیت آمریندیانی پرو با فرهنگ هیسپانیک- دورگه، و نیز عوامل جدید اجتماعی اقتصادی به همراه ساختار طبقاتی، به کاربرد زبان اسپانیولی این امتیاز را در گستره زبانهای آمریندیانی داده که که نسبت به قرن گذشته کمتر توسط اکثریت جمعیت تکلم شود.

مانع اصلی برای استفاده هرچه بیشتر از زبان کوئچوا این واقعیت است که گویشهای چندگانه ای از این زبان وجود دارد. نوسانات در میان این گویشهای کوئچوایی که به -عنوان مثال- تفاوتهایی در بین زبانهای اسپانیولی، پرتغالی و ایتالیایی در ادا کردن تلفظ آنها به وجود می آورد.

کوئچوا در کنار آیمارا و دیگر زبانهای فرعی بومی، اصولا" و اساسا" به عنوان یک زبان شفاهی باقی می ماند. بنابراین، نوعی فقدان رسانه های جدید برای کاربرد آن وجود دارد: مثلا" کتابها، روزنامه ها، نرم افزار، مجلات، ژورنالهای فنی و غیره. اما، سازمانهای غیر دولتی نیز به عنوان گروه های مسئول کشوری در پروژه هایی برای ویرایش و ترجمه آثار اصلی به زبان کوئچوایی شرکت می کنند؛ مثلا"، در اواخر سال2005 یک نسخه عالی از دون کیشوت به زبان کوئچوایی ارائه شد.

درصد متکلمین بومی به زبان کوئچوا که بیسواد بوده اند اخیرا" کاهش یافته است، زیرا که %87/86 از جمعیت پرو باسواد هستند. جالبتر آنکه، نرخ باسوادی سراسری کشور در بین جوانان بین 15تا24 سال %8-96 است.

[ویرایش] فرهنگ

همچون تاریخ غنی ملی اش، فرهنگ عمومی پروی معاصر حاصل همجوشی فرهنگها است، که اصولا" از میراث فرهنگی گروه های بومی و استعمارگران اسپانیایی و آفریقایی تشکیل شده است. این ترکیب فرهنگی در اثر کمکهای دیگر گروه های مهاجر، به ویژه آسیایی ها و اروپایی های (غیر ایبریایی) غنی تر شده است.

[ویرایش] فعالیت هنری پرو

میراث فرهنگی پرو از تمدنهای آندی سرچشمه می گیرد که پیش از ورود اسپانیایی ها رواج داشته است. فهرست گنجینه های باستان شناسی، گواهی بر بسیاری از دستاوردهای مهم قابل مقایسه با دیگر تمدنهای بزرگ می باشد.

برخی از تجلی های اولیه هنرمندانه که تکامل پیشرفته تر روشنفکرانه و فناوری را منعکس می سازند، مصنوعاتی هستند که در گنجینه های چاوین د هوانتار و کوپیسنیکوئه یافت می شوند. اینها نمونه هایی از هنر نمادین و مذهبی از جمله طلا و نقره کاری، سرامیک کاری، معماری و مجسمه سنگی می باشند. قدمت این اماکن به ترتیب به قرن 14 ام قبل از میلاد و قرن 11 ام قبل از میلاد باز می گردد.

بین قرن 8 ام پیش از میلاد و قرن 1 ام میلادی ، فرهنگهای کاورناس پاراکس و نکروپلیس پاراکاس توسعه یافتند. فرهنگ کاورناس پاراکاس سرامیکهای رنگارنگ زیبایی را با نمادهای مذهبی و نیز سرامیکهای تکرنگ تولید می کرد. فرهنگ نکروپولیس پارکاس از الیاف ظریفش که به سبکهایی پیچیده ساخته شده، شناخته می شود.

در دوره بین قرن 3 ام قبل از میلاد و قرن 7 ام میلادی، فرهنگ شهری تحت عنوان موچیکا در لامبایکوئه پیشرفت نمود. فرهنگ نازکا نیز در این دوره در دره ریوگرانده و نیز در ایکا توسعه یافت. در فرهنگ موچیکا، هوآکا دل سول، هوآکا دلا لونا، هو آکا کائو ویجو و هوآکا ال بروجو و هوآکا راجادا از سیپان شایان ذکر می باشند. آنها به خاطر کشاورزی در بامها و مهندسی هیدرولیک و نیز برخی از اصلی ترین آثار سرامیکی، نساجی، و هنر نگارگری و مجسمه سازی در جهان کشورهای حوزه آند مشهور هستند.

تمدن واری، که بین قرون هشتم میلادی و قرن 12 ام میلادی رواج داشته جایگاهش در آیاکوچو قرار دارد. این تمدن ممکنست اولین فرهنگ آندی باشد که یک طرح کلی برنامه ریزی شده شهری را تعریف می کند. یک چنین مفهومی بعدها به نواحی همچون پاچاکاماک، کاجامارکوئیلا، واری ویلکا، و دیگر مناطق گسترش یافت. فرهنگ تیوانکو در کنار مرزهای دریاچه تیتیکا بین قرن نهم میلادی و قرن 13 ام میلادی توسعه پیدا نمود. این فرهنگ یک معماری و مجسمه سازی سنگی تاریخی را علاوه بر شهرنشینی نظامی عرضه کرد. این پیشرفتها در معماری را می توان قدردان کشف مفرغ برای ساختن ابزار بود.

فرهنگ شهر چیمیو در اصل معماری شهری پیشرفت نمود. این تمدن شهر چانچان را در دره رودخانه موچه در لیبرتاد (بخش پرو)| لالیبرتاد بین قرن 14 ام و قرن 15 ام ساخت. فرهنگ چیمیو| چیمیو نیز در طلاکاری ماهر بودند و آثار چشمگیری از مهندسی هیدرولیک را تولید نمودند.

تمدن اینکا با تعدادی از مهارتهای فرهنگی تمدنها پیش از خود همراه شده و در بسیاری از موارد آنها را تکمیل نمود. نمونه های متعددی از معماری و مهندسی اولیه وجود دارند که پس از ساختارهای اخیر استعمار اسپانیایی نیز تداوم داشته اند. در این ارتباط، میراث غنی اینکا را نیز هنوز می توان در شهرهایی همچون کوزکو، قلعه ساکساهومیان، اولانتایتامبو، ماچو پیکچو، و جاده های سنگی عریضی که کوزکو را به چهار نقطه اصلی در امپراطوری اینکا پیوند می دهد، یافت. تسخیر اسپانیولی ها کنار زده شد، اما نه با زور، بلکه با آثار و مفاهیم هنرمندانه، اما در بسیاری از موارد آن برای غنی سازی آثار دورگه هنرسنتی اسپانیا و هنر بومی استفاده شد.

[ویرایش] معماری

معماری پرو پیوندی بین سبکهای اروپایی است که تحت تاثیر تصویر بومی عرضه شد. دو عدد از معروفترین نمونه های دوره رنسانس عبارتند از کلیسای اعظم و کلیسای سانتا کلارای کوزکو. پس از این دوره، دررگه شدن آن به یک نمای غنی تر در دوره باروک (معماری قرن 17) می رسد. برخی از مثالهای این دوره باروک عبارتند از دیر سانفرانچسکو در لیما، کلیسای کمپانیا| کلیسای کمپانیا و عمارت دانشگاه ملی سن آنتونیو آباد در کوزکو| دانشگاه کوزکو و کلا" کلیساهای، کلیسای سن آگوستین و کلیسای سانتاروزا در آرکوئیپا، و نماهای زیباتر آن.

جنگ استقلال نوعی خلاء خلاقیت برجای گذارد که فقط نئوکلاسیسیسم با الهام از فرانسه می توانست جای آن را پرکند. قرن 20 ام توسط مسلک گلچین سازی شناخته می شود، عملگرایی ساختمانی در مقابل آن قرار داشته است. چشمگیرترین نمونه از آن میدان سن مارتین در لیما می باشد.

[ویرایش] مجسمه سازی و نقاشی

]]

مجسمه سازی و نقاشی در پرو تعریف خود را از آتلیه ها یی آغاز می کند که توسط راهب هایی یافت شده که شدیدا" تحت تاثیر ه مکتب باروک شهر سویل (اسپانیا) قرار گرفته بودند. در این پیشینه، غرفه های گروه همخوانی کلیسای اعظم، آب نمای میدان اصلی در بخش لیما و بخش بزرگی از مصنوعات استعماری ثبت شده بودند.

دورگه شدن هنری بیشتر در نگارگری تشدید می شود. این دورگه شدن بدون ابهام، میراث بومی را گردآوری نموده و بدون کاستن از آن، تداوم تاریخی را عینیت می بخشد. شما می توانید این موضوع را در تصویر زندانی آتاهوآلپا، اثر دیگو دمورا و یا در بوم های نقاشی نگارگران ایتالیایی ماتیو پرزدآلسیو و آنجلینو مدورو، یا اسپانیایی هایی چون فرانچسکو بجارانو و جی. دی. ایلسکاس و جی. رودریگز کریول مشاهده نمایید.

طی قرن هفدهم و قرن هجدهم، سبک باروک نیز در حوزه هنرهای پلاستیک غالب شد. در قرن 19 ام| نوزدهم، سبکهای فرانسوی روکوکو و نئوکلاسیسم| نئوکلاسیک فرانسوی و جریانهای رمانتیک، بهترین عرضه کنندگان خود را در ال. مونته رو، ایگنسیو مرینو و فرانچسکو ماسیاس یافتند.

در قرن 20 ام| بیستم، تاسیس مدرسه هنرهای زیبای لیما (1919) موج شدیدی را بر مجسمه سازی و نقاشی پرو القاء نمود. در مجسمه سازی، ما برخی نامهای مهمی داشته ایم مانند لوئیز آگورتو، ال. والدتارو، ژاکوئین روکاری، جی. پیکوئراس، آلبرتو گوسمیان، ویکتور دلفین و اف. سانچز. بین نگارگران، ما افرادی را داریم مانند دانیل هرناندز (نقاش)| دانیل هرناندز، آر. گراو، چزار کوئیپس آسین و خوزه سابوگال. سابوگال رهبر نهضت بومی بوده اند. این جنبش یکی از تکیه گاه های نقاشی معاصر پرو بوده که اسامی بیشتر عرضه کنندگان آن به این شرحند فرناندو سیزلو، آلبرتو داویلا (پرو)| آلبرتو داویلا، آرماندو ویلگاس، سابینو اسپرینگت، ویکتور هوماردا، ام.ای. کوآدروس، انجل چاوز، میلنر کاجاهوآرینگا، تیسلا تسوچیا، دیود هرسکوویتز، اسکار آلن و کارلوس رویلا.

[ویرایش] ادبیات

در تاریخ ادبیات پرو، سنت شفاهی مردم بومی و منابع فنی نگارش (همراه با اسپانیایی ها) یکدیگر را تحت پوشش قرار می دهند. از ابتدا، این امر میسر بود که واقعیات متفاوت و پیچیده فرهنگی را گردآوری و بیان نمود که فورا" پس از فتح وارد یک درگیری و برخورد می شدند.

ادبیات کوئچوا و زبان آیمارا به روش شفاهی انتقال یافته است. این ادبیات با رسوم مذهبی، کشاورزی، صمیمانه، جشن یا تدفین رابطه نزدیک دارد. این ویژگیها به اشکال خاصی از شعر یا نثر تبدیل می شود، چرا که آن در اولین سرگذشت های تاریخی از اینکا گارسیلاسو دلاوگا ( شرح وقایع ) یا فلیپه گوآمان د آیالا (سرگذشت جدید حکومت خوب) و در تمایز بین یاراوی| یاراوی ها و شعر وطنخواهانه و رمانتیک قابل مشاهده است. یکی از جالبترین نمادهای آن در اینجا ماریانو ملگار بوده است.

سپس، سلطه گری طبقه اقلیت حاکم کریول در جامعه پرو از کنارگذاشتن اشکال بومی به نفع انواع اروپایی آن بهره می جستند. بعدها سبک نئوکلاسیکها بپا خواستند همچون مانوئل آسنسیو وای سگورا و فلیپه پاردو وای آلیاگا. آنها خود را تقریبا" تا اواخر قرن نوزدهم پابرجا نگه داشتند. در این زمان، جریان رمانتیک با بهره از آثار کارلس آگوستو سالاوری و خوزه آرنالدو مارکوئز و بین دیگران عرضه شد. بحران عمومی حاصل از جنگ پاسیفیک جای خود را به سبک مدرنیسم داد. بهترین نمادهای آن خوزه سانتوس چوکانو و خوزه ماریا اگورن بودند. پس از آنها، جریان آوانت- گاردیسم به شدت توسط مجلات منتشر شد: مجله کلوئیونیدا و مجله آمائوتا. مجله آمائوتا در سال 1926 توسط خوزه کارلوس ماریاتگو پایه گذاری شد. بین همکاران وی چزار والجو بود. ضمنا" جریان بومی در شعر به مدد لوئیز فابیو گازمار دوباره متولد شد. نویسندگان پیشگام در طرح های مختلف شعرغنایی پراکنده شدند، افرادی همچون خاویر آبریل، آلبرتو هیدالگو، سباستین سالازار بوندی، کارلوس گرمیان بلی، و سایرین. آنها حوزه های جدید و متضاد بیانی را می گشودند.

در قرن نوزدهم، نثر در پرو از جریان ستنگرایانه: مانوئل آسنسیو سگورا و ریکاردو پالما، به ادبیات جریان مدرنیسم: مانوئل گنزالس پرادا و خوزه سانتوس چوکانو جابجا شد. در قرن 20 ام| قرن بیستم، نثر بومی به لحظات شکوفائی خود با (آثار) سیرو آلجریا و خوزه ماریا آگوداس، سباستین سالازار بوندی، مانوئل اسکروزا و خولیو رمین ریبردو رسید. بدون ترک رویکرد واقعیتگرایانه، ماریو وارگاس لیوزا به آن رسید. برخی از مشهورترین نامهای (عرصه) شعر عبارتند از امیلیو آدولفو وستفالن، خورخه ادواردو آیلسون، کارلوس ژرمن بلی، آنتونیو سیسنروس، واشینگتون دلگادو، مارکو مارتوس، و در ادبیات روایی: میگوئل گوتیرز، جورجیو مارتینز، آلونسو کوئتو، گولرمونانیو د گوسمین، بین دیگر افراد هستند.

[ویرایش] هنر

هنر پرو در اثر ذوب فرهنگ اسپانیولی و فرهنگهای آمریندیانی با هم شکل گرفت. طی دوران پیش از (کریستف کلمب، پرو یکی از مراکز اصلی نمایش هنری در کشورهای آمریکایی محسوب می شد که مکانی برای فرهنگهای پیش از اینکا همچون فرهنگ چاوین، موچه، فرهنگ پاراکاس، هواری (واری)، فرهنگ نازکا، چیمو، و تیاهواناکو که سفالگری، نساجی، زرگری، و مجسمه سازی را با کیفیت با توسعه می داد.

اینکاها با تداوم فرهنگهای پیشتر، به حفظ این مصنوعات ادامه دادند اما حتی این امر در معماری با دستاوردهای بارزتری همراه بود. شهر کوهستانی ماچو پیکچو و ساختمانهای کوزکو نمونه های اعلای طرح معماری اینکا هستند.

طی دوره استعماری، سبک باروک اسپانیا با سنت قدیمی اینکا درآمیخت تا هنر دورگه را ایجاد نماید. سبک کوزکو مربوط به هنرمندان بسیار ناشناس هندی با تاثیر از مکاتب ایتالیایی، فلمیش (فلاندری)، فرانسوی از سنت باروک اسپانیایی پیروی نمود.

فرانچسکو فییرو، نقاش، کمک بارزی را با نقاشیهای وقایع، حالات، و رسوم نمونه نیمه قرن -19 ام- پرو به این سبک نمود. فرانچسکو لازو، طلیعه دار مکتب بومی نقاشان، نیز به خاطر آثار نقاشی خود شهرت یافت.

پرو در اوایل قرن بیستم " بومی گرایی" را در یک نوع آگاهی جدید نسبت به فرهنگ هندی عرضه نمود. از زمان جنگ جهانی دوم، نویسندگان، هنرمندان، و فرهیختگان پرو همچون چزار والجو و خوزه ماریا آرگوداس در نهضتهای جهانگستر روشنفکری و هنری شرکت نمودند که به ویژه به سمت شیوه های آمریکایی و اروپا کشیده می شد.

در دهه پس از 1932، " مکتب بومی" نقاشی به رهبری خوزه سابوگال بر صحنه فرهنگی پرو غالب بود. واکنش آتی در میان هنرمندان پرویی موجب آغاز نقاشی مدرن در پرو گردید. استعفای سابوگال به عنوان مدیر مدرسه ملی هنر در سال 1943، با بازگشت شماری از نقاشان پرویی از اروپا مقارن شد که سبک های " جهانی" و بین المللی نقاشی را در پرو مجددا" احیاء نمودند.

طی دهه1960، فرناندو سیزلو، هنر مند سرشناس بین المللی پرویی، طرفدار اصلی نقاشی تجریدی (آبستره) شد و هنر پرو را به سوی مدرنیسم سوق داد. پرو به عنوان مرکز تولید هنر با نقاشانی همچون فرناندو دسیزلو، جراردو چاوزر، خوزه تولا، آلبرتو کوئینتانیلا، و خوزه کارلوس راموس، در کنار ویکتور دلفین مجسمه ساز با احراز جایگاه بین المللی باقی ماند.

هنرمندان جوان خوش آتیه امروزه افزایش می یابند که این موجب می شود اقتصاد پرو بتواند پیشرفت بیشتری را در زمینه هنرها درپی داشته باشد.

[ویرایش] صنایع دستی

بین رایجترین حرف در پرو، حرفه های سرامیک (یا از نوع هنری یا کسب درآمد)، منبت چوب، نقره کاری، برجسته کاری، حصیربافی، و رشته نساجی، با تاکید بر بافته های رنگارنگ ساخته شده از پشم آلپاکا وجود دارند.

[ویرایش] نمادهای فرهنگ عامه

فرهنگهای باستانی پرو| فرهنگهای پیش از هیسپانیک- آندی پرو به ویژه به نمادهای هنرمندانه موسیقی محدود می شوند. در واقع، تقریبا" تمامی آثار جامعه کشاورزی همراه با موسیقی و آوازخوانی های (کلا" به زبان کوئچوا خوانده می شوند: تاکوئی) اجرا می گردد. تقابل نژادی پروی باستان سنتها و آداب متضادی را بطور همزمان در طول زمان ایجاد نموده است. آنها عمدتا" عوامل تعیین کننده توسعه غنی فرهنگ عامه پرو پس از هیسپانیک می باشد.

اکنون، نمادهای مختلف موسیقی (رقص ها و ترانه ها)، جشنواره های عامیانه (مذهبی یا غیر آن)، هنرها و فنون، سبک تغذیه و فعالیتهای دیگر(طبق نواحی مختلف در حال تغیبیر است) نمادهای مهم میراث فرهنگی پرو و آمریکای لاتین می باشد.

[ویرایش] موسیقی

الگو:اصلی: موسیقی پرو

همچون جغرافیایش ( 28 اقلیم از 32 اقلیم جهانی) سبک تغذیه و نژادهای مختلفش، موسیقی پرو بسیار متنوع و گوناگون است. بیشتر موسیقی پرو از ناحیه آندی، اندولوسی اسپانیولی| اسپانیایی و ریشه های آفریقایی گرفته شده است. موسیقی مدرن پرویی و موسیقی تحت تاثیر آمازون نیز در پرو متداول است. به عنوان نمونه در سال 2006 در پرو، بیشتر جوانان پروئی در شهرها به موسیقی رگیتون (کارائیبی) گوش می دهند. موسیقی لاتین نقاط حاره همچون سالسا و مرنگوئه در لیما و کالائو بسیار رایج است. خوانندگان محلی از جمله آنتونیو کاتاگنا و ویلی ریورا در میان دیگر افراد است. موسیقی راک | راک به سبک اسپانیولی و انگلیسی، موسیقی پاپ| پاپبه سبک اسپانیولی و انگلیسی، و ترانه ها نیز در میان بخش گسترده ای از جوامع پرو به همراه پدرو سوارز ورتیز که معروفترین هنرمند گروه راک است، می باشند. رقصهای دونفره کومبیاس و فامیل دیگر پرویی آن، تکنوکومبیاس در میان مهاجران در حومه کشور و اعقاب آنها در لیما و شهرهای دیگر واقع در ساحل رایج است. در شهرهایی نظیر لیما و آرکوئیپا موسیقی انگلیسی در40ایستگاه برتر رادیوئی علاوه بر موسیقی های رگیتون و راک به زبان اسپانیولی معمولا" شنیده و پخش می شود.موسیقی راک طی دهه های 80 و 90 و سالسا متداولترین سبکهای موسیقی در لیما و دیگر شهرهای اصلی بودند.

موسیقی دانان آندی ماقبل دوره هیسپانیک عمدتا" با ابزار بادی موسیقی همچون کوئنا (فلوت)، پینکیلو، و ارکه، آنتارا یا سیکو(همچنین زامپونیا نیز نامیده می شود)، پوتوتو یا پوتتو| پتتو و غیره استفاده می شوند. آنها همچنین از ابزار موسیقی ضربی| ابزار ضربی متضادی همچون تینیا (طبل دستی)، وانکار، ابزار موسیقی با ابعاد بزرگ، پوماتینا ها – ساخته شده از پوست یوزپلنگ-، و روناتینا ها- ساخته شده از پوست انسان- بکار می برند. از ابزار روناتینا در نبردها نیز استفاده می شود. با فتح امپراطوری اسپانیا توسط اسپانیا| فتح اسپانیولی ها، آلات موسیقی جدیدی نیز وارد شد مانند چنگ ها، گیتارها، گیتارهای مکزیکی، سه تارها، عود ها و غیره. در اثر این آلات موسیقی، ابزار موسیقی دورگه جدید آندی پدید آمدند. این ابزار دورگه هنوز امروزه استفاده می شوند: چنگ آندی و و چارانگو (عود فرنگی). جعبه صوتی چارانگو از جنسس پوست آرمادیلو ساخته می شود.

این دورگه بودن فرهنگی خود را به تماس با مردم بومی| بومی و اروپای نوسنگی| فرهنگهای اروپایی محدود نساخت. نقش برده داری| بردگان آفریقایی درآهنگ ها و اسباب ضربی موسیقی تعیین می شد. این تاثیر در اشکال موسیقی نظیر فستجو(مخصوص جشن)، زاماکوئکا (موسیقی بندری) و غیره قابل مشاهده است.

موسیقی بندری در زمینها و " کوچه ها " ی شهرهایی همچون لیما، تروجیلو، چیکلایو، پیورا، تومبس و ایکا ریشه دارد. این موسیقی شامل نسخه کریولی (دورگه) از گیتار اسپانیا و ابزار معروف پرویی طبل کاجون می باشد.

[ویرایش] موسیقی آندی پرو

موسیقی آندی در " موسیقی بومی" سنتی، اکستر اسپانیایی و موسیقی های کلیسای اروپایی ریشه دارد. ناحیه جنوبی آند به خاطر هوآینو معروف است، یک نوع سرود شاد دورگه که شامل گیتار چارانگو، نواهای غمناک با لحنی زیبا و برخی اوقات با چنگ| چنگ آندی می باشد. هوآینو آیاکوچانو احتمالا" معروفترین سبکهای آنست زیرا با گیتار کریول و حتی اسپانیایی اجرا می شود، و به آن احساسش حتی با یک نمای دلسوزانه و رمانتیک افزوده می شود. کوسکو، پونو و آپوریماک دارای حس خاصتر بومی نسبت به موسیقی هستند که حتی ممکنست با ویولونها نیز همراه شود. آهنگهای مشهور توئنز عبارتند از مولیزا و والیچا " کوسکوئینا" که بسیار رمانتیک و افسرده کننده نیز هستند. دیگر آهنگ های آندی شامل آمیزه ای از موسیقی کلیسای اروپایی و هوآینوس همچون ترانه معروف " ال کندور پاسا"است، یک ترانه سنتی پرویی که از طریق نمایش فولک دو (سایمون و گارفونکل) در آمریکا رواج یافت و در یک فیلم نمایش داده شد " فارغ التحصیل". تدوین اصلی آن شامل یک یاراویه است که اینکا به دنبال آن بوده است. "پاسکاله " و یک ریتم هوآینو فوگو (ریتم تکراری همزمان)، سه ریتم اینکای سنتی.

اثر معروف خورخه براوو دروئدا، " دوشیزگان خورشید" در سال 1951توسط ایما سوماک انتشار یافت.

آرکوئیپا ناحیه ای است که احتمالا" مشابه با بهترین آمیزه فرهنگهای اسپانیا| اسپانیایی و آندی می باشد. شهر آرکوئیپا خالق مغرور یاراوی معروف است، یک سبک افسرده ساز که شامل گیتار اسپانیایی یا " کریول" بوده که آهنگ یک کاهن را اجرا می کند. این موسیقی پس از جنگ پاسیفیک به افتخار (قهرمان محلی) ماریانو ملگار، در بین باقی جوامع آندی متداول شده است. این موسیقی انزوای کوه ها، معدنچیان و کشاورز اندی را ابراز می کند. در واقع این نوع از موسیقی ترکیبی از ریتمهای زاردز کوهلی و هواینو است.

هوایلاس آند مرکزی در مقایسه با آن، سبکی شاد، و آهنگین داشته و عمدتا" در اطراف سرو دپاسکو، هواراز هوانوکو رایج است.

[ویرایش] موسیقی ساحلی پرو

ساحل دارای احساسی متفاوت نسبت به موسیقی آن است تا همتای آندی آن. موسیقی ساحلی " موزیکا کریولا" نامیده می شود و در یک ترکیب ریشه دارد که نفوذ سنتی اسپانیای، کوهلی (مردم روما) و آفریقائی را برمی انگیزاند.

موسیقی ساحلی با ریتم های سنتی اروپایی ترکیب می شود، شم قوی احساسی کوهلی از فلامنکو و زاردز اروپای شرقی و نیز آفریقایی مبتنی بر همخوانی و ضرب (موسیقی) سرچشمه می گیرد.

این ترکیب خصوصا" در ساحل مرکزی و شمالی ریشه دارد، و دامنه گسترده ای از سبکهای رقص و موسیقی که امروزه می شنویم، ایجاد می نماید. مثلا"، لیما مشهورترین سبک موسیقی والتز پرویی تحت عنوان " والس پروآنو" و " والسسیتو پروآنو" در همه جا می باشد. این ریتم شامل یک خواننده، یک گروه همخوانی، گیتار کریول، کاجیون پروئی و تعدادی ضرب زن (قاشق) است.

این نوع از موسیقی بطور گسترده ای از سوی " چابوکا گراندا" بزرگ رواج یافته که به عنوان مهمترین تدوینگر موسیقی " کریول ساحلی" با ترانه هایی همچون " گل عاشقانه" ، " فینا استامپا"، و " خوزه آنتونیو" محسوب می شود. معمولا" دیگر ریتمهای شناخته شده " پرویان والس" عبارتند از " حیات روح کورازون"، نفرت من"، " مالکیت خصوصی"، " توده (مردم)"، و " روزاریو مادرم"، که برخی از این ترانه ها با نسخه بولرو یا سالسا از سوی هنرمندان کارائیبی درهم آمیخته شده است.

موسیقی آفریقیایی- پرویی معمولا" توسط یک جفت گیتار کریول، کاجیون، کاجیتا و یک نوع خاص از کوئیجادا دو بورو نواخته می شود.

نمونه هایی از این رقص ها، " فستجو" و " لاندیو" هستند که در جوامع " آفریقایی- پروئی در ساحل جنوبی رواج دارد. سوزانا باکا یک خواننده و تدوینگر موسیقی آفریقایی- پرویی است. او جایزه گرمی را در سال 2002 به خاطر آلبومش " ناله سیه پوستان " دریافت نمود. مارینرا یا زاماکوئکا از ساحل مرکزی لیما، رقص ملی کنونی پرو است، و این نام به افتخار دریانوردانی بوده که در جنگ پاسیفیک علیه نظامیان شیلی جنگیدند. در بین پرویی های ساحل، آن به عنوان یک رقص سنتی و نمونه همچون تانگو در آرژانتین می باشد. این رقص ترکیبی از سبک کوهلی اروپای شرقی، فلامنکو و ظرافت سبک پاسو هورس پرویی پدید می آورد. برخی از مردم نوبت می گیرند و در انتظار جشنواره سالانه مارینرا که در شهر تروجیلو در ماه ژولای با حضور هزاران نفر برگزار می شود، می مانند.

در ساحل شمالی خصوصا" لامبایکو و پیورا، مردم به خاطر رقص کوماناناس و توندرو مشهوریت فراوانی دارند. این قدیمی ترین و دورگه ترین نمادهای موسیقی پرواست و از ترکیب تداخلی مردم روما| کوهلی ها، بردگان آفریقایی و فرهنگهای مهاجر آندی گرفته شده است. موسیقی ساحلی پرو در ساختار غنی خود یک ساز محلی را به نام کاجیون شرکت داده است. این ساز بسیاری از اوقات با کاجیون اسپانیایی الاصل اشتباه گرفته شده که در دهه 1980 به وسیله پاکودلوچیا در اسپانیا عرضه شده بود اما حقیقت این است که کاجیون از زمان دوران استعماری در موسیقی پرو استفاده می شده است. اما آن ممکنست دارای تاثیر " کوهلی" باشد که ثابت نموده این ساز از زمانی که در توندرو، زاماکوئکا، رزابالوسا و ریتمهای کریول ساحل پرو پیش از عرضه دیگر سازها ریشه داشته، اصولا" از پرو سرچشمه می گیرد.

[ویرایش] رقص ها

بین رقص های با ریشه بومی، تعدادی از آنها هستند که به کشاورزی| امر کشاورزی، شکار و جنگ مربوط می شوند. برخی از موارد رقص آرائی| رقص آرائی ها نفذ بارز مسیحیت را نشان می دهند. دو نمونه از رایجترین رقصهای آندی ، کاشوا و هوآینو| واینو یا هوآینو هستند. کاشوا دارای یک ویژگی گروهی بوده و معمولا" به صورت دسته جمعی در داخل حومه یا فضاهای باز اجرا می شود. هوآینو یک " رقص سالنی" است. این رقص به صورت دو نفره و در فضای دربسته اجرا می شود. یاراوی و تریسته (رقص پرویی)| تریسته نیز دارای ریشه آندی می باشد. این دو رقص معمولا" به اتفاق ترانه های بزمی بسیار عاطفی اجرا می شوند.

رقص های دارای ویژگی رسوم مذهبی عبارتند از آچوکالو، پینکیلادا، لامرادا (رقصی با تقلید از قدم زدن لاما)، کوآلاوادا (رقص تقلیدی از (کار) نخ ریسنده| ریسندگان نخ)' و غیره. بین رقصهای شکاری، می توان از این نمونه ها ذکر نمود: لیپی- پولی و چوکوئلاس. این رقص ها، رقصهایی از آلتیپلانو مربوط به شکار ویکونیا هستند.

رقصهای جنگ کانند نیز وجود دارند مانند (رقص) چیرینگوآنو| چیرینگوآنو که ریشه ای آیمارایی دارد؛ چاتریپولی که سربازان رئالیست اسپانیایی را به طنز (سخره) می گیرد، و کناکناس که درباره سربازان شیلی است که جنگ پاسیفیک (1879) پرو را اشغال کرده بودند. همچنین رقصهای کارناوال (جشنواره ای) هم وجود دارند. یک کارناوال یک روز تعطیل غربی است که در بین آندی های پرو، بطور همزمان با کشاورزی| زمان (کشت) محصولات آن برگذار می شود. بسیاری از انواع جوامع روستایی| جوامع روستایی طی این تعطیلات با رسوم اجدادی و رقصهای ترکیبی آغاز زندگی (جوانان) را جشن می گیرند. زوجهای جدید ممکنست برای آن آماده شوند.

جذابترین و معروف ترین رقص عاشقانه در پرو مارینرا نورتنیا است. این رقص عشقبازی یک مرد را با زنی جوان نشان می دهد. گونه های محلی این رقص در ناحیه لیما| لیما و دیگر مناطق کشور وجود دارد.

[ویرایش] جشنهای عمومی

جشنهای عمومی حاصل بسیاری از سنت ها و اسطوره های هرشهرمی باشد. این جشنها همراه با موسیقی، رقص ها، وعده (های) غذایی و نوشیدنیهای خاص است. علاوه بر جشنهای مذهبی مانند کریسمس، (عید) پیکر مسیح| عید پیکر مسیح یا هفته مقوس، نمونه های دیگری وجود دارند که بیانگر تلفیق باورهای مردمان بومی| بومی ها با عقاید مسیحی است. نمونه ای از این نوع جشنها آلاسیتاس یک لغت به (زبان آیمارایی| آیمارا می باشد که بر طبق گفته برخی از افراد باسواد، به معنای «من را بخر» می باشد) که ترکیبی از پیشه ها و نمایشگاه مجسمه های کوچک سفالی| مینیاتور با رقص ها، وعده های غذایی و آئین مذهبی (دینی)| آئین نیایش است. نمونه دیگر سفر کویلور- ریتی (ناحیه کوسکو|کوزکو است که نوعی گردهمایی باستانی برای آپو (خدایان کوهستان)| آپو (رب النوع های حافظ کوه ها) با رفتن به یک معبد مسیحی در یک راه پیمایی طولانی| رهنوردی به بالای کوهی با بیش از m5000ارتفاع از سطح دریا است که با برف پوشیده شده است.

[ویرایش] حمل و نقل

پرو دارای یک شبکه بزرگراه های پرو| بزرگراه های ملی است که توسط " وزرات راه و ترابری" (وزارت ترابری و ارتباطات) یک سازمان دولتی اداره می شود. بزرگراه پان- آمریکن مهمترین آزادراه پرو است، که نقاط شمال و جنوب کشور و نیز پرو را از شمال به اکوادور و از جنوب به شیلی متصل می کند.

[ویرایش] سبک تغذیه

نوشتار اصلی را بخوانید: سبک تغذیه پرو

نوع غذاهای پرویی دارای تنوع زیادی است. گیاهان معمولی ازجمله ذرت، گوجه فرنگیها، موزهای بزرگ، سیب زمینی، رو کوتو (همچنین " فلفل سرخ" یا " اوچو" نیز نامیده می شود)، غاز، اولوکو، آووکادو ("پالتا ") (درخت) شیرین بر، لیوکوما، و آناناس (" آناناس") هستند. گوشت از جانورانی تامین می شود همچون هوئمول (جانورشناسی)| گوزن آندی (شبیه به گوزن کوچک سرخ نر)، لاما، و خوک گینه ای ("کوی"). سنتهای آشپزی سبک تغذیه آمریکای جنوبی| آمریکایی، سبک تغذیه اروپایی | اروپایی و مراکشی| مغربی وعده های غذایی جدید و روشهای تهیه آنها را برای ترکیب با هم درآمیخته است. ورور افریقایی ها و چینی ها نیز توسعه آشپزی پروئی| آشپزی ترکیبی را تحت تاثیر قرار داده است.

آشپزی پروئی در صحنه تذیه جهانی متداولتر می شود. غذاهای پرویی ترکیبی از غذای آمریندی و اسپانیایی تحت تاثیر گروه های دیگر از جمله آفریقاییها، ایتالیایی ها، چینی ها و ژاپنی ها است، که همه محتویات و سنتهای غذایی خود را با هم ترکیب می کنند.

تنوع اقلیمی پرو امکان پرورش گستره وسیعی از محصولات را ممکن می سازد. انواع متعددی از سیب زمینی، ذرت و فلفل شیلی (سرخ) از کوه های آند وجود دارد که روکوتو یکی از رایجترین آنها است. ماهی و غذای دریایی از ساحل پاسیفیک، انبه ها و لیموترش از دره های ساحلی، و موز و مانیوک (میوه کاساو) از جنگلهای آمازون به عنوان محتویات بارزی به غذای ملی افزوده می شود.

برخی از نمونه غذاهای پرویی عبارتند از میگوی آب پز (چوپه د کامارونز)، و آنتیکوچوس (دل گاو که با سیخ کباب می شود). گیاه اولوکو با چارکو(گوشت گاو وحشی)، غذایی است در روغن داغ که از اولوکو چارکو درست می شود، غذای پاچامانکا| پاچامانکای آندی شامل انواع گوشت ها، (گیاهان) زیرزمینی و ویسیا فابا| باقلا است که در اجاق سنگی پخته می شود، و پیاز یک نمونه خوب از غذای چینی است اما با سیب زمینی سرخ کرده طبخ می شود. پیکانته دکوی یک غذای روغندار از گوشت سرخ کرده خوک گینه ای است.

شناخته شده ترین و رایجترین غذای پرویی سویچه است، عبارتست از ماهی و حلزون صدفداری که در آی لیمو خوابانده شده است. رایجترین نوع سویچه یک نوع پیش خوراک غذای دریایی است که در آن ماهی با پیاز و فلفل تند در آب لیمو خوابانده می شود، اما پخته نمی گردد. اسید آبلیمو، پروتئین را دگرگون کرده و رنگ ماهی سفید می شود، و آن را "می پزد". انواع متنوعی از غذای سویچه وجود دارد که تنها شامل ماهی، صدف، یا یک غذای ترکیبی دریایی می باشد. نمونه غذای دیگر مواد خام آن که از کوه های آند به دست می آید، عبارتند از: هومیتا (تاماله) ، کباب گوشت خوک گینه ای، پاپا الا هوآنکاینا، ژله دریایی، چیلکانو، سودادو، آگوادیتو، تالارین سالتادو، مرغ فلفل زده، آروز کن پولو (جوجه پلو)، سکو درز، چیکارونز، تاکوتاکو، کاراپولکرا (سیب زمینی خشک)، چنچولی، سالچیپاپاس، موندون گوئیتو الا ایتالیانا، چنفاینیتا، اکوپا، غذاهای گوناگون چیفا (غذای چینی تهیه شده با مواد پرویی)، استوفادو، بیستک الاپوبره، آروز کن پوتو، روکوتو رلنو، امپاناداس،‌پولو الابراسا، (گوشت) خوکچه، پیکانته دماریسکوز، و تورون ددونیاپپا.

کارامل نیز به عنوان غذای سفید در پرو شناخته می شود، و یک غذای بسیار رایج است. کرما چانتیلی نیز یکی از کیک های بسیار متداول می باشد. دسرهای دیگر غذایی عبارتند از مازامورا مورادا، آروز کن لچه، کیک میوه ای، پیکارونز، کرما ولتیادا، لچه آسادا و تورتا هلادا.

غذای پروئی می تواند همراه با نوشیدنیهای رایجی مانند چیچا دجورا صرف شود که با ذرت خشک شده در آفتاب تهیه می شود. همچنین چیچا های دیگری نیز هستند که از ذرت ارغوانی و بادام زمینی تهیه می شوند. رایجترین نوشیدنی غیرالکلی اینکا کولا نامیده می شود که یک نوع لیموناد کرم رنگ مایل به زرد است، اما لیمونادهای دیگر متداولتر هستند، همچون کولا اینگلسا، گوآرانا باکوس، و دیگر لیمونادهای بسیار رایج میوه ای همچون پرتغالی، آناناسی، و لیموئی. معروفترین نوشیدنی پرو پیسکو است که توسط شرکت پروئی ایکا تولید می شود.

[ویرایش] ورزشها

' فوتبال: رایجترین ورزش پرو فوتبال(انگلیسی) است و پرو در جام جهانی این چنین ظاهر شده است: 1930، 1970 (یک چهارم نهایی)، 1978 (یک چهارم نهایی)، 1982 و دو جام یادبود کوپا آمریکا. بیشتر جمعیت پرو مسابقات جام جهانی را از طریق تلویزیون دنبال می کنند. اسطوره های فوتبال از پرو عبارتند از هوگو سوتیل، چزار کوتو، روبرتو چاله، خوزه چومپیتاز، پرسی روجاس، خوآن کارلوس اوبلیتاس و تئوفیلو کوبیلاس: که بهترین مهاجم در فینال جام های جهانی با 10 گل زده است.

بازیکنان سرشناس فعلی آن عبارتند از دفاع میانی نولبرتو سولانو (در تیم نیوکاسل یونایتد)، و مهاجمانی همچون کلودیو پیزارو (اف سی. بایرن مونیخ)، خوزه پائولو گوئررو (اس وی. هامبورگ) و جفرسون فارفیان (پی اس وی آیندهوون). تیمهای دانشکده ورزش، آلیانزای لیما، اسپورتینگ کریستال، و سینسیانو بزرگترین تیم ها در پرو هستند. در سال 2003، سینسیانو با شکست دادن باشگاه آرژانتینی ریورپلاته، جام آمریکای جنوبی| کوپاسودآمریکا را برد، و سپس توانست در سوپرجام میامی، قدرت خانگی آمریکای جنوبی بوکاجونیورز از آرژانتین را نیز شکست دهد.

' تکواندو: خوآن کارلوس گامارا، برنده مدال نقره سیزدهمین دوره مسابقات آمریکای جنوبی، آرکوئیپای، پرو1997. دارنده مدال برنز یازدهمین دوره قهرمانی تکواندو پان آمریکن ، لیمای پرو1998. نفر نوزدهمین در رتبه بندی مردان جهان (سبک وزن و وزن سنگین )، 2001. دانده مدال طلای مسابقات آزاد آمریکا، ایالات متحده2002. عضو موزه مشاهیر فدراسیون جهانی تکواندو، سئول کره جنوبی.

والیبال : والیبال زنان از ورزش های رایج دیگر است (مدال نقره در بازیهای المپیک سئول 1988، مقام نائب قهرمانی جهان در 1982 و 12 بار قهرمانی آمریکای جنوبی).

موجسواری: فلیپه پومار، مقام دوم قهرمانی موجسواری جهان، پرو1965، سوفیا مولانوویچ، قهرمان جهانی موجسواری زنان جهان در سال2004و 2005.

قایقرانی: پرو تنها کشور منطقه است که 6 سال متوالی برنده جام جهانی در گروه " خورشید ماهی" شده است. علاوه براین، پرو جامهای قهرمانی آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی و کارئیب را در همان دسته برده است. در گروه آپتیمیست (خوشبین)، در یک " مسابقه تیمی" سه بار در سالهای 1997، 1998 و 1999 قهرمان جهان شده است.

تیراندازی: تیراندازان پروئی 3 مدال از مجموع 4 مدال بازیهای المپیک| المپیک را احراز نمودند. ادوین واسکوئزتنها برنده پروئی مدال طلا در بازیهای المپیک 1948 بود، در حالی که فرانچسکو بوزا (1984 لوس آنجلس)، و خوآن جیها (1992بارسلونا) هردو برندگان مدال نقره بودند.

' تنیس: لوئیز هورنا و جائیم یزاگا مشهورترین تنیس بازان پروئی هستند. عضو موزه مشاهیر تنیس و برنده جام دیویس و ویمبلدون، الساندرو اولمدو در پرو متولد شده ولی برای آمریکا بازی می کند.

[ویرایش] پالتا فرانتون

پالتا فرانتون یک ورزش متولد شده در لیما در سال 1945 درباشگاه "رگاتاز لیما" است. این ورزش دارای ریشه هایی در " پلوتا واسکا" است که توسط فاتحین اسپانیولی آورده شده است و نوع خانگی " پلوتا مانو" آن به اشتباه در آن زمان به دلیل نفوذ انگلیس "هندبال" نامیده می شد.

پالتا فرانتون با یک میله چوبی، گرافیتی یا کربنی و یک توپ سیاه پلاستیکی بازی می شود. زمین بازی شامل یک دیوار بتونی به ارتفاع 5 متر و پهنای 6 متر با خطوطی بر روی آن است که محدوده زمین بازی را مشخص می کند و همچون تنیس نواحی دریافت توپ را معلوم می سازد.

[ویرایش] فرهنگ

[ویرایش] منبع

ویکی‌پدیای انگلیسی