Rhestr elfennau yn nhrefn eu darganfyddiad

Oddi ar Wicipedia

Mae rhai elfennau wedi eu hadnabod am filoedd o flynyddoedd, ac eraill wedi eu darganfod yn y blynyddoedd a chanrifoedd diwethaf.

Taflen Cynnwys 1 Cyn y 12fed ganrif 2 13eg ganrif 3 15fed ganrif 4 16eg ganrif 5 17eg ganrif 6 18fed ganrif 7 19eg ganrif 8 20fed ganrif 9 21ain ganrif

[golygu] Cyn y 12fed ganrif

Nid yw'n bosib rhoi dyddiad penodol ar gyfer darganfyddiad cyntaf yr elfennau hyn.

• carbon
• aur
• arian
• copr
• sylffwr
• tun
• plwm
• mercwri
• haearn

Mae awgrymiadau i alwminiwm gael ei ddarganfod yn ystod y cyfnod Rhufeinig, ond nid oes tystiolaeth gadarn am hyn felly rhoddir y clod i Hans Christian Ørsted a'i darganfu ym 1825.

[golygu] 13eg ganrif

• 1250 - Arsenig: Darganfuwyd gan Albertus Magnus

[golygu] 15fed ganrif

• 1450 - Antimoni: Disgrifiad cyntaf gan Tholden

[golygu] 16eg ganrif

• 1526 - Sinc: Darganfuwyd gan Paracelsus

[golygu] 17eg ganrif

• 1669 - Ffosfforws: Darganfuwyd gan Hening Brand

[golygu] 18fed ganrif

• 1737 - Cobalt: Darganfuwyd gan Georg Brandt. O'r gair Almaeneg kobalt neu kobold (ysbryd drwg).
• 1741 - Platinwm: Darganfuwyd gan Charles Wood
• 1751 - Nicel: Arwahanwyd o niccolit gan Axel Fredrik Cronstedt.
• 1753 - Bismwth:Darganfuwyd gan Claude Geoffroy le Jeune (Claude Geoffroy yr iau)
• 1755 - Magnesiwm: Darganfuwyd gan Joseph Black.
• 1766 - Hydrogen: Darganfuwyd gan Henry Cavendish. O'r geiriau Groeg hudôr (dŵr) a gennan (cynhyrchu).
• 1772 - Nitrogen: Darganfuwyd gan Daniel Rutherford .
• 1774
  • Ocsigen: Darganfuwyd gan Joseph Priestley. O'r geiriau Groeg oxus (asid) a gennan (cynhyrchu).
  • Clorin: Darganfuwyd gan Carl Wilhelm Scheele.
  • Manganïs: Darganfuwyd gan Johan Gottlieb Gahn
• 1778 - Molybdenwm: Darganfuwyd gan Carl Wilhelm Scheele
• 1782 - Telwriwm: Darganfuwyd gan Franz-Joseph Müller von Reichenstein. O'r gair Lladin Tellus (daear).
• 1783 - Twngsten: Darganfuwyd gan y brodyr José Elhuyar a Fausto Elhuyar
• 1789
  • Wraniwm: Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth. Enwyd yr elfen ar ôl enw'r planed Wranws.
  • Sirconiwm: Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth. Enwyd yr elfen ar ôl mwyn Sircon sy'n ei chynnwys.
• 1793 - Strontiwm: Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth
• 1794 - Ytriwm: Darganfuwyd gan Johan Gadolin. O'r enw Ytterby (tref yn Sweden).
• 1797
  • Titaniwm: Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth
  • Cromiwm: Darganfuwyd gan Nicolas-Louis Vauquelin
• 1798 - Beriliwm: Darganfuwyd gan Nicolas-Louis Vauquelin

[golygu] 19eg ganrif

• 1801
  • Fanadiwm: Darganfuwyd gan Andrés Manuel del Río, ond ni chadarnhawyd y darganfyddiad nes 1831
  • Columbiwm: Darganfuwyd gan Charles Hatchett, ail-enwyd yn Niobiwm
• 1802 - Tantalwm: Darganfuwyd gan Anders Ekeberg
• 1803
  • Ceriwm: Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth; Jöns Jakob Berzelius a Wilhelm Hisinger
  • Rhodiwm: Darganfuwyd gan William Hyde Wollaston
  • Paladiwm: Darganfuwyd gan William Hyde Wollaston.
  • Osmiwm: Darganfuwyd gan Smithson Tennant. O'r gair Groeg ὀσμή osmë (arogl).
  • Iridiwm: Darganfuwyd gan Smithson Tennant.
• 1807
  • Potasiwm: Darganfuwyd gan Humphry Davy.
  • Sodiwm: Darganfuwyd gan Humphry Davy.
• 1808
  • Calsiwm: Darganfuwyd gan Humphry Davy. O'r gair Lladin calcis (calch).
  • Bariwm: Darganfuwyd gan Humphry Davy. O'r geiriau Groeg βαρύς barys (trwm).
  • Boron: Darganfuwyd gan Joseph Louis Gay-Lussac a L.J. Thenard
• 1811 - Ïodin: Darganfuwyd gan Bernard Courtois
• 1817
  • Lithiwm: Darganfuwyd gan Johan August Arfwedson. O'r geiriau Groeg λίθος lithos (craig).
  • Cadmiwm:Darganfuwyd yn annibynnol gan Friedrich Strohmeyer a K.S.L Hermann
  • Seleniwm: Darganfuwyd gan Jöns Jakob Berzelius
• 1823 - Silicon: Darganfuwyd gan Jöns Jakob Berzelius
• 1825 - Alwminiwm: Darganfuwyd gan Hans Christian Ørsted
• 1826 - Bromin: Darganfuwyd gan Antoine Jerome Balard
• 1828
  • Thoriwm: Darganfuwyd gan Jöns Jakob Berzelius
  • Beriliwm: Darganfuwyd yn annibynnol gan Friedrich Wöhler a A.A.B. Bussy
• 1839 - Lanthanwm: Darganfuwyd gan Carl Gustaf Mosander
• 1843
  • Terbiwm: Darganfuwyd gan Carl Gustaf Mosander
  • Erbiwm: Darganfuwyd gan Carl Gustaf Mosander
• 1844 - Rwtheniwm: Darganfuwyd gan Karl Klaus
• 1860
  • Cesiwm: Darganfuwyd gan Robert Bunsen
  • Rwbidiwm: Darganfuwyd gan Robert Bunsen
• 1861 - Thaliwm: Darganfuwyd gan Sir William Crookes
• 1863 - Indiwm: Darganfuwyd gan Ferdinand Reich a Theodor Richter
• 1868- Heliwm: Darganfuwyd yn annibynnol gan Pierre Janssen a Norman Lockyer. O'r gair Groeg ἥλιος hêlios (haul).
• 1875 - Galiwm: Darganfuwyd gan Paul Émile Lecoq de Boisbaudran
• 1878
  • Yterbiwm: Darganfuwyd gan Jean Charles Galissard de Marignac. Ar ôl Ytterby (tref yn Sweden).
  • Holmiwm: Darganfuwyd gan Marc Delafontaine a Jacques Louis Soret
• 1879
  • Thuliwm: Darganfuwyd gan Per Teodor Cleve
  • Scandiwm: Darganfuwyd gan Lars Fredrik Nilson
  • Samariwm: Darganfuwyd gan Paul Émile Lecoq de Boisbaudran
• 1880 - Gadoliniwm: Darganfuwyd gan Jean Charles Galissard de Marignac
• 1885
  • Praseodymiwm: Darganfuwyd gan Carl Auer von Welsbach.
  • Neodymiwm: Darganfuwyd gan Carl Auer von Welsbach.
• 1886
  • Germaniwm: Darganfuwyd gan Clemens Winkler.
  • Fflworin: Darganfuwyd gan Joseph Henri Moissan. O'r gair Lladin fluo (llifo).
  • Dysprosiwm: Darganfuwyd gan Paul Emile Lecoq de Boisbaudran. O'r gair Groeg δυσπρόσιτος dysprositos (hard to get at).
• 1894 - Argon: Darganfuwyd gan William Ramsay. O'r gair Groeg ἀργός argon (anactif).
• 1898
  • Neon: Darganfuwyd gan William Ramsay. O'r gair Groeg νέος neos (newydd).
  • Crypton: Darganfuwyd gan William Ramsay. O'r gair Groeg κρυπτός kryptos (cudd).
  • Senon: Darganfuwyd gan William Ramsay. O'r gair Groeg ξένος xenos (dieithryn).
  • Radiwm: Darganfuwyd gan Pierre Curie a Marie Curie. O'r gair Lladin radius (pelydrau).
  • Radon: Darganfuwyd gan Friedrich Ernst Dorn. O Radiwm.
  • Poloniwm: Darganfuwyd gan Pierre a Marie Curie. O Wlad Pwyl.
• 1899 - Actiniwm: Darganfuwyd gan André-Louis Debierne.

[golygu] 20fed ganrif

• 1901 - Ewropiwm: Darganfuwyd gan Eugène-Antole Demarçay.
• 1907 - Lwtetiwm: Darganfuwyd gan Georges Urbain. O Lutetia (enw rhufeinig Paris).
• 1917 - Protactiniwm: Darganfuwyd gan Lise Meitner ac Otto Hahn
• 1923 - Haffniwm: Darganfuwyd gan Dirk Coster
• 1925 - Rheniwm: Darganfuwyd gan Walter Noddack ac Ida Tacke
• 1937 - Technetiwm: Darganfuwyd gan Carlo Perrier.
• 1939 - Ffransiwm: Darganfuwyd gan Marguerite Derey
• 1940
  • Astatin: Darganfuwyd gan Dale R. Corson, K.R.Mackenzie ac Emilio G. Segrè
  • Neptwniwm: Darganfuwyd gan E.M. McMillan a Philip H. Abelson ym Mhrifysgol California, Berkeley
• 1941 - Plwtoniwm: Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg, Arthur C. Wahl, Joseph W. Kennedy ac Emilio G. Segrè
• 1944 - Curiwm: Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg
• 1945
  • Americiwm: Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg
  • Promethiwm: Darganfuwyd gan J.A. Marinsky
• 1949 - Berceliwm: Darganfuwyd gan Albert Ghiorso, Glenn T. Seaborg, Stanley G. Thompson a Kenneth Street Jr.
• 1950 - Califforniwm: Darganfuwyd gan Albert Ghiorso, Glenn T. Seaborg
• 1952 - Einsteiniwm: Darganfuwyd gan Labordy Argonne, Labordy Los Alamos, a Phrifysgol California
• 1953 - Fermiwm: Darganfuwyd gan Labordy Argonne, Labordy Los Alamos, a Phrifysgol California
• 1955 - Mendelefiwm: Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg ac Evans G. Valens
• 1958 - Nobeliwm: Darganfuwyd gan Athrofa Ffiseg Nobel. Ar ôl Alfred Nobel.
• 1961 - Lawrenciwm: Darganfuwyd gan Albert Ghiorso. Ar ôl Ernest Lawrence.
• 1964 - Rutherfordiwm: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia.
• 1970 - Dubnium: Darganfuwyd gan Albert Ghiorso. Enwyd ar ôl Dubna, Rwsia.
• 1974 - Seaborgiwm: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear? a Phrifysgol California, Berkeley
• 1976 - Bohriwm: Darganfuwyd gan Y. Oganessian et al, Dubna a chadarnhawyd gan GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH) yn 1982
• 1982 - Meitneriwm: Darganfuwyd gan Peter Armbruster a Gottfried Münzenberg, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
• 1984 - Hassium: Darganfuwyd gan Peter Armbruster a Gottfried Münzenberg, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
• 1994
  • Darmstadtiwm: Darganfuwyd gan S. Hofmann, V. Ninov et al, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
  • Roentgeniwm: Darganfuwyd gan S. Hofmann, V. Ninov et al, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
• 1996 - Ununbiwm: Darganfuwyd gan S. Hofmann, V. Ninov et al, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
• 1999 - Ununcwadiwm: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia.

[golygu] 21ain ganrif

• 2001 - Ununhecsiwm: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia.
• 2004
  • Ununtriwm: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore
  • Ununpentiwm: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore
• 2006 - Ununoctium: Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore