Kanton Nidwalden
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Kanton Nidwalden | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Basisdate | |||
| Hauptort: | Stans | ||
| Flächi: | 276 km² (Rang 22) |
||
| Iwohner: | 39'500 (2004) (Rang 22) |
||
| Bevölkerigsdichti: | 143 Iw./km² (Rang 18) |
||
| Bitritt zue dr Eidgnosseschaft: | 1291 | ||
| Abchürzig: | NW | ||
| Sproche: | Deytsch | ||
| Websyte: | Kanton Nidwalden | ||
| Karte | |||
 |
|||
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Nidwaudä« |
 |
Dialäkt: Nidwauderteytsch |
Nidwaudä isch ä Kanton idä Zentralschweyz. Zämä midäm Haubkanton Obwaudä biudäd är dr Kanton Underwaudä, das isch einä vudä drey Urkanteen, wo 1291 bidä Grindig vudä Schweyzerischä Eidgenossäschafd drbiä gsi sind.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Geografii
Nidwaudä befindet sich im Zentrum vudä Schweyz. Im Nordä wird d'Gränzä vum Viärwaudschtettersee biuded und i aunä andärä Richtigä vu Bärgchettänä. Diä agränzendä Kanteen sind: Obwaudä, Uiri, Luzärn, Schwyz und Bärn.
Zum Kanton gheerid fougendi euf Gmeindä: Stans, Stansstaad, Hergisweyl, Ännätbirgä, Buächs, Beggäriäd, Ämmättä, Dalläweyl, Oberdorf und Woufäschiässä.
[ändere] Verfassig
Innerhaub vudä Schweyzer Eidgenossäschafd isch Nidwaudä ä Haubkanton. Das gid ihm grundsätzlich aui Rächd und Pflichdä we dä andärä Kanteen; einzigi Uisnahm isch, dass Nidwaudä numä einä schtatt zwee Verträtter im Schtänderat hed, und dass sey Schtimm bi Abschtimmigä bim Schtändemehr numä aus haubi Schtimm zeud wird.
[ändere] Legislativä
Dr Landrat, das isch s kantonalä Parlamänt, hed 60 Sitz und wird ufnä Legislatuirperiodä vu viär Jahr gweelt. Diä letschtä Waalä hend am 26. Merz 2006 stattgfundä. D'Ergäbnis sind gsi:
| Partei | Sitze 2006 |
Wähleranteil 2006 |
Sitze 2002 |
Wähleranteil 2002 |
|---|---|---|---|---|
| CVP | 23 | 30,93% | 24 | 33,5% |
| FDP | 18 | 29,85% | 19 | 31,9% |
| SVP | 10 | 19,37% | 7 | 13,6% |
| SPS | 1 | 3,70% | 2 | mit DN |
| DN | 5 | 13,07% | 7 | 19,70% |
| FLN | 2 | 2,40% | 0 | 0,00% |
| PLD | 1 | 0,69% | 1 | 1,3% |
[ändere] Exekutivä
D Exekutivä nännt sich Regiärigsrat und bestaad us sibä Personä. Diä bishärigä Mitgliider sind bidä Waal vum 26. Merz 2006 widergwehlt wordä. Zwee Kampfkandidatä sind klar gscheitered bim Versuäch d'Steu vudä bishärigä Regiärigsratsmitgliider iznäh. CVP und FDP steuid je drey Regiärigsmitgliider, s'Demokratischä Nidwaudä eis. Äs sind:
- Lisbeth Gabriel-Blättler , Buiwäsä, CVP, sid 2002 i dä Regiärig
- Beat Fuchs , Justiz und Sicherheit, FDP, sid 1998 i dä Regiärig
- Beatrice Jann-Odermatt , Biudig, FDP, sid 2002 i dä Regiärig
- Hugo Kayser , Landwirtschaft und Umwäut, CVP, sid 2005 i dä Regiärig
- Paul Niederberger , Finanzä, CVP, sid 1996 i dä Regiärig
- Gerhard Odermatt , Voukswirtschaft, FDP, sid 2002 i dä Regiärig
- Leo Odermatt , Gsundheit und Sozials, DN, sid 1998 i dä Regiärig
Dr Vorsitzend vum Gremium heisst Landammä - i dr weyblichä Form isch s d Frai Landammä - und isch fir eis Jahr gwehlt. Im Jahr 2006 isch das d Frai Landammä Lisbeth Gabriel-Blättler gsi.
[ändere] Wirtschaft
Bis is 20. Jahrhundert isch Nidwaudä vu dr Landwirtschaft dominiärt gsi. Veh und Chäs sind vor auäm uf Norditaliä exportiärd wordä. Sid dr Mitti vum 19. Jahrhundert hend dr Handl, d Industrii und dr Fremdävercheer a Bedeytig gwunnä. Hit hend sich viu chleyni und mittleri Unternähmä z Nidwaudä etabliärd. D'Pilatus Flugzeygwärch (Pilatus Aircraft), wo Flugzeyg härsteud, isch ä grossä und wichtigä Arbätgäber. Viu vudä industrieuä Betriib hend sich uf Maschinäbui, Medizinalapparat, Internationalä Handl, Optik oder Elektronik spezialisiärt.
Traditioneui Betriib idä Land- und Forschtwirtschaft sind immernu vu Bedeytig. D Landwirtschaft isch uf Veehautig und Miuchprodukt spezialisiärt. D Puiräbetriib sind immer nu Familiäbetriib. Heyffig chend d Puirä eläi vudä Landwirtschaft nid läbä, wäg dem gend huiffä Puirä vor auäm wärentem Winter amenä Näbänerwärb nachä.
[ändere] Fremdäverchehr
Wäd dä bärgigä Umgäbig isch Fremdäverchehr z'Nidwaudä wichtig. Dr See und d Bärgä ziähid Tourischtä im Summer und im Winter a. Diä wichtigschtä Fremdäverchehrsgebiät sind d Chlewänaup, s Stanserhorn, dr Titlis Gletscher, d Bannaup und dr Birgästock.
