Land
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die term land verwys in staatskundige aardrykskunde en internasionale politiek na 'n staatskundige verdeling van 'n aardrykskundige entiteit, 'n soewereine grondgebied, wat die die algemeenste met die opvattings van staat of nasie en regering assosieer word.
Die term word in die algemene gebruik informeel aangewend om beide die begrippe van nasie ('n kulturele entiteit) en die van staat ('n politieke entiteit) te omskryf. Definisies verskil, en in hierdie sin word dit soms gebruik om na beide state en party ander politieke entiteite te verwys[1], terwyl in sommige gevalle dit slegs na staat verwys.[2] Dit is nie ongewoon vir algemene inligting of statistiese publikasies om die wyer betekenis aan te neem vir doeleindes soos illustrasie en vergelyking nie.[3]
Daar is dosyne nie-soewereine landstreke (subnasionale entiteite, 'n ander vorm van staatskundige verdeling of administratiewe verdeling binne die ruimte van 'n groter moondheid) wat samehangende aardrykskundige entiteite verteenwoordig (waarvan party voormalige lande is), maar waarvan geen soewereine state is nie. Die meeste van hierdie state beskik deesdae oor 'n aansienlike mate van selfregering, maar kwalifiseer nie as nasies nie omdat hulle die eiendom is van ander moondhede. Verskeie state het oorsese afhanklikhede met landsgebiede en burgerskappe wat afgesonder is van hul eie.
Inhoud |
[wysig] Soorte
[wysig] Staat
'n Staat is 'n onafhanklike landsgebied met 'n regering, 'n bevolking en soewereiniteit hieroor. Die hele landmassa van die Aarde word beskou as onderverdeel in sulke lande. Daar is tans 193 state wat deur die Verenigde Nasies erken word — sy 192 lede en die Vatikaanstad. Die Republiek van Sjina (Taiwan) is die enigste soewereine staat wat nie meer deel is van die Verenigde Nasies nie.
Benewens hierdie state is daar ook ander nie-soewereine landsgebiede wat, onder die filosofie van selfbeskikking, sou verkies om as lande in hierdie opsig beskou te word. Sommige van hierdie het de facto beheer oor hul bevolking en landsgebied, soos byvoorbeeld Abkhasië, maar word nie as state beskou nie, omdat daar nie erken word dat hulle oor soewereiniteit beskik nie. Daar is egter ook in sommige internasionaal erkende state geen funksionele sentrale regering nie, óf wat verskeie de facto state en regerings het. Hierdie word internasionaal nie beskou om aparte state te verteenwoordig nie — hulle word beskou as om op die grondgebied van die internasionaal erkende staat te bestaan.
[wysig] Nasie
'n Nasie is 'n "stel mense met 'n gemene identiteit wat 'n nasiestaat gevorm het, of aspireer om een te vorm" (Viotti en Kauppi, 2001). Hierdie verwysing is, in die opsig van land, meer waarskynlik om na 'n groep wat kwansuis dieselfde etniese oorsprong, taal, geloof of geskiedenis deel, te verwys.
Die term het sinoniem geword met "land" waar nasies sonder soewereiniteit (d.w.s nasies wat nie state is nie) poog om hulself op dieselfde terme as soewereine state te identifiseer. Andere, insluitend nasionaliste, mag dalk hul eie enkele nasie (of land) beskou as opgedeel tussen verskillende state.
[wysig] Nasie, land en staat: 'n vergelyking
Die informele gebruik van land, staat en nasie lei tot baie verwarring. Wat hierdie verder vererger is die gereelde verwarrende amptelike gebruik: byboorbeeld, die Verenigde Nasies is einlik saamgestel uit 'n liggaam van "state"; en die lande waaruit die Verenigde Koninkryk bestaan, word soms "huisnasies" genoem.
Die Verenigde Koninkryk is 'n internasionaal erkende soewereine staat, waarna ook verwys wat as 'n land wat se inwoners 'n Britse nasionaliteit het. Die terminologie kan nog verder verwar word deur die gebruik van die woord staat om te verwys na 'n nie-soewereine subentiteit van 'n soewereine staat, soos gedoen word deur die Verenigde State van Amerika en Australië.
In werklikheid is daar gereeld 'n rowwe ooreenkoms tussen beide opsigte van land, soos opgevat in die konsep van nasiestaat. Dit is een wat verskeie regerings probeer aanmoedig het, ten einde geldigheid vir hul beheer oor 'n landsgebied te verskaf. Die bestaan van etnies homogene gebiede is egter, as gevolg van geskiedkundige en moderne migrasie, skaars of onbestaande. Om hierdie rede kan nasies ook liewer deur kultuur as etnisiteit bepaal word.
[wysig] Sien ook
- Lys van aardrykskundige onderwerpe
- Lys van lande
[wysig] Verwysings
- ^ http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/aia1901230/s22.html, http://www.austlii.edu.au/cgi-bin/disp.pl/au/cases/cth/federal%5fct/1997/912.html, http://foia.state.gov/masterdocs/09fam/0941104X1.pdf, http://www.economist.com/theworldin/international/displayStory.cfm?story_id=3372495&d=2005, http://www.state.gov/documents/organization/84411.pdf
- ^ About.com:"Geography: Country, State, and Nation".
- ^ countryreports.org, cia.gov, guinnessworldrecords.com, guinnessworldrecords.com
[wysig] Bronne
- Anderson, Benedict; 'Imagined Communities: Reflections On the origin and Spread of Nationalism'; Londen, Verso; 1991
- Viotti, Paul R. en Kauppi, Mark V.; 'International Relations and World Politics - Security, Economy, Identity'; Tweede Uitgawe; New Jersey, Prentice Hall; 2001
- Mires, Stuart and Addison-Scott, Alexandra
[wysig] Eksterne skakels
- Geography Site landprofiele gebaseer op die CIA World Factbook
- Hoeveel lande is daar?
- Demonieme - Wat noem jy mense van ander lande?
- Library of Congress - Landstudies
- BBC-landprofiele
- Die CIA World Factbook
- The US Department of State - Background Notes Feite en inligting oor lande, afhanklikhede en areas van spesiale soewereiniteit regoor die wêreld.
- Lande in 1900
- United Verenigde Nasies Statistiekdivisie
- Verenigde Nasies eDocs Webdiens XML-datalys van lande.
