Berilijum
From Wikipedia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | berilijum, Be, 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | zemljani alkalni metali | ||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IIA, 2, | ||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 1848 kg/m3, 5,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnobela 80 px | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 9,01218 u | ||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 112 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 90 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bez podataka | ||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | 1s22s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broj | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | amfoterni | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | heksagonalna | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 1551,15 K (1278 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 3243,15 K (2970 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 4,85×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 292,40 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 12,20 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 4180 Pa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 13000 m/s | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,57 (Pauling) 1,47 (Alred) |
||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 1825 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 31,3×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| >toplotna provodljivost | 201 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 899,5 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1757,1 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 14848,7 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
Berilijum (Be, latinski - beryllium) - hemijski element, metal IIA grupe. Njegova rasprostranjenost u gornjim slojevima Zemlje iznosi 0,0002%. Jedini stabilni izotop mu je 9Be.
Najznačajniji mineral berilijuma je Be3Al2(SiO3)6 . Sem njega postoje i fenakit i Al2BeO4.
U važnija jeinjenja berilijuma ubrajaju se berilijumov oksid (BO) i berilijumov hidroksid (BOH), koji sem baznih osobina takođe pokazuje slabe kisele osobine gradeći berilijumove soli.
Berilijum kao element nema nikakvog biološkog značaja. Berilijumova jedinjenja su otrovna.
Nicolas-Luis Vauquelin je 1798. godine proizveo berilij u obliku oksida iz minerala berila i smaragda. Frierich Vöhler i Antoine Bussy su 1828. godine uspjeli iz berilij-hlorida pomoću kalija izdvojiti metal berilij.
Berilij je siv, tvrd i krt, kemijski je sličan aluminiju i sastojak je mnogih minerala, ali se za njegovo dobijanje koristi mineral beril (Kina i Brazil), koji je dvojni silikat i bertrandita (SAD). Berilij se dobija razlaganjem berila i njegovim prevođenjem u aluminij-berilij oksid, koji se pod utjecajem fluorvodikove kiseline prevodi u berilij-fluorid. Elektrolizom fluorida na 1350 stupnjeva Celzija sa magnezijem se dobija berilij čistoće od 98 - 98,5%.
Berilij se upotrebljava, uglavnom, kao dodatak drugim metalima budući da im povećava tvrdoću i opornost. Najčešće se upotrebljava u legurama bakra. Spoj berilija i bronce je vrlo čvrst, oporan i elastičan, pa se upotrebljava u izradi opruga, za izradu dijelova na brodovima, koji trebaju biti otporni na koroziju, u industriju satova, kompasa i rendgenskoj tehnici. Berilij je odličan odbijač neutrona.
