Енди Ворхол

Од Википедија, слободна енциклопедија

Енди Ворхол (роден Ендру Ворхола, 6 август 1928 - 22 февруари 1987) е американски сликар, режисер, издавач и лидечка фигура во поп арт движењето.

Ворхол потекнува од Питсбург, Пенсилванија, САД. Неговите родители се имигранти од Микова (североисточна Словачка). Тој рано покажува уметнички талент, а подоцна студира комерцијална уметност на Карнеги институтот за технологија (денес познат како Карнеги Мелон Универзитет) во Питсбург. По дипломирањето во 1949, се сели во Њу Јорк и почнува успешна кариера како илустратор за магазини и реклами. Станува познат главно по неговите цртежи на чевли, остварени во слободен, замачкан стил.

На почетокот од 1960, почнува да прави платна на познати американски производи како конзервите Campbell's супа и Кока-кола. Постепено се префрла на печатени, обидувајќи се не само да прави дела од масовно произведени предмети, туку воопшто, масовно да произведува уметност. Тој вработува и надгледува „уметнички работници“ ангажирани во правење на слики, чевли, филмови и друго во неговото студио, познато како „Фабриката“.

[уреди] Фабриката

Фабриката, лоцирана на 221 East 47th Street во Менхетен е студиото на Ворхол од 1963 до 1967, по што се сели на 33 Union Square West на крајот од 1967 кога првата зграда е срушена. Фабриката е популарно збиралиште на уметнички типови, корисници на амфетамини и т.н. „Ворхол суперѕвезди“ (група постојани филмски соработници). Меѓу другите, тука се и Мик Џегер, Дејвид Боуви и Лу Рид, чиј рок бенд The Velvet Underground ќе стане познат под менаџерската палка на Ворхол. Во продолжение, од 1963 до 1968, во Фабриката се симнаат преку 60 филмови, претежно од експериментална природа. Најпознатиот од нив, Спиење покажува човек како спие 8 часа.

На 3 јуни 1968, Валери Соланас, редовен работник во Фабриката, пука три пати во Ворхол, притоа тешко ранувајќи го. Причината што Соланас ја наведува е дека Ворхол „имал преголема контрола врз нејзиниот живот.“ Ворхол набрзо и простува.

[уреди] ’70-ти и ’80-ти

Во текот на ‘70-те и ‘80-те, Ворхол е главно познат по неговите масовно произведувани портрети на поп икони како Елвис Присли, Мерилин Монро, Мао Це Тунг и др. Во истиот период тој издава и 3 книги, најпозната од кои е „Филозофијата на Енди Ворхол: од А до Б и назад.“ Неговите популарни врски продолжуваат, па така тој се поврзува и со Blondie и Duran Duran.

Постојат повеќе легенди околу Ворхол, повеќето од кои потекнуваат од самиот него. Тој сепак важи за тивок и внимателен набљудувач. Неговите обидувања околу уметноста се слични на оние на Марсел Дишам - според него, се е уметност. Ворхол е еден од ретките славни лица во тој период што отворено ја носи својата хомосексуалност и тој често им ги посветува своите дела на пријатели и љубовници. Тој исто така е и тврдокорен колекционер на секој предмет што има врска со него, од писма на обожаватели до новинарски статии за него, така што своите колекции ги пакува во нумерирани кутии што никогаш не ги отвара. Според него, тоа се „временски капсули“. Истите се и ден денес предмет на изучување во Енди Ворхол музејот во Њу Јорк.

Енди Ворхол умира при рутинска операција на мочниот меур на 58 години. По неговата смрт Sotheby's на аукција продава дел од неговиот имот за преку 20 милиони долари.