Telescopium
E Vicipaedia
Telescopium(Graece: tele + skopion pro skopos) est instrumentum quodlibet seu ferramentum quod sinit videre res longe distantes. Est autem ferramentum fundamentale astronomiae, et singularem decursum vel telescopii augmentum secuta est evolutio comprehensionis nostrae universi ipsius. Plerumque, eius inventio tribuitur Ioanni Lippershey fabri lenticularum theodisco, anno fere 1608. Galileus Galilei animadversit hoc instrumentum et decrevit novam formam delineare et modelum sibi facere. Anno 1609, demonstravit primum telescopium cuius mentio facta est. Ob hoc telescopium multa reperuit ut verbi causa, quattuor ex lunis quae planitem Iuppiteris circumeunt, quod accidit die 7 ianuarii, anno 1610.
Ad tempus nostrum usque cognomine lens exploratoris agnotum, nomen telescopii primum est praepositum a mathematico graeco Ioanne Demisiani die 14 Aprilis 1611 inter quandam cenam Romae habitum ad Galilei Galilei honorem. Qua cena, hospes potuerunt observare lunas Iovis per ipsum telescopium a Galileo confectum, quod feliciter hic vir scientificus secum portabat. Sunt varia telescopiorum exempla, praecipue animadversu digni sunt refractores, qui lentibus utuntur faciem concavam habentibus in loco obiectivi, necnon telescopia catadioptrica, quae habent faciem concavam ac lentem correctivam. Telescopium reflectivum primum est factum anno 1688 ab Isaac Newton. Quod ferramentum fuit ea aetate discursus magni momenti quoniam potuit corrigere facile telescopiorum refractivorum aberrationem chromaticam.
Parametrum momenti singularis cuiuslibet telescopii est eius obiectivi diametrum. Telescopium astronomici laici habet generaliter diametrum inter 76 et 150mm quod sinit observare nonnullos aspectus planetarios ac permulta obiecta caeli profundi ut cumulos, nebulas, necnon aliquas galaxias. Telescopii, qui iis diametrum 0.20 mm habentibus praecellunt, superficiem lunae quorundamque planetum ac quantitatem magnam cumulorum nebularumque necnon galaxiarum nitidarum satis copiose aspicere permittunt.
Index |
[recensere] Characteristicae
Ad telescopium characterizandum eoquo utandum quandam seriem parametrorum vocabulorumque adhibuntur:
- Distantia focalis:est telescopii longitudo focalis, sed melius ita definitur: distantia a lente principale ad tubulum finem.
- Diametrum obiectivi:diametrum lentis primariae telescopii.
- Oculus: est parvum instrumentum in lucerna telescopii situm quod sinit obiectos amplificare.
- Lens Barlovensis:Lens, quae plerumque duplicat vel triplicat augmenta Oculi.
- Filtrum:est parvulum ferramentum quod generaliter opacat stellae imagnem, sed pendens de colore et materia potest esse utillimum. Oculo praepositum est.
- Ratio focalis: est cosignum inter distantiam focalem (mm) et diametrum (f/ratio).
- Fines magnitudinis: est magnitudo maxima quae aspiceri potest in quolibet loco. Id est, lumen debillimum stellae visibile.
- Tripus: adparatus trium pedum generaliter ex alumnio factus, quod sustinet et stabilizat telescopium.
- Portaoculus: Sinus ubi locatur Oculus et Lens Barlovensis.
[recensere] Sedes pro telescopiis
Apud telescopia hodierni diei altazimutalia, instrumenta Cassegrania, ut vocantur, nituntur adparato rotorio, qui mantinent imaginem stabilem inter expositiones magnae durationis.
[recensere] Sedes altazimutalis
Sedes telescopii altitudo-azimutus vel etam sedes azimutalis est simplex. Similis est transitu gromaticali. Pars prima girat in alzimuto, dum alia super partem giratoriam positum permittit altitudinem (id est planum verticale) mutare. Sedes Dobsona est quoddam sedis genus altazimutalis simplex, vili pretio constructa et ergo usitatissima.
[recensere] Sedes equatorialis
Quoniam apud telescopia azimutalia necesse est ambi axes continenter sese adaptare ut accomodetur telluris rotatio, nonnumquam est usu difficile. Etiam quando telescopium computatro ordinatum est, imago huc illucque girat pendens de angulo stellae polo caelesti (declinatio), quod phenomenon causat sedem altazimutalem fere inutilem esse ad faciendum imagines photographicas durationis magnae cum parvis telescopiis. Ad hanc difficultatem apud telescopia parva solvandum, axis altazimutalis inclinatur ita ut sit parallelus axi rotationis telluris. Hoc denominatur sedis equatorialis.
Sunt varia genera sedum equatorialium inter quos licet notare formam Theodiscam necnon formam furcatam.
[recensere] Aliae sedes
Telescopia ingentia nostrae aetatis, sedibus altazimutalibus utuntur computatris ordinatis, quae ad faciendum imagines photographicas expositionis magnae girari causant instrumenta ipsa, vel etiam adhibunt imaginis rotatores analogi mutabilis imagini pupillae telescopii.
Sunt sedes etiam simpliciores illa atazimutale, plerumque pro instrumentis usui particulari. Ex his nonnulli sunt: transitus meridianu (mere altitudo); fixum cum speculo plano quod se movet ad solem observandum; rotula (obsoleta et inutilis astronomiae).
[recensere] Telescopia praeclara
- Telescopium spatiale Hubblensis invenitur in orbita extus atmospherum terrestiale, ad evitandum distortionem refractionis dum imagines photographicae faciuntur. Itaque telescopium semper ahibet difractionem et potest uti ad observationes faciendum infrarubras et ultravioleas.
- Telescopium Valde Magnum (TVM) est re vera telescopium maximum in orbe terrarum, quattuor telescopiis compositum singulare habens diametrum 8 metrorum. Pertinet ESO et locatum est in Deserto Atacamensi, in regione septentrionale Tziliana. Licet uti seu quattuor telescopiis sigillatim vel omnibus eodem tempore, eam lucem miscendo, quae venit e quattuor speculis.
- Speculum maximum invenitur in Telescopio Magno Canariarum, diametrum habente 10.4 metrorum. Ipsum componitur partibus parvioribus 36.
- Sunt multa proposita ad fabricandum etiam maiora telescopia, verbi causa Overwhelmingly Large Telescope (telescopium ingentis magnitudinis), commune vocatur TIM, habebit obiectivi diametrum 100 metrorum.
- Telescopium Hale in monte Palomar erectum, habet diametrum 5 metrorum et diu fuit maximum in orbe terrarum. Praeterea, speculum eius est sui generis quoniam perdifficile fuit efficere ex illa substantia Pyrex.
- Telescopium in Wilson Monte positum, habens diametrum 2.5 metrorum, adhibuit Edwinus Hubble ad probandum existentiam galaxiarum et ad investigandum dislocationem coloris rubri quod experimentavit.
