Afon Uruguay

Oddi ar Wicipedia

Mae Afon Uruguay (Sbaeneg, Río Uruguay, Portiwgaleg, Rio Uruguai) yn afon yn Ne America. Mae'n llifo o'r gogledd i'r de ac yn ffurfio'r ffin rhwng Brasil, Ariannin ac Uruguay, gan wahanu rhai o daleithiau'r Mesopotamia Archentaidd oddi ar y ddwy wlad arall. Rhed rhwng taleithiau Santa Catarina a Rio Grande do Sul ym Mrasil; yn ffurfio ffin ddwyreiniol taleithiau Misiones, Corrientes ac Entre Ríos yn yr Ariannin; ac yn nodi ffiniau gorllewinol dosbarthau Artigas, Salto, Paysandú, Río Negro, Soriano a Colonia yn Uruguay.

Hyd yr afon yw tua 1,500 km. Mae'n tarddu yn y Serra do Mar (Brasil), lle daw afonydd Canoas a Pelotas i mewn, 2,050 m uwch lefel y môr. Yma mae'r afon yn llifo trwy dir anwastad ac yn ffurfio nifer o raedrau.

Gydag afon Paraná, mae afon Uruguay yn ffurfio aber Río de la Plata. Gellir ei hwylio o Salto Chico ymlaen. Daw y Río Negro, sy'n tarddu yn ne Brasil ac yn rhedeg trwy Uruguay am 500 km, i ymuno ag afon Uruguay 100 km i'r gogledd o gymer afon Uruguay a'r Río de la Plata, yn Punta Gorda (Dosbarth Colonia, Uruguay).

Croesir yr afon gan Pont Ryngwladol Paso de los Libres-Uruguaiana, rhwng Ariannin a Brasil. Mae tair pont ryngwladol eraill yn ei croesi yn ogystal, rhwng yr Ariannin ac Uruguay, sef Pont Salto Grande, Pont y Cadfridog Artigas a Pont Libertador General San Martín.

Mae gan fasn afon Uruguay arwynebedd o 370,000 km². Ei phrif defnydd economaidd yw ar gyfer cynhyrchu trydan hydroelectrig (gweler Argae Salto Grande).

[golygu] Yr enw

Daw enw'r afon o gamddealtwriaeth yr ymsefydlwyr Sbaenaidd o'r enw brodorol. Mae'r enw gwreiddiol, Urugua'ý, yn yr iaith Guaraní, yn golygu "afon yr adar paentiedig".