సోడియమ్

వికీపీడియా నుండి

11 నియాన్ ← సోడియమ్ → మెగ్నీషియం Li ↑ Na ↓ K ఆవర్తన పట్టిక - విస్తృత ఆవర్తన పట్టిక
సాధారణ లక్షణాలు
పేరు, సంకేతము, పరమాణు సంఖ్య	సోడియమ్, Na, 11
రసాయన సిరీస్	క్షారలోహములు
గ్రూపు, పీరియడ్, బ్లాక్	1, 3, s
స్వరూపం	silvery white బొమ్మ:BigNa.jpg
ప్రామాణిక పరమాణు భారం	22.98976928(2) g·mol−1
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం	[Ne] 3s1
Electrons per shell	2, 8, 1
భౌతిక లక్షణాలు
స్థితి	solid
సాంద్రత (r.t. దగ్గర)	0.968 g·cm−3
Liquid సాంద్రత at ద్ర.స్థా.	0.927 g·cm−3
ద్రవీభవన స్థానం	370.87 K (97.72 °C, 207.9 °F)
Boiling point	1156 K (883 °C, 1621 °F)
Critical point	(extrapolated) 2573 K, 35 MPa
Heat of fusion	2.60 kJ·mol−1
Heat of vaporization	97.42 kJ·mol−1
Heat capacity	(25 °C) 28.230 J·mol−1·K−1
Vapor pressure P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T/K 554 617 697 802 946 1153
Atomic properties
Crystal structure	cubic body centered
Oxidation states	1 (strongly basic oxide)
Electronegativity	0.93 (Pauling scale)
Ionization energies (more)	1st: 495.8 kJ·mol−1
	2nd: 4562 kJ·mol−1
	3rd: 6910.3 kJ·mol−1
Atomic radius	180 pm
Atomic radius (calc.)	190 pm
Covalent radius	154 pm
Van der Waals radius	227 pm
ఇతరత్రా
Magnetic ordering	paramagnetic
Electrical resistivity	(20 °C) 47.7 nΩ·m
Thermal conductivity	(300 K) 142 W·m−1·K−1
Thermal expansion	(25 °C) 71 µm·m−1·K−1
Speed of sound (thin rod)	(20 °C) 3200 m/s
Young's modulus	10 GPa
Shear modulus	3.3 GPa
Bulk modulus	6.3 GPa
Mohs hardness	0.5
Brinell hardness	0.69 MPa
CAS registry number	7440-23-5
ముఖ్యమైన ఐసోటోప్‌లు
Main article: సోడియమ్ ఐసోటోప్‌లు iso NA half-life DM DE (MeV) DP మూస:Elementbox isotopes decay3 23Na 100% Na, 12 న్యూట్రాన్లతో స్థిరంగా ఉన్నది.
మూలాలు
ఈ పెట్టె: చూడు • చర్చ • మార్చు

సోడియమ్ (Sodium) ఒక క్షార లోహము. దీన్ని 'Na' (లేటిన్ - నేట్రియమ్) అనే సంకేతముతో సూచిస్తారు. సోడియమ్ పరమాణు సంఖ్య -11, పరమాణు భారము - 22.9898 గ్రా/మోల్, ఆక్సీకరణ సంఖ్య +1. దీని ఒకే ఒక ఐసోటోపు - 23Na. సర్ హంఫ్రీ డేవీ 1807 లో మొదటిసారిగా తయారుచేసాడు. ఇది ప్రకృతిలో సమ్మేళనాలుగా చాలా విస్తారంగా ఉంటుంది. సముద్రజలంలో 2.0 నుంచి 2.9 NaCl శాతం ఉంటుంది. జీవులన్నింటికి ఇది ఒక కీలకమైన మూలకం.

విషయ సూచిక 1 సోడియమ్ ధర్మాలు 1.1 భౌతిక ధర్మాలు 1.2 రసాయన ధర్మాలు 2 ఉపయోగాలు 3 సోడియమ్ ఖనిజాలు

[మార్చు] సోడియమ్ ధర్మాలు

[మార్చు] భౌతిక ధర్మాలు

• సోడియమ్ చాలా మెత్తని లోహం. తాజాగా కోసిన సోడియమ్ వెండి లాగా తెల్లగా మెరుస్తూ ఉంటుంది. గాలిలో ఉంచినప్పుడు త్వరగా నల్లబడుతుంది. అందువల్ల దీన్ని కిరోసిన్ వంటి జడ ద్రావణాలలో నిల్వ చేస్తారు. దృగ్గోచర వర్ణపటంలో పసుపు ప్రాంతంలో దాని స్వాభావికమైన D₁, D₂ (588.9950 and 589.5924 nm) ఉద్గార రేఖలను ఇస్తుంది. మెర్క్యూరీతో ఎమాల్గమ్ ను ఏర్పరుస్తుంది.

[మార్చు] రసాయన ధర్మాలు

• తడిగాలిలో సోడియమ్ తళుకు పోగొట్టుకొంటుంది. సోడియమ్ ఆక్సైడ్, హైడ్రాక్సైడ్, చివరికి కార్బొనేట్ లు మెల్లిగా ఏర్పడటంవల్ల తెల్లని పొడిగా మారుతుంది.
• సోడియమ్ నీటితో ఉధృతంగా చర్య జరిపి హైడ్రోజన్ నిస్తుంది. చర్యోష్ణం వల్ల కరిగిన సోడియమ్ నీటి పై కదలాడుతూ చివరకు మండుతుంది.
• హైడ్రోజన్, ఫాస్ఫరస్, సల్ఫర్, క్లోరీన్ లతో సంయోగం చెంది ద్విఘటక సమ్మేళనాలనిస్తుంది.
• మలినాలు, ఉత్ప్రేరకాలు లేకుంటే సోడియమ్ శుద్ధ అమ్మొనియా ద్రవంలో కరిగి ముదురు నీలిరంగు ద్రావణాన్నిస్తుంది. అయితే ఇనుము వంటి ఉత్ప్రేరకాలుగాని, మలినాలు గాని ఉన్నప్పుడు సోడియమ్ ఎమైడ్ (సోడమైడ్), హైడ్రోజన్ లను ఇస్తుంది.
• సోడియమ్ బలమైన క్షయకరణి. చాలా సమ్మేళనాలను ఇది క్షయకరణం చేస్తుంది.

[మార్చు] ఉపయోగాలు

• సోడియమ్ ను ఉత్ప్రేరకంగా రబ్బర్ తయారీలో వాడతారు.
• సోడియమ్ భాష్ప దీపాలు (Sodium vapour lamps) సోడియమ్ తో తయారుచేస్తారు.
• Na - Pb మిశ్రమ లోహాన్ని లెడ్ టెట్రా ఇథైల్ (TEL), లెడ్ టెట్రా మైథైల్ (TML) వంటి 'ఏంటీ-నాక్ (Anti-knock)' పదార్థాల తయారీల్లో వాడతారు. వీటిని అంతర్దహన యంత్రాల్లొ వాడతారు.

[మార్చు] సోడియమ్ ఖనిజాలు

• రాతి ఉప్పు (Rock salt - NaCl)
• చిలి సాల్ట్ పీటర్ (Chile Salt Petre - NaNo₃)
• సాజి మిట్టి (Na₂CO₃)
• మిరాబిలైట్ (Mirabilite - Na₂SO₄)
• బొరాక్స్ (Borax - Na₂B₄O₇. 10 H₂O)