استانیسلاو لم
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
استانیسلاو لِم (به لهستانی: Stanisław Lem) (۱۲ سپتامبر ۱۹۲۱ - ۲۷ مارس ۲۰۰۶) نویسندهٔ لهستانی آثار علمی-تخیلی است. وی بیشتر به عنوان نویسندهٔ رُمان سولاریس مشهور است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگی
او در ۱۲ سپتامبر سال ۱۹۲۱ در شهر لهستانی لویو (Lviv) که اکنون بخشی از خاک اوکراین است در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد [البته نام شهر در آن هنگام لووُو (Lwow) بود]. پدر او پزشک حنجره‌شناس بود و خود او نیز قبل از جنگ جهانی دوم به پزشکی پرداخت. بعد از جنگ دوم به شهر کراکو نقل مکان کرد و به نوشتن داستان‌های علمی-تخیلی پرداخت، چرا که دستگاه سانسور دولت لهستان این نوع ادبی را بی‌زیان تشخیص داده بود.
با این همه، نخستین رمان او، بیمارستان تبدّل (Hospital of the Transfiguration)، به مدت هشت سال اجازهٔ انتشار نیافت تا آن که با مرگ ژوزف استالین در سال ۱۹۵۳ و آزادی‌های نسبی فرهنگی پس از آن به چاپ رسید.
[ویرایش] سولاریس
در سال ۱۹۶۱، مشهورترین اثر او سولاریس منتشر شد که دو اقتباس سینمایی توسط آندری تارکوفسکی و استیون سودبرگ) و یک اقتباس اُپرایی از آن توسط میشاییل اوبست (Michael Obst) آلمانی انجام گرفت. لم هیچ‌گاه اقتباس‌های سینمایی سولاریس را نپذیرفت. او اقتباس تارکوفسکی را به دلیل آن که جهان‌بینی او در فیلم رعایت نشده و فیلم بیشتر بازتاب ذهنیات خود تارکوفسکی است، نپسندید و همین طور هم تلقی خود را از رمان با تارکوفسکی تماماً متفاوت می‌دانست. لم در جایی گفته: «تارکوفسکی می‌خواست نشان بدهد که کیهان، پلشت و ناخوشایند است و زمین دل‌نشین و زیبا. اما من متضاد با این تفکر، می‌نویسم و می‌اندیشم». در مورد اقتباس سودبرگ هم، فیلم را تا به پایان تماشا نکرد و نظرش را به اجمال چنین اعلام کرد: «[اسم فیلم را باید می‌گذاشتند] "عشق در فضای ماوراء زمین"!...تا آن‌جا که من خبر دارم همّ و غم کتاب [سولاریس]، مسایل شهوانی آدم‌ها در فضای ماوراء زمین نبود...».
[ویرایش] تأثیرات
سبک نوشتار او «مبتنی بر دانش»، عمیقاً فلسفی و در برابر این صفات سرشار از طنز هوشمندانه و بازی‌های کلامی بود. آثار لم یکی از معدود آثاری است که برای نوع علمی-تخیلی نزد مخالفان این سَبک آبرو خرید و خصوصاً از آخرین کتاب‌های او که بیشتر به مبحث آینده‌شناسی و اخلاق در علم آینده می‌پردازد در کتاب‌های فلسفی نقل قول شد. اولینِ این نقل‌قول‌ها در سال ۱۹۸۱ توسط دو فیلسوف امریکایی، داگلاس هوفشتاتر و دانیل بنت (Douglas Hofstadter & Daniel Bennett) در کتاب‌شان، «منِ ذهن» (The Mind’s I) انجام گرفت.
تأثیر آثار او به حدی بود که یکی از منتقدان نشریه فیلادلفیا اینکوایرر (Philadelphia Inquirer) در سال ۱۹۸۳ گفت: «اگر تا پایان قرن بیستم استانیسلاو لم برای جایزهٔ نوبل ادبی در نظر گرفته نشود، به این سبب است که کسی به گوش هیأت ژوری نوبل رسانده که او علمی‌تخیلی می‌نویسد!»
[ویرایش] آثار
برخی از آثار او عبارت است از:
- سفرهای ستاره‌ای (مجموعه‌داستان‌های یون تیخی) (۱۹۵۷)
- سولاریس (۱۹۶۱)
- سایبریاد: افسانه‌های عصر سایبرنتیک (۱۹۶۷)
- شکست‌ناپذیر
- ناکامی (ترجمهٔ فارسی با عنوان «شکست در کوئینتا»)
- زنجیرهٔ اقبال
[ویرایش] ترجمهٔ آثار
مشهورترین مترجم آثار لم به انگلیسی، مایکل کارلن (Michael Karlen) است که بسیاری او را به سبب حفظ سبک لم در زبان لهستانی ستوده‌اند. در ایران نیز پیمان اسماعیلیان و صادق مظفرزاده هر کدام دو اثر از لم را از انگلیسی به فارسی برگردانده‌اند. آثار او به ۴۱ زبان ترجمه شده و بیش از ۲۷ میلیون نسخه از آنها به فروش رفته است.
[ویرایش] منابع و ماخذ
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- اخوت، مهرآیین، استانیسلاو لم درگذشت، سایت آکادمی فانتزی
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
- وب‌گاه رسمی استانیسلاو لم (انگلیسی)
- صفوی، شیرین سادات، بیوگرافی استانیسلاو لم، سایت آکادمی فانتری.
