Thomas Gwynn Jones

Oddi ar Wicipedia

Newyddiadurwr, bardd, ysgolhaig a nofelydd oedd T. Gwynn Jones, enw llawn Thomas Gwyn Jones (10 Hydref, 1871 - 7 Mawrth 1949). Roedd T. Gwynn yn llenor amryddawn a wnaeth gyfraniad pwysig iawn i lenyddiaeth Gymraeg, ysgolheictod Cymreig ac astudiaethau llên gwerin yn hanner cyntaf yr 20fed ganrif. Yr oedd hefyd yn gyfieithydd medrus o'r Almaeneg, Groeg, Gwyddeleg a Saesneg. Roedd yn frodor o Fetws yn Rhos yn yr hen Sir Ddinbych (sir Conwy heddiw).

Taflen Cynnwys 1 Ei fywyd 2 Llyfryddiaeth ddethol 2.1 Llyfrau T. Gwynn Jones 2.2 Beirniadaeth ac Astudiaethau

[golygu] Ei fywyd

Cafodd T. Gwynn Jones ei addysg gynnar yn Ninbych ac Abergele. Daeth yn is-olygydd Baner ac Amserau Cymru (Y Faner) yn 1890. Ysgrifennodd gofiant ardderchog i'r cyhoeddwr Rhyddfrydol Thomas Gee sy'n dryll i'w oes yn ogystal â'i waith. Aeth i weithio i'r Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth ar ôl blynyddoedd o newyddiadura, ac wedyn yn ddarlithydd yn yr adran Gymraeg yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth. Yn 1919 daeth yn athro llenyddiaeth Gymraeg yn y coleg hwnnw.

Enillodd gadair Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1902 am ei awdl Ymadawiad Arthur.

Roedd yn wrthwynebydd cadarn yn erbyn y Rhyfel Byd Cyntaf. Cerddodd allan o Gapel Tabernacl, Aberystwyth pan weddïodd y gweinidog am fuddugoliaeth i Prydain yn y rhyfel.

[golygu] Llyfryddiaeth ddethol

[golygu] Llyfrau T. Gwynn Jones

• Astudiaethau (1936). Ysgrifau.
• (cyf.), Awen y Gwyddyl (1922). Barddoniaeth Wyddeleg mewn cyfieithiad.
• Bardism and Romance (1914). Astudiaeth.
• Beirniadaeth a Myfyrdod (1935). Ysgrifau.
• (cyf.), Blodau o Hen Ardd (1927). Epigramau Groeg mewn cyfieithiad.
• Brethyn Cartref (1913). Straeon.
• Brithgofion (1944). Darn o hunangofiant.
• Caniadau (1934). Cerddi.
• Cofiant Thomas Gee (1913). Un o'r cofiannau mwyaf trwyadl a welwyd yn y Gymraeg, ar fywyd a chyfnod y cyhoeddwr Thomas Gee.
• Cymeriadau (1933). Ysgrifau.
• Y Dwymyn (1944). Cerddi.
• Dyddgwaith (1937). Ysgrifau.
• Eglwys y Dyn Tlawd (1892)
• Emrys ap Iwan (1912). Cofiant Emrys ap Iwan.
• (cyf.), Faust gan Goethe (1922). Cyfieithiad o waith mawr Goethe.
• Gwedi Brad a Gofid (1898). Nofel.
• (gol.), Gwaith Tudur Aled (1926). Golygiad mewn dwy gyfrol o gerddi Tudur Aled.
• Gwlad y Gân a cherddi eraill (1902). Cerddi.
• John Homer (1923). Nofel.
• Lona (1923). Nofel.
• Llenyddiaeth y Cymry (1915). Hanes llenyddiaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol.
• (cyf.) Macbeth gan William Shakespeare (1942). Cyfieithiad mydryddol grymus o ddrama enwog Shakespeare.
• Rhieingerddi'r Gogynfeirdd (1915). Astudiaeth o waith y Gogynfeirdd.
• (cyf.), Visions of the Sleeping Bard (1940). Cyfieithiad o Gweledigaethau'r Bardd Cwsg gan Ellis Wynne.
• Welsh Folklore and Folk-custom (1930). Astudiaeth arloesol o lên gwerin Cymru.

[golygu] Beirniadaeth ac Astudiaethau

• Gwynn ap Gwilym (gol.), Thomas Gwynn Jones, "Cyfres y Meistri" (Caerdydd, 1982)
• David Jenkins, Cofiant Thomas Gwynn Jones (Dinbych, 1973)
• Derec Llwyd Morgan, Barddoniaeth T. Gwynn Jones (1972)
• D. Hywel E. Roberts, Llyfryddiaeth T. Gwynn Jones (Caerdydd, 1981)
• "Rhifyn Coffa Thomas Gwynn Jones", Y Llenor (Caerdydd, cyfrol XXVIII, Haf 1949)