బెంగాల్ సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనము
వికీపీడియా నుండి
బ్రిటిష్ ఇండియా లో 1911 వరకూ కలకత్తా భారత రాజధాని కావడము చేత బెంగాల్ సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనము యొక్క ప్రభావము దేశము మొత్తము పై ఉన్నది.
19వ శతాబ్దము, 20 వ శతాబ్దపు మొదటి భాగముల లో బ్రిటిష్ ఇండియా లో బెంగాల్ (ప్రస్తుత పశ్చిమ బెంగాల్, బంగ్లాదేశ్) ప్రాంతములో జరిగిన సామాజిక విప్లవాలను కలిపికట్టుగా బెంగాల్ సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనము ఆంటారు. ఈ సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనము రాజా రామ్మోహన్ రాయ్(1775-1833) తో మొదలై రవీంద్రనాథ్ టాగోర్ (1861-1941) తో అంతమైనది అని చెప్పవచ్చు. టాగోర్ తరువాత కూడా దిగ్గజాల వంటి మహానీయులు పుట్టి కళలను, సృజనాత్మకతను ప్రోత్సహించారు.[1] 19వ శతాబ్దపు బెంగాల్ మత, సామాజిక ఉద్దారకులు, పండితులు, సాహిత్యకారులు, పాత్రికేయులు, దేశభక్తి ప్రాసంగికులు, శాస్త్రవేత్తల మిశ్రమము
విషయ సూచిక |
[మార్చు] నేపథ్యము
ఈ కాలము లో బెంగాల్ లో రెనసాన్స్ వలే బుద్ది జాగరణ జరిగిందని చెప్పవచ్చు. ఐరోపా వాసులకు బెంగాల్ వాసుల వలే బ్రిటిష్ వారి వంటి ఆక్రమణ కారులను ఎదిరించవలసిన అవసరము రాలేదు. ఈ బుద్ది జాగరణ మహిళలు, పెళ్ళి, కట్నము, కులము, మతము వంటి సాంప్రదాయముల లో చాదస్తములను ప్రశ్నించింది. మొదట ప్రారంభమైన యువ బెంగాల్ ఉద్యమం, విద్యావంతులైన హిందువులలో వివేకము, నాస్తికత్వము (శూన్య వాదము)లను పౌర నడవడికకు కామన్ డినామినేటర్[తెలుగు పదము కావాలి] గా పరిగణించింది.
సమాంతరము గా నడిచిన సామాజిక-రాజకీయ గమనము, బ్రహ్మ సమాజం, ఈ కాలము లో బాగా అభివృద్ది చెంది బెంగాల్ రెనసాన్స్ లో ఎంతోమంది నాయకులను కలుపుకుంది[1]. రెనసాన్స్ కు బుద్ది మూలము ఉపనిషత్తులుగా భావించినప్పటకీ బ్రహ్మ సమాజం, తొలి రోజులలో (జమిందారీ-బ్రిటిష్ కాలము) మిగతా భారత దేశము వలే, స్వతంత్ర భారత దేశాన్ని వ్యక్తీకరించలేక పోయింది. వారి హిందూ మతము విశ్వజనీనమైనది. ఆ కాలము లో మహ్మదీయుల పాలన వలన హిందూ మతము లో దూరిపోయిన సతీ సహగమనము, పర్దా, బహుభార్యత్వము వంటి సాంఘిక దురాచారములు ను పోరాడింది. కేశబ్ చంద్ర సేన్ వంటి నాయకులు బ్రహ్మ, కృష్ణ, బుద్ధ దేవులకు భక్తులైనట్లే ఏసు క్రీస్తు భక్తులు కూడా. బ్రహ్మ సమాజ సంస్కరణలు సమాజమంతా ఆదరించబడ్డాయి. బ్రహ్మ సమాజ నాయకులు ఆ తరువాత జరిగిన స్వతంత్ర పోరాటములో కూడా ప్రముఖ పాత్ర వహించారు.
1857 తిరుగుబాటు తరువాత బెంగాలీ సాహిత్యము వెల్లి వెరసింది. రాజా రామ్మోహన్ రాయ్, ఈశ్వర్ చంద్ర విద్యాసాగర్ లు ఆద్యులు కాగా బంకిమ్ చంద్ర చటర్జీ విస్తరించారు.[2] బెంగాల రెనసాన్స్‌కు భారత జాతీయభావాన్ని తెచ్చిపెట్టింది బంకిమ్ చంద్ర చటర్జీ రచనలు అని చెప్పవచ్చు.
ఆ తరువాత రామకృష్ణ పరమహంస అన్ని మతముల లో నిగూఢమైన సత్యాన్ని గ్రహించి, పరస్పర విరుద్దాలైన హిందూ శాఖలను (శక్త, తంత్ర, అద్వైత వేదాంత, వైష్ణవ), ఇస్లాం, క్రైస్తవ మతములను సంధానము చెందించినట్లుగా గుర్తించబడ్డారు. రామకృష్ణుని శిష్యుడు మహర్షి స్వామ వివేకానంద వలన వేదాంత మూవ్మెంట్ అభివృద్ది చెందింది. వివేకానంద 1893 లో షికాగో లో జరిగిన పార్లమెంట్ ఆఫ్ రెలిజియన్స్ లో ఉపన్యాసము వలన దేశవ్యాప్తముగా ఖ్యాతిని గడించారు. భారతీయులను ఆక్రమణకారుల బంధముల నుండి విముక్తి పొందమని, భారతీయ వేదాంత మతము లో మానవ సేవ యే అత్యంత సత్యమని ఉద్బోదించారు. మానవ సేవయే మాధవ సేవ అనేదే వివేకానందుని నినాదము. పూర్తిగా స్వతంత్రమై, అభివృద్ది గతిని నడిచే శక్తివంతమైన భారతదేశాన్ని ఊహించి వ్యక్తపరిచినవారి లో వివేకానందుడు ప్రథముడు. భారతదేశము తన ఘన సాంస్కృతిక గతము తో, భవిష్యత్తు లోకి ధైర్యము గా ముందడుగు వెయ్యగలుగుతందని తెలియజెప్పారు. వివేకానందుడు స్థాపిఓచిన రామకృష్ణ మిషన్ రాజకీయరహితమైనది.
టేగోర్ కుటుంబము, రవీంద్రనాథ్ టేగోర్ తో పాటు ఈ కాలము లో నాయకులై విద్యాసంస్కరణల పై ప్రత్యేక ఆసక్తిని చూపించారు [2]. 1901 లో రవీంద్రనాథ్ టేగోర్ రచించిన నాస్తానీర్ నవల రెనసాన్స్ ఐడియాలను ఉపన్యనించి, వాటిని తమ కుటుంబాలలో పాటించని ఒక వ్యక్తిని తూర్పార పడుతుంది.
[మార్చు] యూరోపియన్ సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనము(రెనసాన్స్) తో తులనాత్మక పరిశోధన
ఐరోపా లో "రెనసాన్స్" అనే పదానికి అర్థము పునర్జన్మ. సుమారు వెయ్యిసంవత్సరాల మధ్యయుగపు చీకటి తరువాత 15,16 వ శతాబ్దాలలో తెరిగి గ్రీకు-రోమన్ కాలము లో మొదలైన శాస్త్ర పరిజ్ఞానము ను పునరుద్దరించుట. కేశవ్ చంద్ర సేన్, బిపిన్ చంద్ర పాల్,M.N. వంటి ముఖ్య సూత్రధారులు బెంగాల్ రెనసాన్స్ ను ఐరోపా రెనసాన్స్ తో పోల్చడము మొదలు పెట్టారు. సుమారు ఒక శతాబ్దము పాటు మారుతున్న బైట ప్రపంచము ను బెంగాల్ ,మిగతా భారత దేశము కంటే బాగా అర్థము చేసుకొంది. భారత దేశాన్ని జాగృతము చెయ్యడము లో బెంగాల ప్రభావము ఐరోపా ను జాగృతము చెయ్యడము లో ఇటలీ ప్రభావము వంటిదని చెప్పవచ్చు. ఇటలీ రెనసాన్స్ కుడా సమాజము లో కొన్ని వర్గాల వారికే పరిమితమైనది.(సామాన్య జనుల లో కాకుండా). "బెంగాల్ రెనసాన్స్ హుస్సేన్ షా కాలము లో మొదలైన బెంగాలీ ప్రజల సాంస్కృతిక లక్షణాల సమ్మేళనము మొక్క పునరుజ్జీవనము అని చెప్పవచ్చు.".[3]
బంగ్లాదేశ్ లోని కొంతమంది పండితులు ఈనాడు బెంగాల్ రెనసాన్స్ ను కొత్త కోణములో చూస్తున్నారు. ప్రొఫెసర్ ముయునిద్దీన్ అహ్మద్ ఖాన్, ఇస్లాం చరిత్ర సంస్కృతి, చిట్టగాంగ్ విశ్వవిద్యాలయము, ఇలా అన్నారు.
| “ | 19వ శతాబ్దము లో బెంగాల్ అనేక సమాజ సంస్కరణలు ప్రారంభించింది. ఇవి హిందువులు, ముస్లిమ్ ల లో కూడా ఉన్నాయి. ముస్లిం సంస్కరణ ఉద్యమాలైన ఫరియాజీ,తారీఖ్-ఈ-మహ్మాదీయా వాటి లో భూమిక లు వహించాయి. ఈ ఉద్యమాలకు కారణమైన సమాజము లో పరిస్థితులు హిందువులలో ఆర్యసమాజ్, బ్రహ్మోసమాజ్ పుట్టుకకు కారణమయి అన్ని రకాల ఉద్యమాలు పక్క పక్కనే నడిచాయి. రాజా రామ్మోహన్ రాయ్ ఉద్యమ్మాన్ని సాధారణంగా రెనసాన్స్ ఉద్యమము అంటారు. కొంతమంది దీనిని హిందూ రెనసాన్స్ అని కొంతమంది బెంగాలీ రెనసాన్స్ అని అంటారు. దీనిని చాలామటుకు ఐరోపా రెనసాన్స్ తో తులన చెయ్యవచ్చును. రాజా రామ్మోహన్ రాయ్ రెనసాన్స్ పవిత్రమైన ఆర్యుల 'డేవుడు ఒక్కడే' అనే భావనను నవీన పాశ్చాత్య హేతువాద దృక్పధములో జాగృతము చేసింది. | ” |
[మార్చు] ముఖ్యులు
- రాజా రామ్మోహన్ రాయ్ (1774-1833)
- అలెక్సాండర్ డఫ్ (1806-1878)
- హెన్రీ డెరోజియో (1809-31) అతని శిష్యులు యువ బెంగాల్ ఉద్యమము
- కృష్ణ మోహన్ బెనర్జీ(1813-1885)
- జాన్ ఎలియట్ డ్రింక్ వాటర్ బెథూన్ (1801-1851)
- దేవేంద్రనాధ్ టాగోర్ (1817-1905)
- అక్షయ్ కుమార్ దత్తా (1820-86)
- ఈశ్వర్ చంద్ర విద్యాసాగర్ (1820-91)
- మైఖేల్ మదుసూదన్ దత్ (1824-73)
- లాల్ బెహారీ డే(1824-1892)
- కేశవ చంద్ర సేన్ (1838-1884)
- బంకిమ్ చంద్ర ఛటోపాద్యాయ్ (1838-1894)
- ప్రతాప్ చంద్ర ముజుందార్ (1840-1905)
- జగదానంద రాయ్ (fl. 1857-1879)
- జగదీశ్ చంద్రబోస్ (1858–1937)
- రవీంద్రనాథ్ టాగూర్ (1861-1941)
- కాదంబినీ గంగూలీ (1861-1923)
- రామకృష్ణ పరమహంస
- బ్రజేంద్ర నాథ్ సీల్ (1864-1938)
- శరత్ చంద్ర ఛటోపాధ్యాయ్ (1876-1938)
- సత్యేంద్రనాథ్ బోస్ (1894-1974)
- నిరాధ్ ఛౌదరి(1897-1999)
- ప్రేమేంద్ర మిత్రా (1904-1988)
[మార్చు] తోడ్పడిన సంస్థలు
- ఆసియాటిక్ సొసైటీ (స్థా.1784)
- ఫోర్ట్ విలియం కళాశాల (1800)
- శ్రీరాంపూర్ కళాశాల (1817)
- హిందూ కళాశాల (1817) (ఆ తరువాత దీన్నే ప్రెసిడెన్సీ కళాశాలగా నామకరణం చేశారు)
- సంస్కృత కళాశాల (1824)
- జనరల్ అసెంబ్లీస్ ఇన్స్టిట్యూషన్ (ప్రస్తుత స్కాటిష్ చర్చి కళాశాల)(1830)
- కలకత్తా పాఠశాల పుస్తక సంఘం (1817)
- కలకత్తా వైద్య కళాశాల (1835)
- కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయము (1857)
- విద్యాసాగర్ కళాశాల (1872)
- బెతునే కళాశాల (1879)
- విశ్వభారతి విశ్వవిద్యాలయము (1921)
- ఢాకా విశ్వవిద్యాలయము(1921)
[మార్చు] ఇవి కూడా చూడండి
- బ్రహ్మ సమాజం
- బెంగాల్ చరిత్ర
- రెనసాన్స్
[మార్చు] మూలాలు
- ↑ History of the Bengali-speaking People by Nitish Sengupta, p 211, UBS Publishers' Distributors Pvt. Ltd. ISBN 81-7476-355-4.
- ↑ History of Bengali-speaking People by Nitish Sengupta, p 253.
- ↑ History of Bengali-speaking People by Nitish Sengupta, p 210, 212-213.
- ↑ Islamic Reform Movements of the Nineteenth Century Bengal in Social History of the Muslims of Bangladesh Under British Rule, by Dr. Muin-ud-Din Ahmad Khan, published by the Islamic Foundation Bangladesh, Dhaka, 1992, pp71-72 and 79.
[మార్చు] బయటి లింకులు
- టాగూర్ కుటుంబము యొక్క ప్రభావము - రవింద్రభారతి మ్యూజియం నుండి
- బాంగ్లాపీడియా
- కొన్ని ఔచిత్యమైన వ్యాసాలు
|
|
|---|
|
విషయాలు వ్యక్తులు |
