ابن مقله
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
اِبْن ِ مُقْله، ابوعلی محمد بن علی بن حسین (حسن) بن عبدالله بغدادی (شوال ۲۷۲- ۳۲۸ قمری/ مارس ۸۸۶ -۹۴۰ میلادی)، ادیب ، خوشنویس، مبتکر و مبدع خطوط مختلف و وزیر عباسیان.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگی
ابن مقله در عصر روز پنجشنبه ۲۱ شوال سال ۲۷۲ در بغداد متولد شد. این هنرمند به دستور المقتدر بالله (خلیفه عباسی) به تخت صدارت نشست. در سال ۳۱۸ به خاطر سخن‌چینی و سعایت حسودان از او نزد المقتدر از صدارت معزول شد. او از بغداد به فارس رفت و تا سال ۲۳۰ در آنجا ماند. پس از شورش مردم بغداد علیه المقتدر بالله و پس از سقوط او القاهر بالله به خلافت رسید. در زمان القاهر، ابن مقله دوباره به وزارت رسید. چندی بعد با سعایت اطرافیان خلیفه او را از وزارت معزول کرد.[۱]
پس از چندی باز مردم بغداد بشوریدند و القاهر را نیز از تخت به زیر آورده و در چشمانش میل کشیدند. بعد از او محمد بن مقتدر با لقب الراضی بالله به خلافت رسید و ابن مقله مجدداً به وسیله او به صدارت رسید ولی برای بار سوم از صدارت خلع و نهایتاً پس از شکنجه و آزار به سعایت عده‌ای حسود دست راست او را از بدن جدا کردند.[۲] ولی چون الراضی پشیمان شده بود، دستور داد به مداوای او بپردازند، اما مداوا سودی نبخشید. پس نوشتن با دست چپ را تمرین کرد و حتی قلم را به آرنج دست راست می‌بست و می‌نوشت. گفته شده که او در این کار هم موفق گردید.
[ویرایش] خوشنویسی
اکثر دانشمندان ابن مقله را اولین مبتکر و مخترع خط عربی می‌دانند و پس از او افرادی چون محمد بن سمسانی و محمد بن اسعد شیوه او را فرا گرفتند. و ابوالحسن علی بن هلال معروف به ابن بواب، این شیوه را از آن دو آموخت و تکمیل کرد و بیشتر خطوطی که ابن مقله پدید آورده بود، وی آنها را کمال بخشید.
او از خط کوفی خطی ابداع کرد و آن را خط محقق نامید و قاعده‌مند کرد. سپس خط ریحان را ایجاد کرد. بعد از آن خط ثلث ریحانی را از خط ریحان و قاعده‌مند کرد. بعد از اینها به اختراع خط نسخ موفق شد. ابن مقله قرآنی به خط نسخ نوشت و خطوط محقق و ریحانی و کوفی را در سر سوره‌ها قرار داد و هنگامی که خواست کتابت قرآن با سایر خطوط فرق داشته باشد خط توقیع را ابداع کرد.
ابن مقله ۱۲ قاعده بر زیبایی خط معین کرد که عبارتند از: ترکیب، کرسی، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجاز، نزول مجاز، اصول، صفا و شأن.
[ویرایش] پانویس
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منبع
- دانشنامه بزرگ اسلامی، مدخل ابن مقله.
|
||||||||||
