Hedd Wyn

Oddi ar Wicipedia

Hedd Wyn oedd enw barddol Ellis Humphrey Evans (13 Ionawr 1887 - 31 Gorffennaf 1917).

Taflen Cynnwys 1 Ei fywyd a'i waith 2 Ei gofio 3 Ffilm 4 Ei gerddi ar-lein 5 Cysylltiadau allanol 6 Llyfryddiaeth 6.1 Cerddi Hedd Wyn 6.2 Llyfrau amdano

[golygu] Ei fywyd a'i waith

Roedd Hedd Wyn yn frodor o Drawsfynydd, yn yr hen Sir Feirionydd, lle cafodd ei eni yn 1887, yn fab i Mary ac Evan Evans. Ar ôl cyfnod yn yr ysgol leol gweithiodd gartref yn Yr Ysgwrn, fferm ei dad. Barddonai o'i lencyndod a bu'n cystadlu mewn eisteddfodau hyd ddyddiau cynnar y Rhyfel Byd Cyntaf.

Aeth yn filwr yn 15fed Bataliwn y Ffiwsilwyr Cymreig yn 1917; fe'i lladdwyd ym Mrwydr Cefn Cefn PilkemPilkem (rhan o Frwydr Ypres) ar 31 Gorffennaf yn yr un flwyddyn.

Enillodd gadair Eisteddfod Genedlaethol Cymru Penbedw 1917 am ei awdl "Yr Arwr", er iddo gael ei ladd chwe mis ynghynt yn Ypres. Pan gyhoeddwyd ei fod wedi'i ladd yn y frwydr honno gorchuddiwyd y gadair â llen ddu. Dyna pam y cyfeirir at yr eisteddfod honno fel Eisteddfod y Gadair Ddu.

[golygu] Ei gofio

Ysgrifennodd y bardd Robert Williams Parry gyfres nodedig o englynion er cof amdano, sy'n dechrau gyda'r linell cofiadwy "Y bardd trwm dan bridd tramor."

Codwyd cofgolofn iddo yng nghanol Trawsfynydd, a ddadorchuddiwyd gan ei fam yn 1923. Ar gerflun pres y gofgolofn mae'r englyn a ysgrifennodd Hedd Wyn am ei gyfaill a laddwyd ar faes y gad.

Ei aberth ni â heibio - ei wyneb

Annwyl nid â'n ango

Er i'r Almaen ystaenio

Ei dwrn dur yn ei waed o.

[golygu] Ffilm

Cynhyrchodd Paul Turner ffilm amdano o'r enw Hedd Wyn, ffilm a enwebwyd am Oscar yn y categori ffilm dramor orau yn 1992, gyda Huw Garmon yn ymgymeryd a'r brif rôl.

[golygu] Ei gerddi ar-lein

• Yr Arwr
• Y Blotyn Du
• Rhyfel

[golygu] Cysylltiadau allanol

• Llun o'i garreg fedd, gyda'r arysgrif "Y PRIFARDD HEDD WYN"

[golygu] Llyfryddiaeth

[golygu] Cerddi Hedd Wyn

• Cerddi'r Bugail, gol. J. J. Williams (1918) - casgliad o gerddi Hedd Wyn

[golygu] Llyfrau amdano

• William Morris, Hedd Wyn (1969)
• Ysgrifau Beirniadol VI, gol. J. E. Caerwyn Williams (1971) - ysgrif gan Derwyn Jones
• Alan Llwyd, Cofiant Hedd Wyn (Cyhoeddiadau Barddas, 1991). Cofiant manwl a safonol.