អាស៊ីខាងកើត
From Wikipedia
អាស៊ីខាងកើតជាអនុតំបន់មួយនៃអាស៊ីដែលត្រូវបាននិយមន័យតាមភូមិសាស្រ្ត និង វប្បធម៌។ ជាភូមិសាស្រ្ត, វាមានទំហំប្រមាណ ១២.០០០.០០០ គម2 ឬ ប្រមាណ ២៨% នៃផ្ទៃដីទ្វីបអាស៊ី និងប្រហែល ១៥% ធំជាងតំបន់នៃទ្វីបអ៊ឺរ៉ុប។ អាស៊ីខាងកើតមានប្រជាជនចំនួនជាង ១.៥ កោដិនាក់រស់នៅ, ប្រហែល ៤០% នៃប្រជាជនទ្វីបអាស៊ី ឬ ស្មើនឹង មួយភាគបួននៃចំនួនប្រជាជនសកល លោក ឬ ស្មើពីរដងនៃចំនួនប្រជាជននៃទ្វីបអ៊ឺរ៉ុបដែលជាតំបន់មួយក្នុងចំណោមតំបន់ដែលប្រមូលផ្តុំមនុស្សច្រើនជាងគេលើពិភពលោក។ ដង់ស៊ីតេមនុស្សនៅអាស៊ីខាងកើត គឺ ១៣០នាក់/គម2 ស្មើនឹង៣ដងដង់ស៊ីតេមធ្យមលើពិភពលោក។ ជនជាតិដើមនៃអាស៊ីខាងកើត មានស្បែកសម្បុរលឿង។
ជាវប្បធម៌, អាស៊ីខាងកើតរួមមានបណ្តាសង្គមដែលជាផ្នែកនៃស្វែរវប្បធម៌ចិនតាំងពីយូរអង្វែង -ទទួលឥទ្ធិពលប្រវត្តិសាស្រ្តយ៉ាងធ្ងន់ពីភាសាចិនបូរាណ (រួមទាំងអក្សរចិនបូរាណ) -សាសនាខុងជឺ និង សាសនាខុងជឺថ្មី -ពុទ្ធសាសនាមហាយាន -និង សាសនាតាវ
បណ្តាប្រទេស(ទាំងរដ្ឋទាំងទឹកដី)ដែលស្ថិតនៅរួមគ្នាក្នុងភូមិសាស្ត្រនៃអាស៊ីខាងកើត នោះគឺ៖
- សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (ចិន)
- ហុងកុង (តំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន)
- ម៉ាកាវ (តំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន)
- សាធារណរដ្ឋចិន (តៃវ៉ាន់)
- ជប៉ុន
- សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកូរេ (កូរេខាងជើង)
- សាធារណរដ្ឋកូរេ (កូរេខាងត្បូង)
- ម៉ុងកូលី
បណ្តាប្រជាជននិងបណ្តាសង្គមដូចខាងក្រោម ដែលទទួលឥទ្ធិពលដោយខាស៊ីខាងកើត ៖
- សង្គមចិន (រួមមានតំបន់គ្របដណ្តប់ដោយចិនដូចជា ហុងកុង និងម៉ាកាវ ក៏ដូចជាតៃវ៉ាន់ និងសាំងកាពួរ ដែលមានជនជាតិចិនមួយភាគធំរស់នៅទីនោះ)
- សង្គមជប៉ុន
- សង្គមកូរេ
- សង្គមម៉ុងកូលី
- សង្គមវៀតណាម
បណ្តាប្រទេសឬតំបន់ដូចតទៅត្រូវបានកំណត់ថាជាផ្នែកនៃអាស៊ីខាងកើតដែរប៉ុន្តែមតិខ្លះមិនយល់ស្រប ដោយសារភូមិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌។ ទស្សនវិស័យផ្នែកនយោបាយក៏ជាកត្តាមួយ ដ៏សំខាន់ដែរ។
- បណ្តាផ្នែកទាំងឡាយរបស់ចិនដែលមិនត្រួតត្រាជាប្រវត្តិសាស្រ្តដោយចិនខ្សែហាន ៖ គីងហៃ, ទីបេ, ស៊ិនជាង (រាប់ដូចអាស៊ីខាងកើត ឬ អាស៊ីកណ្តាល ដោយសារវប្បធម៌ និង ភូមិសាស្ត្រ)
- ម៉ុងកូលី (រាប់ដូចអាស៊ីខាងកើត ឬ អាស៊ីកណ្តាល ដោយសារវប្បធម៌ និង/ឬ ភូមិសាស្ត្រ)
- វៀតណាម (រាប់ដូចអាស៊ីខាងកើត ឬ អាស៊ីអគ្នេយ៍ ដោយសារវប្បធម៌ និង ភូមិសាស្ត្រ)
- សាំងកាពួរ (រាប់ដូចអាស៊ីខាងកើត ឬ អាស៊ីអគ្នេយ៍ ដោយភូមិសាស្ត្រ)
- រុស្ស៊ីចុងបូព៌ា (រាប់ដូចអាស៊ីខាងកើត ឬ អាស៊ីខាងជើង ដោយសារ នយោបាយ វប្បធម៌ និង ភូមិសាស្ត្រ)
