امین‌الله آندره حسین
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
لحن این مقاله یا بخش، غیردانشنامه‌ای یا غیررسمی است. برای راهنمایی بیشتر به راهنمایی برای نوشتن مقاله‌های بهتر رجوع کنید. |
امین‌الله آندره حسین (زادهٔ ۳۰ خرداد ۱۲۸۵ خورشیدی در سمرقند - درگذشتهٔ ۱۸ مرداد ۱۳۶۲ خورشیدی در پاریس). آهنگساز ایرانی ساکن فرانسه بود.
ایران زمین در طی تاریخ فرهنگ بشری، خاستگاه بسیاری از بزرگان هنر و دانش جهان بوده‌است. یکی از این بزرگان امین‌الله حسین است که در موسیقی علمی به جایگاه جهانی دست یافت، هر چند در همه دوره زندگی تنها هفت روز را در ایران سر کرد.
وی پدر کارگردان معروف فرانسوی، روبر حسین است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگی
امین‌الله آندره حسین به سال ۱۹۰۵ در سمرقند متولد شد، در خانواده‌ای بازرگان و متعین که از «امیری» به «حسین» تغییر نام داده بود و اصل ایرانی داشت. نخستین کسی که گوش امین‌الله را به موسیقی سپرد مادرش بود، که با صفحه‌های گرامافون از استادان آواز و تار ایرانی، فضای خانه را از آوای فرشتگان می‌آکند.
به زودی خانواده به مسکو کوچ کرد تا امکان تحصیل منظم امین‌الله فراهم شود. همان جا بود که در سال ۱۹۱۷ انقلاب بلشویکی روی داد و پدر ناگزیر او را برای ادامه تحصیل به آلمان فرستاد، تا پس از پایان دبیرستان علاقه پدر را به داشتن فرزندی طبیب تامین کند. اما سرنوشت که چون چرخی دائم در گردش است (آغازین مصراع ترانه کارمینا بورانا اثر کارل ارف) موسیقی‌دوست جوان را از آلمان به فرانسه رهنمون شد، تا نخستین ایرانی یا ایرانی‌الاصل شود که به کنسرواتوار پاریس قدم نهاد. در آلمان هم البته همزمان با طب، از محضر استادان کنسرواتوار اشتوتگارت، آرتور اشنابل در پیانو و کلات در آهنگسازی بهره برد. به نظر می‌رسد پدر کمکهای مالی را بعد از این داستان قطع کرد، چرا که پس از آن امین‌الله همیشه با تهیدستی مواجه بود. می‌گفت بعد از نخستین اجرای جهانی سمفونی پرسپولیس که با اقبال بی‌نظیر شنوندگان پاریسی روبه‌رو شد، وقتی با همسر فرانسوی به طرف منزل می‌رفت، پشیزی برای صرف شام نداشت.
او در فرانسه با آنا مینِوسکایا بازیگری یهودی روس‌تبار اهل کیف ازدواج کرد.[۱] روبر حسین، کارگردان فرانسوی پسر آنهاست.
در واقع تنها منبع درآمد حسین تصنیف موسیقی فیلم بود و اکثر آثارش در این زمینه به فیلمهای به کارگردانی فرزندش روبر حسین مربوط می‌شود. بعدها در سالهای دهه ۱۹۷۰ از کمکهای مالی بانو فرح دیبا (پهلوی) هم بهره‌مند شد تا مانند چایکوفسکی پس از دریافت کمک مالی از نادژدا فون مک، با فراغتی بیشتر به خلق آثارش بپردازد. خالی از لطف نیست به عنوان خاطره‌ای از یک شب فراموش نشدنی در کنار آهنگساز اضافه کنم از کارهای سفارشی نظیر موسیقی فیلم بیزار بود و توصیه می‌کرد قبل از پرداختن به آهنگسازی به عنوان کاری مقدس، ابتدا آلودگی بدن بعد از کار روزانه زدوده شود، و سپس آلودگی ذهن از کارهای سفارشی برای امرار معاش.
موسیقی حسین آکنده‌است از نغمه‌های ایرانی و عشق به ایران زمین در آن موج می‌زند. تار را در حد استادی می‌نواخت و در حاشیه جلد صفحه راپسودی ایرانی، نگارنده را به فراگیری این ساز تشویق کرد. فارسی را به شیرینی صحبت می‌کرد و به خوبی می‌نوشت. بهترین آثار او که اکثرشان پروگراماتیک هستند، یا تم ایرانی دارند، یا داستان ایرانی، یا هر دو. دو سمفونی نفیس حسین، آریا و پرسپولیس، از کوچ آریاییها به سرزمین پارس و بعد شکوه و عظمت هخامنشیان حکایت دارد اثر درخشان حسین مینیاتورهای ایرانی و سوئیت شهرزاد که بعد با هم موسیقی باله شهرزاد را تشکیل دادند، در سال ۱۹۷۵ تصنیف شد. این مینیاتورها قطعات ارکستری کوتاهی هستند که تم آنها را اکثر ایرانیان موسیقی‌دوست می‌شناسند، شاید بی آن که نام اثر را بدانند یا مصنف آنها را بشناسند. برای اجرای همین باله بر صحنه تالار رودکی بود که حسین در پاییز ۱۹۷۷ برای اولین و آخرین بار به ایران سفر کرد.
چهار قطعه بی‌نظیر برای تار سلو با مایه ایرانی، از زیباترین کارهای حسین به شمار می‌آیند؛ راپسودیهای ایرانی نمره ۱ و ۲ که اولی در شور است و دومی در چهارگاه که با چهار مضرابی به راستی زیبا پایان می‌یابد؛ قطعه «تو را دوست دارم وطنم» و قطعه «عبادت زردشت». البته حسین تغییراتی در پرده‌های تار داده بود که سازش را منحصر به فرد ساخته‌بود و تا جایی که نگارنده اطلاع دارد بعد از او کسی آن را دنبال نکرد.
تصنیفات امین‌الله حسین برای دیگر سازها غیر از تار منحصر است به آثاری برای پیانو که ساز اصلی او محسوب می‌شد. قطعاتی کوتاه برای پیانو سلو بر اساس رباعیهای خیام و سه کنسرتو برای پیانو و ارکستر آثار او در این زمینه هستند.
اکثر آثار حسین بر روی صفحه‌های موسیقی از شرکتهای بزرگ صفحه پرکنی از قبیل فیلیپس ضبط شده و موجود است. برگزیده‌ای بازاری از این آثار بر روی دو کاست جمع‌آوری شده و در بازار تهران در دسترس علاقه‌مندان است. این دو کاست هر چند نمی‌تواند نظر موسیقی‌دوستان جدی‌تر را جلب کند وپخش آنها در زمان حیات آهنگساز مورد اعتراض او بود، ولی برای آشنایی عموم ایرانیان با هنر و نام امین‌الله حسین بد نیست. نامی که پس از وفات او به سال ۱۹۸۳ و نیز بعد از گذر یک نسل دارد فراموش می‌شود.
[ویرایش] آثار
مهم‌ترین آثار او عبارتند از:
- سمفونی پرسولیس
- سمفونی آریا
- کنسرتوهای پیانو
- مینیاتورهای ایرانی
- سوئیت شهرزاد
- تو را دوست دارم وطنم (تار)
- عبادت زردشت (تار)
- راپسودیهای ایرانی (تار)
- ستایش عمر خیام (پیانو)
[ویرایش] پانویس
- ↑ برگرفته از ویکی‌انگلیسی براساس برنامه Le Plus Grand Cabaret du Monde, presented by Patrick Sébastien on 22 September 2007
[ویرایش] منابع
- فاریا پیربازاری. «امین‌الله حسین». مجله دانستنیها چاپ ونکوور. ۲۴ تیر ۱۳۸۴، سال چهارم شماره۲۲۴،ص۱۲. [1]
- زندگی و آثار امین‌الله حسین (فارسی). درسایه‌روشن کلام (برگرفته شده از فصلنامهٔ «ره‌آورد» شمارهٔ ۴۵). بازدید در تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۰۸.
