Italia
Ord la Wikipedia
Repubblica Italiana
Italian Republic
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Anthem: Il Canto degli Italiani (also known as Fratelli d'Italia) |
||||||
Template:Map caption
|
||||||
Capital (and largest city) |
Roma Template:Coor dm |
|||||
Official languages | Talian1 (Italiana, Italiano) | |||||
Demonym | Talian | |||||
Government | Parliamentary republic | |||||
- | President | Giorgio Napolitano | ||||
- | Prime Minister | Romano Prodi | ||||
Formation | ||||||
- | Unification | 17 March 1861 | ||||
- | Republic | 2 June 1946 | ||||
EU accession | 25 March 1957 (founding member) | |||||
- | Water (%) | 2.4 | ||||
Population | ||||||
- | 2006 estimate | 59,131,287 [1] (23rd) | ||||
- | October 2001 census | 9 | ||||
GDP (PPP) | 2007 estimate | |||||
- | Total | $1.956 trillion [1] (8th) | ||||
- | Per capita | $31,200 [2] (20th) | ||||
GDP (nominal) | 2006 estimate | |||||
- | Total | $2.150 billion [3] (7th) | ||||
- | Per capita | $36.359 [4] (21st) | ||||
GiniTemplate:H:title (2000) | 36 (medium) | |||||
HDI (2004) | Template:Increase 0.940 (high) (17th) | |||||
Currency | Euro (€)² (EUR ) |
|||||
Time zone | CET (UTC+1) | |||||
- | Summer (DST) | CEST (UTC+2) | ||||
Internet TLD | .it³ | |||||
Calling code | +39 | |||||
Template:Lower | French is co-official in the Aosta Valley; German is co-official in Trentino-Alto Adige/Südtirol; Ladin is co-official in the province of Bolzano-Bozen. Sardinian, Catalan and Corsican in Sardinia, Albanian and Greek in Southern Italy, Occitan in Piedmont, Ladin in the Province of Belluno, and Friulan and Slovenian in Friuli-Venezia Giulia are also officially recognized at different degrees. | |||||
Template:Lower | Prior to 2002: Italian Lira. | |||||
Template:Lower | The .eu domain is also used, as it is shared with other European Union member states. |
L 'Italia è in pajais da l'Europa meridiunala. Sia chapitala è Roma.
La lingua uffiziala è il talian. Stadi cunfinants èn la Frantscha, la Svizra, l'Austria, la Slovenia sco era la Croazia sur in cunfin maritim e las enclavas San Marino e la citad dal Vatican (a Roma). Tar l'Italia s'audan las inslas Sicilia, Sardegna ed Elba. L'Italia è enconuschenta per sia cuschina, artitgels da moda e da designers, industria textila, architectura, autos, ballape, perscrutaziun, films, musica e destinaziuns turisticas. L'Italia odierna era en l'antica lieu da partenza dal imperi roman cun Roma sco chapitala. L'Italia è era il lieu da partenza da la renaschientscha e dal risorgimento.
Cuntegn |
[editar] Geografia
L'Italia è situada sin la peninsla apennin, che regorda a la furma d'in stival. Per lung da la peninsla schain las muntognas dal apennin. En il nord s'auda ina part da las alps tar l'Italia. Lung la riva occidentala è la Riviera taliana en la Liguria, la Riviera etrusca en la Toscana sco era il Golf da Napoli en la campagna. La riva orientala vegn numnada da Triest fin al Gargano en il nord da la Puglia sco riva adriatica.
Ils flums ils pli lungs èn il Po, Etsch, Arno e Tiber. Ils pli gronds lais da l'Italia èn: Lai da Garda, Lago maggiore e Lai da Como en l'Italia dal nord sco ils lais "Lago di Bolsena" e "Lago Trasimeno" en l'Italia centrala. Sper il Vesuv statan sin il territori talian dus auter vulcans enconuschents: l'Ätna ed il Stromboli (ed auters pitschen sin la Sicilia). Sper la chapitala Roma èn la citads impurtantas Milano, Napoli, Genua, Turin, Venezia, Bologna, Firenza, Bari, Catania e Palermo. La pli auta muntogna da l'Italia è il Mont Blanc cun 4.808 m.s.m.
[editar] Populaziun
L'Italia ha ina populaziun da 58.679.441 ed è cunquai sin il plaz 22, entaifer l'uniun europeica sa chatta l'Italia davos la Germania, la Frantscha e l'Engalterra sin plaz 4. 67% dals talians vivan en citads (pil pli en il nord). Oravant tut durant ils onns 1950 fin 1960 hai da ina gronda tendenza da midar lieu da viver en ina citad. Dapi ils onns 1980 s'ha la direcziun midada en favur da lieus en l'aglomeraziun.
[editar] Citads - abitants
Roma - 2.553.873
Sassari - 10.023.234
Milano- 1.299.439
Napoli- 995.171
Turin - 902.255
Palermo - 675.277
Genua - 605.084
Bologna - 374.425
Firenza- 368.059
Bari - 328.458
Catania - 305.773
Venezia- 271.251
Verona - 259.068
Messina - 247.592
Padua - 210.821
Trieste - 207.069
Tarent - 199.012
Brescia - 192.164
Reggio di Calabria - 183.041
Prato - 180.674
Modena - 180.110
Parma - 174.471
Cagliari - 161.465
Perugia - 157.842
Livorno - 155.986
Reggio nell'Emilia - 155.191
Foggia - 154.780
Ravenna - 146.989
Salerno - 135.818
Rimini - 134.700
Ferrara - 131.907
Sassari - 124.929
Siracusa - 123.332
Pescara - 122.577
Monza - 122.263
Bergamo - 116.510
Vicenza - 113.483
Latina - 111.946
Forlì - 111.495
Trento - 110.142
Terni - 108.999
Giugliano in Campania - 105.951
Novara - 102.746
Ancona - 101.797
provinzas
Milano- 3.839.216
Roma - 3.807.992
Napoli- 3.092.859
Turin - 2.236.941
Bari - 1.594.109
Palermo - 1.239.272
Brescia - 1.169.259
Salerno - 1.089.770
Catania - 1.071.883
Bergamo - 1.022.428
citads cun lur aglomeraziuns
Milano 6.600.000
Napoli 4.500.000
Roma 3.800.000
Turin 1.700.000
Palermo 1.024.000
Firenza 1.000.000
Genua 1.000.000
[editar] Religiun
Cun 80.2% catolics e 16.2% senza confessiun è l'Italia in stadi fitg catolic. Be 3.6% da la populaziun èn d'autras religiuns, da quels 231.226 "Zeugen Jehovas" e ca. 35.000 gidieus, sco era protestants e muslims (ca. 1 milliun). La baselgia catolica e tradiziunalmain fitg pussanta en l'Italia, quai che sa mussa en il dumber aut da plevons (25.823) e cardinals (38)
[editar] Aspectativa da vita
L'Italia ha ina da las pli autas aspectativas da vita dal mund. Umens (78) e dunnas (83). Radund 19% dals talians èn sur 65 onns. Cunquai èn ils talians in dals pievels che viva il pli ditg sin il mund. Sco motivs vegnan savens numnads la cuschina cun ieli vegetal e pesch.
[editar] Linguas
Sper la lingua uffizial talian dat i anc linguas regiunalas. Tudestg e ladin dolomitan en il tirol dal sid, franzos en la Val d'Aosta, e slovenic en las provinzas Triest, Udin, Gurizza. Sper quellas dat i minoritads linguisticas protegidas: alban, catalan, grec, croat, franco-provenzal, furlan, zimbric, occitan e sardic.