Rudawa (województwo małopolskie)

Z Wikipedii


Rudawa
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Zabierzów
Położenie	50° 07' 25'' N 19° 42' 49'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności	ok.1720
Strefa numeracyjna (do 2005)	12
Kod pocztowy	32-064
Tablice rejestracyjne	KRA
Położenie na mapie Polski Rudawa
Kościół w Rudawie
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Rudawa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów. 19 km na zachód od centrum Krakowa. Przez Rudawę przebiega linia kolejowa Kraków – Katowice (Rudawa (przystanek kolejowy)) oraz Droga Krajowa 79 (na południu wsi).

W latach 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Rudawa. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.

[edytuj] Historia i zabytki

Nazwa wsi pochodzi od bagien i moczarów (tzw. rudawy) albo od rudy żelaznej, którą tu wydobywano przed wiekami. Dlatego też nazwa rzek płynących przez miejscowość: Rudawa i Rudawka. Nazwy rudawa stosowano również mówiąc o wzniesieniu obfitującym w rudę żelazną.

Dawna wieś kapituły krakowskiej, pierwsze wzmianki w 1185 roku. Kościół parafialny z prezbiterium ceglanym, gotyckim sprzed 1300 roku i kostnicą z 1783 roku. W pobliżu zabytkowy cmentarz, a na nim pomnik na zbiorowej mogile ofiar pacyfikacji pobliskich Radwanowic, mogiła żołnierzy z września 1939 roku, powstańca z 1830 roku - gen. B. Zielonki. Przy stacji kolejowej dzielnica willowa z okresu XIX/XX w, np.: dom z wieżyczką z 1896 roku Antoniny Domańskiej, mieszkał w nim w sierpniu 1908 Henryk Sienkiewicz pisał niektóre nowele i kilka rozdziałów powieści "Wiry". Pisarzowi codziennie rano przynosił wówczas świeże mleko lubiany przez niego miejscowy chłopiec Staś Tarkowski. Jego imię i nazwisko otrzymał później główny bohater "W pustyni i w puszczy". 6 VIII 1908 r. H. Sienkiewicz wpisał się do parafialnej księgi pamiątkowej. Willa ta została zbudowana dla prof. S. Domańskiego i jego żony Antoniny "willi z wieżyczką" wg proj. arch. Tomasza Prylińskiego. Antonina Domańska zasłynęła jako autorka powieści "Historia żółtej ciżemki". W latach 1912 - 1914 - w Rudawie przebywał znany historyk Stanisław Smolka, mieszkający w pobliskich Niegoszowicach. Był on twórcą tzw. krakowskiej szkoły historycznej.Był również profesorem UJ, historykiem - mediawistą, swym doradcą przy pisaniu "Krzyżaków". Smolka mieszkał od 1910 roku w znajdującym się opodal domu Heleny Rusockiej. Bywał też w Rudawie Stanisław Wyspiański goszcząc często u Antoniego Procajłowicza (1876-1949), malarza i grafika, który zajmował stojący bliżej torów kolejowych dom z portykiem. W czasie II wojny światowej w 1939 roku spłonęły 22 domy, a 1 sierpnia 1944 roku na terenie Rudawy i najbliższych okolic powstał jeden z największych hitlerowskich punktów oporu tzw: B-1 Stützpunkt Rudawa z 24 zachowanymi do dziś schronami. Większość znajduje się na prywatnych posesjach (na niektórych stoją bloki, domy i garaże). W 1946 roku wieś zamieszkiwało 1055 osób. W 1995 roku odbywało się 40-lecie istnienia klubu sportowego Orlęta z udziałem radiowego programu Lata z radiem. W 1991 r. piroman z Rudawy spalił w miejscowości i okolicy kilkanaście zabudowań. W 2005 roku odbył się I Półmaraton (odbywa się corocznie w czerwcu). W roku 2007 odbył się I Piknik Forteczny Rudawa.

[edytuj] Współczesność

We wsi mieści się: Zespół Szkół im. Henryka Sienkiewicza (przy ul. S. Polaczka), poczta, biblioteka i kościół rzymskokatolicki (w Rynku), przystanek kolejowy, ośrodek zdrowia, apteka, cmentarz parafialny, boisko (na 1000 miejsc) klubu sportowego "Orlęta" (powstałego w 1945 r, w której karierę rozpoczynał Adam Nawałka oraz Piotr Chlipała), kryte korty tenisowe. Istnieje również wielki zakład przeróbki kamienia (przy ul. Legionów Polskich), Instytut Doświadczalny (mieszalnia pasz) (przy ul. A. Dunajewskiego). W 1979 roku wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe (w pn.-wsch. części wsi, obecnie przy ul. A. Dunajawskiego). Kilka lat temu nadano nazwy ulic. Oprócz katolików istnieje też liczna grupa Świadków Jehowy. Od niedawna istnieje również wiejska stacja radiowa tzw. "radio Rudawa" jedyne radio opierające się na falach dźwiękowych(plotach) a nie radiowych, założone przez Józefę Szybkobierzną.

[edytuj] Sławni ludzie

[edytuj] Turystyka

Miejscowość położona jest na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w Rowie Krzeszowickim - obniżeniu terenu pomiędzy Wyżyną Olkuską a Grzbietem Tenczyńskim. Przepływa przez nią rzeka Rudawa. W miejscowości mają swój początek szlaki turystyczne umożliwiające zwiedzenie bardzo atrakcyjnych turystycznie i rekreacyjnie Dolinek Krakowskich oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.