Mozilla Firefox

Z Wikipedii

Firefox
Rodzaj	przeglądarka internetowa
Pierwsze wydanie	0.1 (23 września 2002)
Aktualna wersja stabilna	3.0 (17 czerwca 2008)
Aktualna wersja testowa	3.1 a1pre / 4.0 a1pre (14 maja 2008 / 27 lutego 2008)
Producent	Mozilla Corporation / Mozilla Foundation
Licencja	MPL/GPL/LGPL/EULA[1]
Platforma systemowa	Windows, Linux, Unix, Mac OS X, BeOS, RiscOS, ReactOS
mozilla.com / mozilla-europe.org

Firefox – przeglądarka internetowa oparta na silniku Gecko, tworzona przez Fundację Mozilla/Korporację Mozilla oraz wolontariuszy. Obecnie druga przeglądarka na świecie pod względem liczby użytkowników^[2].

Początkowo nazywała się Phoenix, potem Mozilla Firebird i Firebird; obecną nazwę nosi od 9 lutego 2004. Preferowanym przez twórców skrótem nazwy jest "Fx" lub "fx"^[3][4], jednak na świecie często używany jest skrót "FF".

Firefox jest jedną z najczęściej używanych aplikacji na licencji Open Source, o jego popularności świadczy 100 milionów pobrań w ciągu niecałego roku od daty premiery wersji 1.0 ^[5]. Wg badań firmy Net Applications, w sierpniu 2007 Firefox był używany przez 14,56% internautów, z czego 14,05% stanowiły wersje 1.5 i nowsze. ^[6][7]

Spis treści 1 Nazwa 2 Rozwój 2.1 Historia zmian 2.2 Wersja 3.0 2.2.1 Dzień Pobierania – Rekord Guinnessa 2.3 Wersja 4.0 3 Cechy i funkcjonalność 3.1 Bezpieczeństwo 3.2 Obsługa standardów 3.3 Przeglądanie w kartach 3.4 Blokowanie wyskakujących okienek 3.5 Zintegrowany menedżer pobierania plików 3.6 Inne funkcje 3.7 Integracja z Google 4 Wymagania sprzętowe i systemowe 4.1 Obsługiwane platformy 4.1.1 Linux 4.1.2 Microsoft Windows 4.1.3 Mac OS X 5 Dodatki 5.1 Motywy 5.2 Rozszerzenia 5.3 Przykłady rozszerzeń 5.4 Wtyczki 6 Lokalizacje Firefoksa 7 Rynkowy sukces Firefoksa 7.1 Wybrane nagrody i wyróżnienia 7.2 Spread Firefox 8 Krytyka 8.1 Związki z Google 9 Ciekawostki 10 Przypisy 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa

Projekt, z którego wyłonił się Firefox, początkowo funkcjonował pod kodową nazwą m/b (lub mozilla/browser). W sierpniu 2002 przeglądarka została wydana pod nazwą Phoenix (od mitologicznego feniksa) i rozpoczęły się jej publiczne testy.

Po raz pierwszy nazwę przeglądarki zmieniono 14 kwietnia 2003. Z powodu konfliktu nazw oprogramowania Mozilli i producenta BIOS-u Phoenix Technologies, Phoeniksa przemianowano na Firebirda. Wywołało to mieszane reakcje użytkowników, a wątpliwości pojawiły się, gdy okazało się, że tę nazwę nosi już baza danych Firebird (dystrybuowana zresztą na licencji Mozilla Public License) ^[8]. W celu uniknięcia pomyłek w nazewnictwie, Fundacja Mozilla zdecydowała, że jedyną i oficjalną nazwą nowej przeglądarki będzie Mozilla Firebird. Jednak pod presją społeczności FLOSS, naciskającej na kolejną zmianę, 9 lutego 2004 obowiązującą nazwą stała się Mozilla Firefox, lub krócej – Firefox.

Ostateczna nazwa przeglądarki pochodzi od dosłownego angielskiego tłumaczenia nazwy pandy małej w potocznym języku chińskim – hǔo hú (火狐), która dosłownie oznacza ognisty lis i często jest stosowana także na określenie zwykłego lisa. Nazwa firefox znalazła się na stronie internetowej Wellington Zoo zamiast właściwej nazwy angielskiej (red panda, lesser panda), choć w języku angielskim jako oznaczenie tego zwierzęcia nie jest popularna. Dopiero twórcy przeglądarki rozpowszechnili termin firefox w znaczeniu panda mała, a nie ognisty lis. Mimo to twórca loga Firefoksa ostatecznie umieścił w nim lisa, choć pierwotnie zamierzał zamieścić pandę małą.

By nie dopuścić do kolejnych konfliktów w nazewnictwie, fundacja Mozilli zarejestrowała nazwę Firefox jako zastrzeżony znak handlowy.

[edytuj] Rozwój

Prace nad projektem rozpoczęto w 2002 roku. Celem przyświecającym powstaniu Firefoksa było stworzenie nowej przeglądarki internetowej (oddzielnie od zintegrowanego pakietu Mozilla Suite). Programiści z całego świata postawili sobie za cel zaprojektowanie aplikacji nie obciążającej zbytnio komputera i łatwej do pobrania poprzez Internet. Miała być szybka i przyjazna dla użytkownika, a struktura projektu miała ułatwiać jego rozwijanie (początkowo program miał posiadać tylko najważniejsze opcje, by dzięki rozszerzeniom możliwe było jego rozbudowywanie według potrzeb i chęci). Z czasem Firefox stał się najważniejszym projektem tworzonym przez Korporację Mozilla ^[9].

Od pierwszego wydania Phoeniksa 23 września 2002 Firefox przeszedł daleką drogę. Razem z wprowadzaniem nowych wersji dodawano kolejne opcje i funkcje, niektóre z nich zastąpiły istniejące dotąd, przejściowe rozwiązania. Zdarzały się czasem konflikty wersji między programem a rozszerzeniami i motywami, będącymi jednym z głównych atutów przeglądarki Mozilli. Ostatecznie, angielska wersja Firefoksa 1.0 ukazała się 9 listopada 2004. Najnowszą wersją stabilną jest wersja 3.0 (wydana 17 czerwca 2008).

[edytuj] Historia zmian

Legenda:
starsze wersje	aktualna wersja	aktualna wersja testowa	przyszłe wersje

Numer wersji	Nazwa kodowa	Wersja silnika Gecko	Data wydania	Najważniejsze zmiany[10]
Nazwa przeglądarki: Phoenix
0.1	Pescadero	1.2	23 września 2002	pierwsze wydanie, edytowalne paski narzędzi, szybkie wyszukiwanie
0.2	Santa Cruz		1 października 2002	boczny pasek (sidebar), podstawowe funkcje, menedżer rozszerzeń
0.3	Lucia		14 października 2002	blokowanie obrazków i wyskakujących okienek, przeglądanie w kartach
0.4	Oceano	1.3	19 października 2002	motywy, rozszerzenie możliwości blokady pop-upów, opcje pasków narzędzi
0.5	Naples		7 grudnia 2002	strony startowe jako zakładki, rozszerzone możliwości sidebaru, lista ostatnio odwiedzonych stron (historia)
Nazwa przeglądarki: Firebird
0.6	Glendale	1.5	17 maja 2003	nowy domyślny styl (Qute), rozszerzone możliwości zakładek i prywatności, automatyczne skalowanie obrazków
0.6.1			28 czerwca 2003	różne poprawki
0.7	Indio		15 października 2003	automatyczne przewijanie, menedżer haseł, ulepszony interfejs i okna dialogowe
0.7.1	Three Kings		26 października 2003	Wersja dla Mac OS X
Nazwa przeglądarki: Firefox
0.8	Royal Oak	1.6	9 lutego 2004	program instalacyjny dla systemów Windows, praca w trybie off-line, poprawki zakładek i nowy wygląd menedżera pobierania plików, nowe logo Firefoksa
0.9	One Tree Hill	1.7	15 czerwca 2004	nowy domyślny motyw ("Winstripe"), kreator importu ustawień z innych przeglądarek, nowy menedżer rozszerzeń i motywów, mniejszy rozmiar pliku instalacyjnego, nowy system pomocy, program instalacyjny dla systemów Linux, ikona poczty (tylko systemy Windows)
0.9.1			28 czerwca 2004	poprawa błędów, ulepszony motyw domyślny
0.9.2			8 lipca 2004	poprawa bezpieczeństwa (systemy Windows)
0.9.3			4 sierpnia 2004	poprawa bezpieczeństwa (pozostałe platformy)
0.10 (1.0 PR)	Greenlane		14 września 2004	(wersja testowa) poprawa bezpieczeństwa i lokalizacji, subskrypcja RSS i Atom, pasek szukania, moduł wyszukiwania pluginów
0.10.1			1 października 2004	poprawa bezpieczeństwa (wszystkie platformy)
1.0 RC2	Mission Bay		3 listopada 2004	drugi kandydat do wydania finalnego. RC1 został wydany 28 października
1.0	Phoenix		9 listopada 2004	wersja finalna Poprawienie kilku błędów. Wydania poprawkowe do tej gałęzi od 1.0.1 do 1.0.8
1.5	Deer Park	1.8	29 listopada 2005	nowy system aktualizacji, rearanżacja menu opcji, ulepszona obsługa nowych technologi
1.5.0.13			30 maja 2007	wydania poprawkowe od 1.5.0.1 do 1.5.0.12 związane z stabilnością i bezpieczeństwem; oficjalne wsparcie dla gałęzi 1.5, miało zakończyć się 24 kwietnia 2007 roku[11], jednak zostało przedłużone do wydania wersji Fx 1.5.0.13 która będzie automatycznie aktualizować się do najnowszej wersji Fx 2[12]
2.0	Bon Echo	1.8.1	24 października 2006	wersja finalna; odświeżony wygląd, polski słownik poprawnej pisowni, wbudowane zabezpieczenie przed phishingiem (dostępne wcześniej jako rozszerzenie od Google i następnie zintegrowane z przeglądarką[13]), podpowiedzi w pasku wyszukiwania (w wersji polskiej w wyszukiwarce Google), ulepszenia przeglądania w kartach, możliwość ponownego otwarcia ostatnio zamkniętych kart, zapamiętywanie sesji przeglądarki – po zamknięciu programu można wrócić do poprzednio używanego zestawu kart i okien, funkcja ta włącza się też automatycznie po awarii, ulepszenia obsługi kanałów RSS/Atom – w tym podgląd kanału oraz integracja z zewnętrznymi czytnikami, menedżer wyszukiwarek pozwalający usuwać i zmieniać ich kolejność, dynamiczne tytuły zakładek (mikropodsumowania), ulepszony menedżer dodatków (rozszerzeń i motywów), nowy instalator dla Windows, obsługa języka JavaScript 1.7, obsługa sesji po stronie klienta, ulepszony format wyszukiwarek, usprawnienia systemu rozszerzeń zapewniające większe bezpieczeństwo i ułatwiające ich lokalizację
2.0.0.14			16 kwietnia 2008	wydania poprawkowe od 2.0.0.1 do 2.0.0.14 związane z stabilnością i bezpieczeństwem
3.0 RC3	Gran Paradiso[14]	1.9	11 czerwca 2008[15]	Trzecie wydanie Release Candidate Pierwsze wydanie A1 zostało wydane w grudniu 2006, drugie A2 8 lutego 2007, trzecie wydanie A3 23 marca 2007, czwarte wydanie A4 27 kwietnia, piąte wydanie A5 1 czerwca, szóste wydanie A6 29 czerwca, siódme wydanie A7 3 sierpnia, ósme wydanie A8 20 września, pierwsze wydanie B1 19 listopada, drugie wydanie B2 18 grudnia, trzecie B3 12 lutego 2008, czwarte B4 11 marca 2008, piąte 2 kwietnia 2008, zaś wersja RC1 15 maja 2008, RC2 4 czerwca 2008, RC3 11 czerwca 2008.
3.0			17 czerwca 2008[11][15][16]	Zmiany w silniku (oparta na Gecko 1.9), przeglądarka przechodzi test Acid2, współdzielenie technologii XUL, "places" – nowy model zarządzania historią i zakładkami, JavaScript 2; obsługa atrybutu "ping" (zob. poniżej) włączona domyślnie, bez ograniczeń co do hosta, do którego może być wysłane powiadomienie o wybraniu odnośnika, tzw. "awesome bar" – całkowicie rewolucyjne podejście do interpretacji wprowadzanych adresów stron WWW, nowy menedżer pobierania plików z możliwością ich pauzowania i wznawiania, nowa sekcja zarządzania dodatkami; łącznie ponad 14.000 zmian i ulepszeń w porównaniu do wydania 2.0
3.1 a1pre	Shiretoko[17]	1.9.1	14 maja 2008	Piewsze wydanie pre-alfa.
3.1			2008	Zmiany w silniku (oparta na Gecko 1.9.1), naprawa błędów do testu Acid3, ulepszone zarządzanie kartami (m.in. podgląd zawartości), zaawansowana wyszukiwarka w module "Places", integracja historii pobierania plików z modułem "Places" oraz lepszy rendering SVG.
4.0 a1pre	nieznana	2.0	27 lutego 2008	Piewsze wydanie pre-alfa.
4.0			2009[18]	13 października 2006 – Brendan Eich szef od spraw technicznych, napisał o planach dla Mozilli 2.0[18], na której będzie opierać się Firefox 4.0. Główne zmiany to poprawienie XPCOM APIs, zmiana języka kompilacji na C++, nowy silnik przeglądarki internetowej Gecko 2.0, kompilacja w locie z JavaScript 2 (projekt znany pod nazwą Tamarin[19]) oraz zwiększenie bezpieczeństwa.

[edytuj] Wersja 3.0

Rozwojowa wersja 3.0 nosi kodową nazwę Gran Paradiso^[20], pierwsze wydania, aż do wersji 3 alpha 1 (wydanej 6 grudnia 2006) nosiły nazwę Minefield^[21]. Gran Paradiso – identycznie jak w przypadku innych kodowych nazw Firefoksa – jest nazwą autentycznego miejsca – pasma górskiego w Alpach Graickich.

Najpoważniejszymi zmianami w wersji trzeciej są: implementacja silnika Gecko 1.9, ujednolicenie i lepsza wydajność wyświetlania elementów graficznych przy użyciu biblioteki cairo. Firefox 3 ma być pierwszą oficjalną wersją przeglądarki Mozilli, która w pełni przejdzie test Acid2. Przeglądarka nie będzie współdziałała z systemami Windows 95, Windows 98, Windows NT i Windows Me, ze względu na brak wsparcia dla systemów ze strony Microsoftu. W wersji na komputery Mac, wymaganym systemem operacyjnym będzie Mac OS X v10.4 lub nowszy^[22], w zamian umożliwiając lepszą integrację z natywnym środowiskiem graficznym.

Z widocznych zmian, planowane jest poprawienie menedżera pobierania plików, z uwzględnieniem dodania możliwości wyszukiwania. Wtyczki i dodatki będą zarządzane przez nowy menedżer dodatków^[23]. Drobnej modyfikacji zostanie poddany mechanizm zapamiętywania haseł, za pomocą którego użytkownik po zalogowaniu będzie mógł wybrać, czy dane użyte do logowania mają być zapamiętane^[24].

Firefox 3 w pełni obsługuje kontrowersyjny atrybut ping (zobacz więcej w oddzielnej sekcji).

Z okazji wydania Firefoksa 3.0 zespół programistów Internet Explorera wysłał Mozilli tort z gratulacjami^[25][26], podobnie jak po premierze Firefox 2^[27][28].

[edytuj] Dzień Pobierania – Rekord Guinnessa

Z okazji wydania trzeciej wersji Firefoksa (dnia 17 czerwca 2008 r.) Mozilla zorganizowała Dzień Pobierania, w czasie którego zaplanowano ustanowienie rekordu Guinnessa w liczbie pobrań programu komputerowego w ciągu 24 godzin po jego oficjalnym opublikowaniu. Na stronie akcji można było zadeklarować chęć pobrania Firefoksa w Dniu Pobierania. Opublikowano przyciski partnerskie, które można umieszczać na swojej stronie, blogu lub stronie w serwisie społecznościowym, takim jak Facebook czy Grono.net. Rozpoczęcie dnia pobierania zaplanowano na 17 czerwca 2008, na godzinę 19.00 czasu polskiego^[29], jednak z powodu awarii serwerów (spowodowanej ich przeciążeniem) start opóźnił się o ponad godzinę. Dzień Pobierania zakończył się o 20:16 (czasu polskiego). W ciągu doby przeglądarkę pobrało ponad 8 mln osób^[30]. Dnia 19 czerwca o godzinie 8:00 liczba pobrań Firefoksa 3 przekroczyła 10 190 000 ściągnięć - pobrania wykonane po godzinie 20:16 dnia 18 czerwca nie są już jednak wliczane do ewentualnego rekordu.

[edytuj] Wersja 4.0

Ten artykuł lub jego część dotyczą przyszłych wersji oprogramowania. Przedstawiona treść może w przyszłości ulec zmianie w miarę rozwoju oprogramowania.

13 października 2006, Brendan Eich, napisał o planach dla Mozilli 2, platformy, na których Firefox 4.0 będzie prawdopodobnie oparte. Te zmiany obejmują usunięcie XPCOM API, przełączanie do standardowego języka C++, JIT z JavaScript 2 (znany jako projekt Tamarin), narzędzie czasu uruchomienia i kontroli bezpieczeństwa^[31][32]. Zapowiedziano również, że wsparcie dla protokołu Gopher zostanie usunięte domyślnie.

[edytuj] Cechy i funkcjonalność

[edytuj] Bezpieczeństwo

Przeglądarka Firefox wspiera technologie zabezpieczeń obsługiwane przez większość pozostałych nowoczesnych programów tego typu (szyfrowanie SSL z obsługą certyfikatów, konfigurowalne ustawienia prywatności, ścisła kontrola uprawnień w obiektowym modelu dokumentu, ograniczenia dla języków Javascript i Java). W odróżnieniu od Internet Explorera i podobnie jak wiele konkurujących z nim przeglądarek, produkt Mozilli nie obsługuje kontrowersyjnej technologii ActiveX, oraz nie opiera się w równie dużym stopniu na podziale witryn na strefy bezpieczeństwa. Obie te cechy uważane są przez część ekspertów za istotny atut tego programu.

W przeglądarce Mozilli znajdowane jest relatywnie dużo błędów zabezpieczeń, ale są one z reguły mniej poważne, a także są korygowane znacznie szybciej, niż w przypadku produktów firmy Microsoft^[33][34]; według redaktora Washington Post, użytkownicy Internet Explorera byli narażeni na znane, niezałatane jeszcze ataki przez 284 dni w roku^[35], podczas gdy dla Firefoksa, najdłuższy okres bez dostępnych poprawek wyniósł 9 dni. W chwili obecnej w Firefoksie są niezałatane 4 z 23 publicznie znanych luk bezpieczeństwa ^[36].

Fundacja Mozilla oferuje użytkownikom, którzy wykryją krytyczny błąd zabezpieczeń Firefoksa nagrodę w wysokości 500 dolarów i koszulkę Mozilli^[37]. Celem tej kampanii jest zachęcenie ludzi do odnajdywania i zgłaszania wszelkich luk bezpieczeństwa w ich produktach, co – w opinii fundacji – czyni je bardziej bezpiecznymi^[38].

[edytuj] Obsługa standardów

Firefox jest w dużym stopniu zgodny z istniejącymi standardami i wytycznymi światowej organizacji W3C – obsługuje nowoczesne technologie takie jak HTML, XHTML, CSS, CSS2 (nie przechodzi testu ACID2), częściowo CSS3, JavaScript, MathML, SVG, XSLT i XPath. Poprawnie wyświetla przezroczystość obrazków w formacie PNG. Pewne elementy ze standardów W3C jednak nie są zaimplementowane lub są zaimplementowane szczątkowo^[39].

Obecnie trwają prace nad niezaimplementowanymi dotąd standardami XForms i XInclude ^[40].

Z drugiej strony trwają (zaawansowane) prace^[41] nad implementacją specyfikacji stworzonej przez organizację WHATWG (która jest podmiotem niezależnym od W3C). W szczególności, planowane jest wdrożenie i domyślne włączenie^[42] obsługi kontrowersyjnego^[43][44][45] atrybutu "ping"^[46] w znacznikach <a> oraz <area>, którego jedynym celem jest dodatkowe umożliwienie zainteresowanym podmiotom (np. reklamodawcom internetowym) śledzenia zachowań użytkowników (tj. wybierania przez nich odnośników).

Firefox obsługuje także kilka przestarzałych rozwiązań zastosowanych w Internet Explorerze, by umożliwić względnie poprawne działanie źle napisanych stron na przeglądarce ze "stajni" Mozilla. Jest to dość kontrowersyjna decyzja twórców, spora część użytkowników odbiera ją jako odejście od idei szerzenia standardów W3C na rzecz dotarcia do szerszej liczby odbiorców.

W teście Acid3 Firefox 2 uzyskuje 53/100 punktów, natomiast wersja Firefox 3 RC3 uzyskuje 71/100.

[edytuj] Przeglądanie w kartach

Program obsługuje wyświetlanie stron w kartach, co pozwala użytkownikowi na wyświetlanie wielu stron w jednym oknie programu. Opcja ta została przejęta z pakietu Mozilla Suite, która z kolei opierała się o rozwiązanie zastosowane w rozszerzeniu MultiZilla dla SeaMonkey.

Firefox pozwala na ustawienie wielu stron domowych, poprzez podanie listy adresów oddzielonych pionową kreską (|). Są one automatycznie otwierane w nowych kartach po uruchomieniu przeglądarki. Natomiast kliknięcie na przycisk strona domowa otworzy pierwszą stronę w aktywnej karcie (jak przy pojedynczej stronie domowej), a pozostałe otworzą się w nowych kartach.

[edytuj] Blokowanie wyskakujących okienek

Firefox zawiera zintegrowany i konfigurowalny system do blokowania wyskakujących okienek pop-up. Ta funkcja była w nim zaimplementowana już od wczesnych wersji beta i – do czasu, gdy o podobną opcję wzbogacił się Internet Explorer po instalacji Windows XP Service Pack 2 – była jedną z kart przetargowych Mozilli w starciu z przeglądarką producenta z Redmond. Domyślnie, Firefox blokuje wszystkie wyskakujące okna, można jednak skonfigurować białą listę stron, z której pop-upy blokowane nie będą. Można również wyłączyć blokadę, umożliwiając stronom otwieranie okien lub pozwolić otworzyć pop-up tymczasowo. System ten potrafi również zablokować pop-upy generowane przez plugin Flasha lub Javy.

Każde zablokowanie okienka powoduje wyświetlenie stosownej informacji, w której można zobaczyć jego adres URL, a także zablokować je lub dodać do białej listy.

[edytuj] Zintegrowany menedżer pobierania plików

Firefox zawiera zintegrowany menedżer pobierania plików. Pobierane pliki mogą być automatycznie otwierane w zależności od typu, bądź też zapisane bezpośrednio na dysk – domyślnie na pulpit w systemach Windows i katalogu użytkownika w systemach GNU/Linux. Domyślna lokacja może być zmieniona na inną, można też nakazać programowi pytanie o katalog zapisu dla każdego pobierania.

Menedżer pobierania w obecnej wersji nie posiada opcji wznawiania pobierania po zamknięciu przeglądarki^[47].

W wersji 0.8 wprowadzone zostało ujednolicone okno, zawierające dane o wszystkich, pobieranych plikach. Przed wersją 0.8 każde pobieranie otwierane było w osobnym oknie, niczym w konkurencyjnym Internet Explorerze.

[edytuj] Inne funkcje

Wzorem przeglądarki-matki (Mozilla Suite), Firefox posiada dwa narzędzia, ułatwiające tworzenie stron internetowych – są to inspektor DOM i konsola JavaScript. Przy instalacji użytkownik może zdecydować się na nieinstalowanie wybranych komponentów. Najnowsza wersja przeglądarki umożliwia również zapisywanie i przywracanie sesji (zestawu przeglądanych kart).

[edytuj] Integracja z Google

Domyślne ustawienie paska adresu Firefoksa oferuje opcję "Szczęśliwy traf" wyszukiwarki Google. Po wpisaniu interesującego nas hasła uruchomiona zostaje opcja przekierowująca do pierwszej strony na liście wyników wyszukiwania. Dodatkowo Firefox posiada specjalny pasek wyszukiwania ułatwiający korzystanie z różnych wyszukiwarek za pomocą pluginów wyszukiwawczych Mycroft (rozwiązanie podobne jak w Mozilla Suite), domyślnie pasek ten zawiera parę podstawowych wtyczek instalowanych razem z przeglądarką (w polskiej wersji są to Google, polska Wikipedia, Merlin, Allegro, PWN, NetSprint, Polska Biblioteka Internetowa). Pasek wyszukiwania umożliwia doinstalowanie dowolnych wyszukiwarek oferowanych na stronie domowej Mycroft (ponad 1600 pluginów wyszukiwawczych; każdy może też tworzyć i dodawać własne).

Zobacz też związki z Google

[edytuj] Wymagania sprzętowe i systemowe

[edytuj] Obsługiwane platformy

Przeglądarka dostępna jest na potrójnej licencji MPL/GNU GPL/LGPL. Jednakże oficjalnie skompilowane wydania są dodatkowo obwarowane licencją dla użytkownika końcowego (tzw. EULA).^[1][48]

Korporacja Mozilla udostępnia wydania dla systemów:

• Microsoft Windows 98, 98SE, ME, NT 4.0, 2000, XP, Server 2003, Vista
• Mac OS X
• GNU/Linux

W niespełniającym wymagań systemie Windows 95 również można Firefoksa zainstalować, ale wymaga to przeprowadzenia dodatkowych operacji^[49].

Firefox 3 nie będzie wspierał rodziny systemów Windows 9x (czyli Microsoft Windows 95, 98 oraz ME)^[50]. Wsparcie dla tych systemów zostanie porzucone ze względu na planowane wprowadzenie nowego podsystemu graficznego (Cairo) oraz brak wsparcia producenta tych systemów (Microsoftu) dla nich.

Wersje dla innych systemów rozwijane są przez osoby spoza Fundacji Mozilla. Przeglądarka Firefox dostępna jest na platformę Solaris (x86 i SPARC), OS/2, AIX, Haiku i FreeBSD. Rozwijane są również wersje dla 64-bitowej wersji Windows XP.

[edytuj] Linux

• jądro Linux w wersji 2.2.14 lub nowsze
• biblioteka glibc 2.3.2 lub nowsza
• biblioteka GTK+ 2.0.x lub nowsza
• XFree86 3.3.6 lub nowsze
• biblioteka Fontconfig (xft)
• biblioteka libstdc++5
• procesor Pentium II lub AMD K6-III+ 233 MHz lub więcej (zalecane: 500 MHz)
• 64 MB pamięci RAM (zalecane: minimum 128 MB RAM)
• 52 MB wolnego miejsca na dysku twardym^[51]

[edytuj] Microsoft Windows

• Windows 98, Windows Me, Windows NT 4.0, Windows 2000, Windows XP, Windows Server 2003, Windows Vista
• procesor Pentium 233 MHz lub lepszy (zalecane minimum 500 MHz)
• 64 MB pamięci RAM
• 52 MB wolnego miejsca na dysku twardym^[51]

[edytuj] Mac OS X

• procesor PowerPC 604e 266 MHz (zalecane: minimum PowerPC G4 667 MHz)
• G3, G4, 64 MB pamięci RAM (zalecane: minimum 256 MB RAM)
• 72 MB wolnego miejsca na dysku twardym
• Mac OS X 10.1.x i 10.2.x lub nowsze^[51]

[edytuj] Dodatki

Istnieją trzy rodzaje dodatków do Firefoksa: są to rozszerzenia, motywy i wtyczki. Pierwsze dwa można dowolnie wyłączać, włączać i usuwać z poziomu przeglądarki, wtyczki można usuwać jedynie bezpośrednio z folderu instalacji Firefoksa. Jako dodatki można również zaliczyć wyszukiwarkę (a dokładniej funkcje ich dodawania), jednak oficjalnie się jej do nich nie dodaje.

[edytuj] Motywy

Firefox obsługuje skórki – tzw. "motywy", pozwalające na zmianę wyglądu interfejsu (ikony + kolorystyka). Motywy są spakowanymi archiwami, zawierającymi arkusz stylów CSS i pliki graficzne. Można je instalować bezpośrednio ze strony www, dzięki specjalnie utworzonym skryptom JavaScript. Niedogodnością pozostaje fakt konieczności zrestartowania przeglądarki w celu zastosowania zainstalowanego już motywu.

[edytuj] Rozszerzenia

Funkcjonalność programu można zwiększać za pomocą rozszerzeń – są to instalowane dodatkowo moduły: od najprostszych – w niewielkim stopniu modyfikujących pracę przeglądarki, aż po rozbudowane, złożone, zewnętrzne aplikacje.

Firefox jest przeglądarką, która w bardzo szerokim zakresie daje się dostosować do potrzeb użytkownika. Dzięki rozszerzeniom można wzbogacić ją o obsługę gestów myszy, blokowanie reklam, grafiki, animacji Flash, narzędzia dla webmasterów, zaawansowane zarządzanie kartami, integrację z zewnętrznymi aplikacjami i wiele innych. Kilka innych projektów fundacji Mozilla takich jak ChatZilla i Kalendarz zostało zaimplementowanych jako rozszerzenia do Firefoksa (tzw. moduły).

Typowe rozszerzenie ma rozmiar zwykle od kilku do kilkudziesięciu KB (rzadko kilkaset KB). Rozszerzenia zawierają deklarację z jakimi wersjami Firefoksa są kompatybilne. Przeglądarka w innej wersji niż zadeklarowana w rozszerzeniu nie zainstaluje rozszerzenia. Po zaktualizowaniu przeglądarki rozszerzenia zadeklarowane jako niekompatybilne są automatyczne wyłączane i konieczne jest oczekiwanie na zaktualizowaną wersję rozszerzenia. Czasami aktualizacja rozszerzenia polega jedynie na zmianie deklaracji zgodności. Witryny udostępniające rozszerzenia zwykle podają zakres wersji Firefoksa z którymi będzie w stanie poprawnie współpracować.

Osobną kwestią jest sprawa bezpieczeństwa przy instalacji rozszerzeń, ponieważ teoretycznie możliwe jest zainstalowanie takiego, którego autorzy próbują wykraść prywatne dane z komputera lub – co gorsza – uszkodzić niektóre kluczowe funkcje, lub stworzyć lukę bezpieczeństwa.

W celu przeciwdziałania ewentualnym skutkom, twórcy rozszerzeń udostępniają białe listy stron zaufanych, oferujących rzetelne i sprawdzone oprogramowanie. Zabezpieczeniem ze strony programu jest zablokowanie na okres 5 sekund przycisku instalacji rozszerzenia, co zmniejsza ryzyko przypadkowego jej rozpoczęcia, bez zaznajomienia się z komunikatem o bezpieczeństwie i adresem serwisu udostępniającego dany dodatek.

Aby włączyć, wyłączyć lub odinstalować rozszerzenie niezbędne jest zrestartowanie programu. Jest to jeden z większych mankamentów Firefoksa.

Rozszerzenia nie zawsze dodają nową funkcjonalność. Część z nich, jak np. Download Manager Tweak (zmieniające wygląd menedżera pobierania plików), ulepsza istniejące już funkcje.

W serwisie Mozilla Update dostępnych jest ponad 1900 rozszerzeń (stan na wrzesień 2006), podzielonych na 19 kategorii – najwięcej dodatków zawierają kategorie: różne, nawigacja (po witrynach), narzędzia wyszukiwawcze, integracja (z usługami) witryn, narzędzia deweloperskie. Jedynie niewielka część rozszerzeń jest tłumaczona przez internautów skupionych wokół Polskiej Bazy Rozszerzeń. Alternatywą pozostaje korzystanie z anglojęzycznych wersji rozszerzeń, które bez problemu współpracują z polską wersją przeglądarki.

[edytuj] Przykłady rozszerzeń

Nazwa	Działanie
Adblock/Adblock Plus	zaawansowane filtrowanie treści reklamowych w postaci plików graficznych, animacji Flash i pop-upów
abcTajpu	wprowadzanie liter z różnych alfabetów
Auto Copy	automatyczne kopiowanie zaznaczonego tekstu do schowka, paska adresu lub wyszukiwania
ChatZilla	umożliwia czatowanie na IRC-u
ConQuery	uniwersalny menedżer pluginów wyszukiwawczych
Download Manager Tweak	ulepszone okno pobierania
FasterFox	rozszerzenie umożliwiające zaawansowaną konfigurację i przyspieszenie renderowania stron
FireFTP	klient FTP
DownThemAll!	menadżer pobierania plików
FlashGot!	uniwersalny sprzęg z zewnętrznym downloaderem z opcją budowania galerii z sekwencji obrazków
Gesty	zaawansowana obsługa gestów.
i.Eos	współpracujące z kilkoma popularnymi wyszukiwarkami rozszerzenie pozwala na wyświetlanie obok wyników wyszukiwania podglądów ze znalezionych stron
ImgLikeOpera	pozwala wybrać jaka grafika będzie wyświetlane na stronie. Do wyboru filtry i opcje: żadna, z cache'u, z danej witryny, wszystkie.
Launchy	pozwala na obejrzenie dokumentu w dowolnej przeglądarce, edytorze www, menedżerze plików lub odtwarzaczu multimedialnym
NoScript	blokada skryptów i dodatków do stron jak np. Adobe Flash
Notify	monitorowanie stron
OpenSearchFox	pozwala dodawać do paska wyszukiwań dowolne wyszukiwarki obecne na witrynach.
ProCon	rozszerzenie uniemożliwia otwarcie stron o treści erotycznej
Sage	zewnętrzny czytnik RSS i Atom do Firefoksa.
ScrapBook	zarządza skrawkami lub całymi zapisanymi stronami WWW. Można dodać do nich podświetlenie lub komentarz
TableTools	pozwala sortować dane w tabelach na wyświetlanej stronie HTML
Tabmix Plus	rozszerzenie usprawniające przeglądanie w kartach
TargetAlert	konfiguruje dodanie do linków różnych obrazków w zależności od położenia i rodzaju pliku docelowego
Toolbar NetSprint.pl	dodaje pasek NetSprint.pl, ułatwiający korzystanie z wyszukiwarki, słowników i encyklopedii.
Web Developer	pasek z narzędziami dla twórcom stron WWW
Wikipedia:Rozszerzenie do Firefoksa	narzędzie do edycji haseł Wikipedii/Helionice.
Wmlbrowser	umożliwia przeglądanie stron WAP (w formacie WML)

[edytuj] Wtyczki

Wtyczki to dodatki potrzebne do poprawnego przeglądania niektórych stron, które usprawniają współpracę z (głównie komercyjnymi) programami zewnętrznymi (osadzanymi w przeglądarce) bądź oferują wyświetlanie treści nieobsługiwanych natywnie przez przeglądarkę, jak np. Adobe Acrobat, QuickTime, Flash czy RealPlayer. Wtyczki instaluje się również bezpośrednio ze stron Mozilli lub po kliknięciu w odpowiedni odnośnik na stronach (zastępujący miejsce, którego bez danego dodatku nie można wyświetlić).

[edytuj] Lokalizacje Firefoksa

Aktualnie, Firefox dostępny jest w 41 wersjach językowych, a dalsze są w przygotowaniu. Obecnie dostępne wersje językowe to: afrikaans, albańska, angielska, arabska, asturyjska, baskijska, białoruska, chińska, czeska, duńska, fińska, francuska, fryzyjska, grecka, hebrajska, hiszpańska, irlandzka, japońska, katalońska, koreańska, litewska, macedońska, mongolska, niderlandzka, niemiecka, norweska, pendżabska, polska, portugalska, rosyjska, rumuńska, słowacka, słoweńska, szwedzka, turecka, węgierska, włoska, xhosa i zuluska. Mimo tak licznych lokalizacji samego programu treść licencji użytkownika końcowego (EULA) dotycząca Firefoksa 2 jest dostępna tylko w kilku językach; w szczególności, nie jest dostępna w języku polskim.^[52] Tekst polityki prywatności (która stanowi integralną część EULA) jest dostępny wyłącznie w języku angielskim.^[53]

Mozilla Foundation stara się dotrzeć do jak największej grupy użytkowników i chętnie przyjmuje nowe zespoły lokalizacyjne, nawet jeśli chodziłoby o dialekty lub gwarę.

Poprzez używanie zewnętrznych plików zawierających przetłumaczone polecenia, proces tłumaczenia odbywa się bez ingerencji w kod programu, a do edycji plików *.dtd (w których zawarte jest tłumaczenie) wystarczy zwykły edytor tekstowy.

Oficjalnymi, polskimi lokalizacjami Firefoksa zajmuje się zespół Aviary.pl. Grupa, która rozpoczęła działalność w marcu 2004, od września 2004 odpowiada za przygotowanie spolonizowanych wersji produktów Mozilli takich jak Firefox czy klient poczty Thunderbird.

Polskie wersje produktów Mozilli są, oprócz języka interfejsu i drobnych zmian (strona główna, zakładki), identyczne z wyjściowym produktem – fundacja Mozilla zabrania wydawania pod jej marką skompilowanych wersji kodu różniącego się od wersji oryginalnej ^[54].

[edytuj] Rynkowy sukces Firefoksa

Źródła ze stron marketingowych fundacji Mozilla podają, że przeglądarka Firefox, wydana 9 listopada 2004, została pobrana milion razy w ciągu 24 godzin od premiery. W ciągu 99 dni od tej daty pobrano ją 25 milionów razy, 29 kwietnia 2005 roku została pobrana 50-milionowa kopia programu ^[56], natomiast 19 października 2005 ogłoszono pobranie 100-milionowej kopii programu. Dane te uwzględniają tylko oficjalne strony Mozilli i nie biorą pod uwagę na przykład pakietów Firefoksa w dystrybucjach Linuksa.

Tabela ilości pobrań Firefoksa w wersji 1.x i 2.x od 9 listopada 2004

Data	Liczba dni od premiery	Ilość pobrań (w milionach)
10 listopada 2004	1 dzień	1[57]
16 lutego 2005	99 dni	25[58]
29 kwietnia 2005	171 dni	50[59]
26 lipca 2005	259 dni	75[60]
19 października 2005	344 dni	100[61]
3 marca 2006	479 dni	150[62]
31 lipca 2006	629 dni	200[63]
11 listopada 2006	732 dni	250[64]
12 lutego 2007	825 dni	300[65]
7 września 2007	1032 dni	400[66]
21 lutego 2008	1199 dni	500[67]

Udział Firefoksa według wersji — NetApplications.com, maj 2008[2]
Firefox 1.0	0,22%
Firefox 1.5	0,39%
Firefox 2.0	17,17%
Firefox 3.0	0,62%
Wszystkie wersje	18,41%

Udział Firefoksa według wersji — ranking.pl, 10 - 16 czerwiec 2008
Firefox 0.7	0,00%
Firefox 0.8	0,00%
Firefox 0.9	0,01%
Firefox 1.0	0,52%
Firefox 1.4	0,00%
Firefox 1.5	0,84%
Firefox 2.0	35,82%
Firefox 3.0	1,23%
Wszystkie wersje	38,5%

Według firmy analitycznej OneStat.com, Firefoksa w czerwcu 2006 używało 15,82% użytkowników Internetu na świecie ^[68]. Obecnie czołówka najpopularniejszych przeglądarek przedstawia się następująco (dane z kwietnia 2008 za www.netapplications.com)^[2]:

1. Internet Explorer – 76,02%
2. Firefox – 16,96%
3. Safari – 5,51%
4. Opera – 0,65%
5. Netscape – 0,53%

Użycie przeglądarek w Polsce, wg danych z 10 czerwca – 16 czerwca 2008 za ranking.pl^[69]:

1. Internet Explorer – 54,4%
2. Firefox – 38,5%
3. Opera – 6,4%
4. Mozilla Suite – 0,3%
5. Safari – 0,2%
6. SeaMonkey – 0,1%

[edytuj] Wybrane nagrody i wyróżnienia

• laureat konkursu Webware 100, czerwiec 2007 ^[70]
• laureat plebiscytu na 100 najlepszych produktów roku 2007, PC World, Maj 2007 ^[71]
• wybór redaktorów magazynu PC Magazine, październik 2006
• wybór redaktorów CNET, październik 2006 ^[72]
• laureat plebiscytu na 100 najlepszych produktów roku 2006, PC World, czerwiec 2006 ^[73]
• nagroda Technical Excellence Award w kategorii Software and Development Tools, przyznana przez PC World, styczeń 2006 ^[74]
• najlepszy produkt roku wg PC Magazine, grudzień 2005
• nagroda dla najlepszego oprogramowania roku 2005, przyznana przez UK Usability Professional's Association, listopad 2005 ^[75]
• najlepszy produkt roku 2005, PC World, czerwiec 2005 ^[76]
• nagroda Best of the Web magazynu Forbes, maj 2005
• innowacja roku w dziedzinie oprogramowania, nagroda przyznana przez Professionell, 2004/2005

^[77]

[edytuj] Spread Firefox

Fundacja Mozilli jako organizacja niekomercyjna ma ograniczone środki do promocji Firefoksa na świecie. Z drugiej jednak strony Mozilla Corporation (wspierająca finansowo Fundację) może w dowolny sposób zabiegać o pieniądze od sponsorów (co udaje jej się z niezłym skutkiem^[78]). Aby zapewnić dobrą reklamę dla swojego produktu, uruchomiona została kampania Spread Firefox (w wolnym tłumaczeniu Szerz Firefoksa). Społeczność tysięcy entuzjastów przeglądarki dąży pod tym hasłem do jej jak najszerszego rozpowszechnienia na świecie. Serwis internetowy kampanii został uruchomiony 14 września 2004.

Entuzjaści Firefoksa stworzyli wiele materiałów promocyjnych^[79] – począwszy na bannerach, poprzez plakaty, hasła, ikony, avatary, tapety, skończywszy na sygnaturkach oraz gotowych treściach wiadomości e-mail przeznaczonych do organizacji, szkół, kafejek internetowych itp.

[edytuj] Krytyka

W treści tego hasła występują prawdopodobnie wyrażenia zwodnicze, co nie jest zgodne z zasadami przyjętymi w Wikipedii. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Zaawansowani użytkownicy narzekają na skromne opcje i brak zaawansowanych funkcji, obecnych w konkurencyjnych przeglądarkach (głównie w Operze i pakiecie Mozilla)^[80]. Firefox po zainstalowaniu – w porównaniu z konkurencją – posiada niewielką ilość opcji (zobacz osobny artykuł na temat porównania przeglądarek internetowych). Mechanizm rozszerzeń (wtyczek) pozwala na prawie dowolne rozszerzanie funkcjonalności, ale wymaga od użytkownika poświęcenia czasu na znalezienie i instalację dodatków, które je udostępniają.

Testy prędkości działania przeglądarek dowodzą, że uruchomienie Firefoksa trwa dłużej niż w przypadku konkurencji^[81]. Może to być spowodowane specyfiką implementacji interfejsu, identycznej dla każdej platformy. Firefox zużywa także więcej pamięci RAM, rekompensując to nieco szybszą prędkością renderowania stron^[81]. Wg niezależnych testów, Firefox uruchamia się dość wolno na tle konkurencji, szczególnie z wieloma zainstalowanymi rozszerzeniami^[81].

W czasach dominacji Internet Explorera na rynku przeglądarek, wiele stron było pisanych wyłącznie z myślą o produkcie Microsoftu. Firefox (podobnie jak inne nowoczesne przeglądarki) w znacznym stopniu spełnia standardy organizacji W3C, dotyczące obsługi technologii internetowych. Microsoft – producent Internet Explorera – korzystając z dominującej przewagi na rynku wprowadził sporo własnych rozwiązań, które nie są standardami, a ponadto zawiera dużo błędów w obsłudze np. standardów CSS. Z tego powodu alternatywne przeglądarki nie są w stanie wyświetlić poprawnie witryny, która jest – de facto – napisana błędnie, bądź korzysta z niestandardowych rozwiązań. Wprowadzenie na rynek Firefoksa uwypukliło złą jakość kodu wielu stron, ponieważ przeglądarka Mozilli jest zgodna ze standardami, do których niedostosowany jest Explorer^[82][83]. Względnie uniwersalnym rozwiązaniem, pozwalającym cieszyć się z podstawowych funkcjonalności Firefoksa połączonej z możliwością wyświetlania stron korzystających z rozwiązań specyficznych dla Internet Explorera są programy takie jak Avant Browser czy Maxthon – nakładki na silnik Trident. Istnieje też możliwość zainstalowania rozszerzenia dla Firefoksa, które powoduje uruchamianie wybranych stron w Internet Explorerze^[84].

W obecnych wersjach Firefox bez rozszerzeń nie posiada wielu możliwości, np. używania tzw. gestów myszy i wielu innych^[85]. Większość z tych braków wynika z polityki Mozilla Foundation oraz obranej grupy docelowej, którą są zwykli, niekoniecznie zaawansowani użytkownicy komputerów. W porównaniu do Mozilla Suite i SeaMonkey, Firefox jest znacznie uproszczony pod względem konfiguracji (wiele zaawansowanych opcji jest dostępnych jedynie poprzez ręczną edycję wpisów w about:config, po zainstalowaniu rozszerzenia Configurationmania, albo też poprzez ręczną edycję plików tekstowych). W założeniu przeglądarka zaraz po zainstalowaniu ma posiadać tylko to, co jest niezbędne do wygodnego przeglądania stron internetowych. Dla użytkowników, którzy oczekują dodatkowej funkcjonalności, przeznaczone są rozszerzenia^[86].

[edytuj] Związki z Google

Korporacja Mozilla jest pod pewnymi względami blisko powiązana z firmą Google. W 2005 łączne dochody Fundacji Mozilla i Korporacji Mozilla ze wszystkich źródeł wyniosły 52,9 milionów dolarów, z czego blisko 95% pochodziło od producenta tej popularnej wyszukiwarki^[87][88]. Google zatrudnia też niektórych developerów pracujących nad Firefoksem.

Część krytyków zauważa, że sytuacja ta prowadzi do potencjalnych konfliktów interesów: Google jest też domyślną wyszukiwarką ustawioną w tej przeglądarce, i od wersji 2.0 programu Firefox, jedynym wspieranym dostawcą danych dla wbudowanej ochrony anty-phishingowej.

[edytuj] Ciekawostki

• Oglądana pod pewnym kątem gwiazda V838 Monocerotis jest łudząco podobna do logo przeglądarki^[89]

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Wikipedia Toolbar - Rozszerzenie do edycji Wikipedii
• Polska Baza Rozszerzeń
• about:

[edytuj] Linki zewnętrzne

• oficjalna strona Mozilla Firefox
• polskie forum Firefoksa
• nieoficjalny rejestr zmian programu (en), zawiera także opis gdzie można znaleźć oficjalne informacje o zmianach
• bicie rekordu Guinnessa