Język hawajski
Z Wikipedii
| ‘Ōlelo Hawai‘i | |
| Obszar | Hawaje |
| Liczba mówiących | ok. 2.000 |
| Ranking | poza rankingiem |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki austronezyjskie Języki oceaniczne Języki polinezyjskie Język hawajski |
| Pismo | alfabet hawajski |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | Hawaje |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | – |
| ISO 639-2 | haw |
| ISO/FDIS 639-3 | haw |
| SIL | HWI |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Język hawajski (hawajski: ‘Ōlelo Hawai'i) jest językiem Hawajczyków, rdzennych mieszkańców Hawajów.
Należy do rodziny języków austronezyjskich. Jest spokrewniony z językami: samoańskim, maoryskim, fidżi i innymi używanymi w obrębie Polinezji. Wykazuje słabe pokrewieństwo z językami Azji Południowo-Wschodniej oraz z językami z obszaru Oceanu Indyjskiego.
Język hawajski jest językiem wymierającym. Od 1900 roku liczba użytkowników hawajskiego, dla których jest on językiem rodzimym spadła z 37000 do 1000, z czego połowa użytkowników jest już w wieku co najmniej 70 lat.
Na większości hawajskich wysp został zastąpiony językiem angielskim i nie jest szeroko używany jako język codziennego użytku. Wyjątkiem jest, ze względu na jej izolację (zamierzoną) od wpływów cywilizacyjnych, wyspa Ni'ihau .
Język hawajski charakteryzuje się bardzo małą liczbą fonemów - podobnie jak jego polinezyjscy krewni. Posiada tylko 8 spółgłosek i 5 samogłosek. Szczególnie interesujący jest brak fonemu /t/ - zaledwie kilka języków wykazuje taki brak. Zbiór fonemów hawajskiego tworzą spółgłoski: /p/, /k/, /?/ (zwarcie krtaniowe, po hawajsku ‘okina, zapisywany jako pojedynczy otwierający apostrof ‘), /m/, /n/, /w/, /v/, /l/, /b/ oraz samogłoski: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/. Fonemy /v/ i /w/ zapisywane są za pomocą tej samej litery 'w' (alfabet hawajski). Wymawiana jest ona jako /w/ jedynie na początku słowa.
Po każdej spółgłosce zawsze występuje samogłoska tworząc razem dwuliterową sylabę. Samogłoski w akcentowanych sylabach wymawiane są dłużej, a w piśmie oznaczane makronem. Samogłoski mogą występować parami lub nawet w trójkach (np. luau - tradycyjna uroczystość hawajska).
Kategorie gramatyczne są wyrażane przede wszystkim przedrostkami i słowami posiłkowymi. Czasownik odróżnia tylko czas przeszły i nieprzeszły. Hawajski jest też jednym z języków, które w 1 osobie l. mn. i liczby podwójnej rozróżniają zaimki osobowe według tego, czy "my" obejmuję rozmówcę, czy też nie, tj. kaakou - 'my wraz z tobą', maakou - 'my, ale bez ciebie'.
Z Hawajami i językiem hawajskim kojarzy się, nie bez podstaw, słowo aloha, najpopularniejsze powitanie wśród mieszkańców wysp (używane jest także jako pożegnanie). Dalsze jego znaczenia to romantyczna miłość, afekt lub po prostu najlepsze życzenia.
Drugim co do użyteczności w codziennych kontaktach słowem jest mahalo czyli dziękuję.
Słowo Hawaje w języku hawajskim, po zapisaniu wygląda tak: Hawai‘i, i wymawia się /havaiʔi/ choć Amerykanie przenosząc zwyczaj z angielskiego wymawiają /hawaiʔi/ (w języku angielskim Hawaii czyta się /ha:'waii/).
Uwaga: wiki w języku hawajskim znaczy szybko, w pośpiechu, a więc wiki wiki będzie oznaczać bardzo szybko, tak jak np. w nazwie firmy 'Wiki Wiki Messenger Service' (bardzo szybkie usługi kurierskie)
Zobacz też: alfabet hawajski
Linki zewnętrzne:
balijski • banjumasański • cebuański • fidżyjski • hawajski • iloko • indonezyjski • jawajski • kawi • kiribati • malajski • malgaski • maoryski • markiski • marszalski • motu • nauruański • niue • palau • pampango • rapanui • rotumański • samoański • sundajski • tagalog • tahitański • tetum • tokelau • tonga • tubu • tuvalu
