Gospodarka Polski
Z Wikipedii
Gospodarka Polski  |
||
|---|---|---|
| Waluta | 1 złoty (PLN) (Zł) = 100 groszy 1 zł = 0,28 € 1 zł = 0,46 US$ |
|
| Rok fiskalny | Rok kalendarzowy | |
| Bank centralny | Narodowy Bank Polski | |
| Organizacje międzynarodowe | UE, OECD, CEFTA | |
| Inflacja | 4,1% (V 08) | |
| Dane gospodarcze | ||
| Wskaźnik rozwoju HDI | (2006) – 0,862 (37º) – wysoko rozwinięty | |
| Wskaźnik percepcji korupcji | 3,4% (2005) | |
| Wskaźnik Giniego | 34,5 | |
| Produkt Krajowy Brutto wg PSN (wg International Monetary Fund) | US$ 678,6 mld (1490,7 mld zł)[2008] |
|
| Produkt Krajowy Brutto wg PSN per capita (wg International Monetary Fund) | US$ 17 816 (32 640 zł)[2008] | |
| Produkt Krajowy Brutto per capita (wg International Monetary Fund | US$ 11 694 (23 390 zł) [2008] |
|
| Wzrost gospodarczy | 6,2%(2006), 6,5%(2007), 5,5%(2008*) | |
| PKB wg sektorów | Rolnictwo (2,8%), przemysł (31,7%), usługi (65,5%) [2006] | |
| Ludzie żyjący poniżej granicy ubóstwa | 15% (2006 est.) | |
| Bezrobocie | 7,7% (Eurostat) | |
| Przeciętne wynagrodzenie | 3092,01 zł brutto [1.997,16 zł netto] (Czerwiec 2007) |
|
| Płaca minimalna | 1126 zł brutto [ok. 835 zł netto] (2008) |
|
| Główni eksporterzy | Niemcy 30%, Włochy 6,1%, Francja 6% , Republika Czeska 4% | |
| Główni importerzy | Niemcy 24%, Włochy 7%, Rosja 7% , Francja 6%, Chiny 4% | |
| Dostępne środki pieniężne | € 67 miliardów dostępnych z UE na lata 2007-2013 | |
| Dochody | 52,73 mld USD | |
| Wydatki | 62,22 mld USD | |
| Dług publiczny | 231,44 mld USD (694.32 mld zł), 49% PKB | |
Nota:
|
||
Polska gospodarka jest gospodarką mieszaną. W dużym stopniu przeszła transformację z centralnie kierowanej (socjalistycznej) w gospodarkę rynkową (kapitalistyczną) po 1989 r. Prywatyzacja małych i średnich przedsiębiorstw i nowe liberalne prawo do zakładania firm ruszyło budowę prywatnego sektora biznesowego, który jest głównym motorem gospodarczym w Polsce. Restrukturyzacja i prywatyzacja poszczególnych sektorów gospodarki odbywa się w wolnym tempie, mimo tego, zagraniczne inwestycje w energię i stal pomagają im wybrnąć z kłopotów. Obecne reformy systemu opieki zdrowotnej, edukacji i systemu płacowego oraz administracji państwowej stawiają większą, niż do tej pory presję fiskalną. Priorytetem polskiego rządu jest utrzymanie niskiego deficytu oraz inflacji. Dalsze postępy w finansach publicznych zależą w dużej mierze od prywatyzacji pozostałego sektora państwowego, redukcji zatrudnienia oraz zbadaniu sprawy dotyczącej podatku rolników, którzy płacą mniejsze podatki od tych, którzy mają równie wysokie dochody.
Spis treści |
[edytuj] Rolnictwo
W polskim rolnictwie zatrudnionych jest 16,1% ogółu pracowników, mimo tego rolnictwo wytwarza niespełna 4% PKB. Inaczej niż sektor przemysłowy, znaczna część rolnictwa pozostała w prywatnych rękach przez okres socjalizmu. Około 2 miliony prywatnych gospodarstw rolnych wykorzystuje 90% ziem uprawnych. Polska jest europejskim liderem w produkcji ziemniaków, buraka cukrowego.
[edytuj] Przemysł
W Polsce najbardziej rozwiniętym jest przemysł węglowy, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy, samochodowy, a także przemysł elektromaszynowy, w tym m.in. precyzyjny, elektroniczny i elektrotechniczny, środków transportu i spożywczy, włókienniczy, odzieżowy. Dużą rolę odgrywa wydobycie oraz przetwórstwo surowców mineralnych. Po II wojnie światowej polski przemysł skoncentrowany był głównie na surowcach, tekstyliach, środkach chemicznych, maszynach, żelazie i sektorze stali. Dziś, sektor przemysłowy wzbogacił się o petrochemię, maszyny i urządzenia elektroniczne, elektronikę, samochody i budowę statków.
Polska baza przemysłowa ucierpiała przez II wojnę światową i wiele resortów należało zrekonstruować. Socjalizm wykreował w późniejszych latach 40. duży i szybko rozwijający się system, który opierał się głównie kontroli centralnej. Poprzez to, gospodarka stawała się coraz to słabsza, nawet od pozostałych krajów Europy Środkowej.
W 1990 roku rząd Mazowieckiego wprowadził program reform przekształcających system centralnie kierowanej gospodarki w rynkową. Mimo widocznych rezultatów reform, większość państwowych przedsiębiorstw np. drogowe, górnictwa i stali dzięki swojemu oporowi, wciąż pozostały w sektorze państwowym.
[edytuj] Handel zagraniczny
Po upadku bloku socjalistycznego, Polska zmieniła kierunek handlu. Już w 1996 ok. 70% handlu przypadało na kraje Unii Europejskiej, w głównej mierze na zachodniego sąsiada, Niemcy. Polska wstąpiła do UE 1 maja 2004 r. Zanim to nastąpiło, Polska utrzymywała handel regionalny z krajami CEFTA, do których należały Węgry, Czechy, Słowacja i Słowenia.
Głównym importem Polski są dobra kapitałowe, głównie w potrzebach rozwoju sektora przemysłowego i spożywczego na terenie całego kraju.
[edytuj] Główne polskie firmy
- PKN Orlen – Petrochemia
- Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo - Petrochemia
- Telekomunikacja Polska (TP S.A)
- PKO BP – Bank
- JSW S.A. – Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
- PKP – Polskie Koleje Państwowe
- Poczta Polska
- PSE – Polskie Sieci Elektroenergetyczne
- Fiat Auto Poland – Polska firma-siostra Fiat Group (wcześniej FSM), budująca Pandę i Seicento
- KGHM Polska Miedź
- General Motors Poland
- FSO Motors – wcześniej Daewoo FSO, produkująca samochody Lanos i Matiz
- Grupa Lotos – Przemysł petrochemiczny
- PZU – Towarzystwo Ubezpieczeniowe
- Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
- Amica Wronki S.A.
[edytuj] Wzrost gospodarczy
Obecny wzrost gospodarczy (w porównania z kwartałem roku poprzedniego):
| Rok | Q1 | Q2 | Q3 | Q4 |
|---|---|---|---|---|
| 2008 | 6,1% | |||
| 2007 | 7,2% | 6,4% | 6,4% | 6,1% |
| 2006 | 5,4% | 6,3% | 6,6% | 6,6% |
| 2005 | 2,1% | 2,8% | 3,7% | 4,3% |
| 2004 | 7,0% | 6,1% | 4,8% | 4,9% |
| 2003 | 2,2% | 3,8% | 4,7% | 4,7% |
- Ogółem :
- 2003 3,7%
- 2004 5,4%
- 2005 3,3%
- 2006 6,2%
- 2007 6,5%
W styczniu wzrost produkcji przemysłowej wyniósł 15,6%
[edytuj] Historia
[edytuj] Gospodarka Polski w latach 1918-1989
Sytuację gospodarki Polski w latach 1918-1939 określano przede wszystkim jako decydujący udział rolnictwa w tworzeniu dochodu narodowego i zatrudnienia. Poziom przemysłu był niski, a rozwój gospodarki zależny był od kapitału zagranicznego. Występowało duże przeludnienie wsi i stałe bezrobocie. Przy ogólnym zacofaniu występował niski poziom życia, gospodarkę charakteryzowała stagnacja. Próbą wyjścia z tego impasu była w 1934 roku polityka rządu, która przyczyniła się w głównej mierze do ożywienia produkcji przemysłowej i zwiększenia liczby zatrudnionych, głównie przez budowę Centralnego Ośrodka Przemysłowego. W 1931 46% PKB przypadało na jedno tylko województwo – Autonomiczne Województwo Śląskie, które zajmowało 1% powierzchni Polski, a zamieszkiwało je 3% ludności.
W okresie II wojny światowej, Polska poniosła wyjątkowo dotkliwe straty. Zniszczenia wojenne zmniejszyły majątek narodowy o 38% w porównaniu ze stanem w 1939 roku. Powrót w 1945 roku zachodnich i północnych ziem zwiększył potencjał przemysłowy, którego wykorzystanie wymagało nie tylko odbudowy, ale i przesiedlenia na te tereny ok. 5 mln ludzi.
Gospodarka Polski Ludowej była ściśle związania z ustrojem panującym w kraju, a jej rozwój opierał się na dokonanych zasadniczych reformach społecznych, np. reforma w 1944 roku o upaństwowieniu przemysłu kluczowego oraz wprowadzeniu państwowego monopolu handlu zagranicznego. Powstawały Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR). W tym czasie, Polska gospodarka oparta jest na społecznej własności środków produkcji, co umożliwia centralne kierowanie krajem. Wprowadzano plany wieloletnie (m.in. 3-letni Plan Odbudowy Gospodarki w latach 1947-1949), 6-letni Plan Rozwoju Gosp. i Budowy Podstaw Socjalizmu w latach 1950-1955 oraz plany pięcioletnie z 1956-1960 o kontynuowanie polityki uprzemysłowienia, 1961-1965 o dalszym rozwoju gospodarki narodowej, 1966-1970 o kontynuacji polityki industrialnej kraju.
[edytuj] Dochód narodowy PRL-u
Dochód narodowy socjalistycznej Polski w 1967 wynosił 599 mld zł w cenach bieżących. Na jednego mieszkańca przypadało 19,000 zł. Na 20 krajów europejskich, 6 miało wyższe tempo wzrostu dochodu, niż Polska. Wzrost gospodarczy wynosił średnio 7%, podczas gdy w krajach kapitalistycznych średnio 4%.
[edytuj] Zatrudnienie
Szybkie tempo odbudowy i uprzemysłowienia Polski zwiększyło zawodową aktywizację ludzi. Zlikwidowano bezrobocie (choć w rzeczywistości panowało bezrobocie ukryte), zmniejszono przeludnienie agralne, szacowane w latach 1946-65 na 2,4 mln. W tych latach ponad 2 mln osób znalazło zatrudnienie poza rolnictwem. Państwo realizowało politykę pełnego zatrudnienia oraz likwidacji dysproporcji z rozmieszczeniu sił wytwórczych na terenie kraju.
W latach siedemdziesiątych, gdy funkcję I sekretarza PZPR sprawował Edward Gierek, rozpoczęto budowę "drugiej Polski" – silnej i dostatniej. Kolejne nieprzemyślane decyzje spowodały utratę i roztrwonienie ponad 24 mld dolarów kredytu udzielonego Polsce przez banki zagraniczne. Doprowadziło to do wielkiego kryzysu gospodarczego.
[edytuj] Kryzys gospodarczy
Lata 70. były dla Polski latami kryzysu gospodarczego, spowodowana budową "drugiej Polski". Braki w zaopatrzeniu sprawiły, że najpierw żywność, a następnie inne artykuły jak buty czy papierosy, zostały objęte reglamentacją. Kupić je można było na kartki w małych ilościach. Półki sklepowe przez wiele lat świeciły pustkami, można było znaleźć jedynie kaszę i ocet. Po pozostałe produkty ustawiały się kolejki, niekiedy dzień i noc czekających na dostawę towaru. Światełko w tunelu starano szukać się wprowadzając Stan Wojenny, jednak gospodarka odżyła po zmianach ustrojowych w Polsce po 1989 roku.
[edytuj] Bezrobocie
Jednym z największym mankamentów polskiej gospodarki jest bezrobocie. W Polsce dokonały się liczne zmiany polityczne, gospodarcze, kulturowe i techniczne. Przeobrażanie rzeczywistości postawiło społeczeństwu polskiemu zadanie zrozumienia tych przemian, zaakceptowania ich oraz dostosowania się do nowej rzeczywistości. Wprowadzane reformy obejmowały liczne sfery życia społecznego. Niejednokrotnie ludzie nie potrafili odnaleźć się w nowych realiach. Po upadku PGR-ów i prywatyzacji, ludziom ciężko było znaleźć pracę. Część musiała zmieniać kwalifikacje, by znów podjąć pracę. Gwałtowny wzrost liczby osób pozbawionych pracy w pierwszych latach przekształceń ustrojowych sprawił, że bezrobocie stało się od razu najpoważniejszym problemem reformującego się państwa i społeczeństwa. W okresie 1991-1993 zauważono wzrost bezrobocia[potrzebne źródło], które spadało po 1994 roku, gdy od 1998 znów zaczęło gwałtownie wzrastać aż do 20%[potrzebne źródło]. Obecnie (marzec 2008) bezrobocie w Polsce wynosi wg różnych źródeł 11,1%(GUS), 8%(Eurostat). Przyczynami spadku bezrobocia jest powstawanie nowych miejsc pracy, a także emigracja zarobkowa do innych krajów UE.
[edytuj] Gospodarka Polski w UE
Polska jest szóstą największą gospodarką Unii Europejskiej (co przyczyniło się również do przyjęcia naszego kraju do grupy G6 – największych gospodarek kontynentu) i dwudziestą trzecią gospodarką świata. Kraj rozwija się dynamicznie i stale, jak na kraj tej wielkości. Ponad połowa Polaków, którzy są czynni zawodowo, ma pracę (51%). Dla porównania, w Wielkiej Brytanii ten odsetek wynosi 70. Polska gospodarka jako szybko rozwijająca się, powoli dogania kraje regionu i UE. W 2007 roku wg różnych źródeł średni dochód w Polsce osiągnie poziom 56-59% średniej unijnej. Poziom najbiedniejszej spośród "starych" krajów Portugalii osiągniemy za ok. 2-4 lata, a poziom czołówki europejskiej w roku 2020. Nie wiadomym jednak jest, na jakim poziomie gospodarczym będą wtedy te kraje. Polska jest trzecim, najbiedniejszym krajem Unii, licząc wg PKB per capita. Pomiędzy regionami występuje bardzo duże zróżnicowanie. Województwo mazowieckie jest na podobnym poziomie co większość regionów Hiszpanii i najbiedniejsze regiony Francji (73% średniej unijnej). Należy jednak pamiętać, że PKB tego województwa wytwarza głównie Warszawa, a pozostałe regiony nie przekraczają nawet połowy średniej w UE. Województwo Śląskie z PKB sięgającym 8 tys. $ jest na równi z Portugalią oraz najbiedniejszymi regionami Hiszpanii i Grecji. Kolejne województwa osiągnęły około 50% unijnej średniej, a najbiedniejsze województwa ściany wschodniej mają PKB na mieszkańca porównywalny z Rumunią i Bułgarią.
Polski kapitał posiada kilka dużych w tym rejonie Europy koncernów, tzn. PKN Orlen, który posiada swoje stacje w Niemczech i na Litwie, Polsat, inwestujący także na Litwie, Grupa ITI. Polska ma jeszcze nieco słabą rozwiniętą sieć drogową, trzy pierwsze autostrady mają być gotowe w pełni dopiero około 2013 roku (główne odcinki w 2010 roku), ich budowa przez firmy prywatne jest finansowana częściowo przez Unię Europejską. W najbliższych latach Polska ma dostać około 4,5 mld euro na modernizację kolei.
Otwarcie kilku unijnych rynków pracy dla Polaków przyczyniło się do spadku bezrobocia, które w niektórych powiatach sięga ponad 30%. Polacy pracujący za granicą przysłali do Polski około 22 miliardów złotych, przyczyniając się do 1,5% wzrostu gospodarczego.
[edytuj] Euro
Euro jest już walutą w 15 krajach członkowskich, a od 01 stycznia 2008 jest oficjalną walutą Cypru i Malty. Następna w kolejności może być Słowacja w 2009 roku. Obecna sytuacja społeczno-gospodarczo-polityczna w Polsce daje do zrozumienia, że nie prędko Polacy rozstaną się z złotym. Aby wejść do "Strefy euro", należy spełnić wcześniej ścisłe kryteria konwergencji takie jak: inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt% od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie inflacja jest najniższa, dług publiczny nieprzekraczający 60% PKB, deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB, długoterminowe stopy procentowe nieprzekraczające o więcej niż o 2 p.p. średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat – wahania kursów walut nie mogą przekroczyć +/- 15% do ustalonej początkowo wartości. Ze wszystkich kryteriów Polska nie spełnia kryterium deficytu budżetowego, który jest wyższy niż 3% i wynosi 3,7%. Jak zapewnia Ministerstwo Finansów, Polska będzie gotowa, aby wejść do Strefy Euro w 2009 r., co zostało przełożone do co najmniej 2012 r. Zanim Polska przystąpi do Strefy Euro, prawdopodobnie odbędzie się referendum w sprawie przystąpienia do Unii Monetarnej (planowane na 2010 r.) Obecnie większość Polaków jest przeciwna wprowadzeniu euro. Często bywa, że opinia na temat euro wynika z niepełnych informacji na temat euro lub przykładach sytuacji w innych krajach po wprowadzeniu wspólnej waluty.
Zalety wprowadzenia euro:
- ochrona przed zbyt słabą lub zbyt silną walutą (likwidacja ryzyka kursowego),
- tańszy kapitał,
- ożywienie handlu z Unią,
- obniżenie kosztów transportu,
- wzmocnienie konkurencji
- konieczność przeprowadzenia przez rząd reformy finansów publiczny
Wśród Polaków częściej słychać głosy niechęci do euro. Najczęstszymi obawami co do euro są:
- podwyżki spowodowane możliwym zawyżaniem cen (np. zaokrąglanie cen w górę),
- ?zubożenie społeczeństwa spowodowane (prawdopodobnie inną) metodologią przeliczania cen i wynagrodzeń lub poparte przykładami sytuacji z innych krajów z Strefy Euro.?
- osłabienie suwerenności Polski (utrata możliwości prowadzenia własnej polityki pieniężnej),
- ?jak na razie już w długim czasie kurs PLN w stosunku do EUR ma trend zwyżkujący, zastąpienie więc złotówki euro spowoduje spadek siły nabywczej zarobków Polaków ?
Przykłady krajów skandynawskich (Danii i Szwecji) oraz Wielkiej Brytanii, które są objęte derogacją od obowiązku wprowadzenia Euro wg. niektórych opinii świadczą o tym, że wprowadzenie wspólnej waluty wcale nie jest konieczne i przemawiają za pozostaniem przy własnym pieniądzu. Warto zauważyć, że są to kraje o wysoko rozwiniętych rynkach finansowych i tak jak w przypadku Wielkiej Brytanii dysponują walutą o znaczeniu międzynarodowym.
Polska ratyfikując traktat akcesyjny zobowiązała się jednak przystąpić do unii walutowej, choć traktat nie precyzuje terminu wymiany walut.
