Front Wyzwolenia Narodowego im. Farabundo Marti
Z Wikipedii
Front Wyzwolenia Narodowego im. Farabundo Marti (hiszp. Frente Farabundo Martí de Liberación Nacional, FMLN) - lewicowa partia polityczna (od 1992) w Salwadorze wywodząca się z organizacji partyzanckiej o tej samej nazwie powstałej w 1980 roku.
[edytuj] Struktura FMLN
FMLN powstał w październiku 1980 w wyniku porozumienia czterech grup zbrojnej lewicy walczących z reżimem wojskowym w Salwadorze. Stanowiąc rodzaj koalicji FMLN łaczył różne nurty umiarkowanej i radykalnej lewicy (socjaliści, marksiści, guevaryści, komuniści, trockiści).
FMLN stanowił skrzydło zbrojne politycznej reprezentacji centrolewicy skupionej we Froncie Demokratyczno-Rewolucyjnym (hiszp. Frente Democrático Revolucionario, FDR). W latach 1980-1989 na płaszczyźnie politycznej FMLN występował często pod wspólną nazwą FMLN-FDR.
FMLN utworzyły następujące organizacje zbrojne lewicy:
- Ludowe Siły Wyzwoleńcze im. Farabundo Marti (hiszp. Fuerzas Populares de Liberación "Farabundo Martí", FPL) - guevaryści, założone w 1970, przywódca - Salvador Cayetano Carpio
- Siły Zbrojne Oporu Narodowego (hiszp. Fuerzas Armadas de la Resistencia Nacional, FARN) - socjaliści, założone w 1975, przywódca - Ernesto Jovel
- Ludowa Armia Rewolucyjna (hiszp. Ejército Revolucionario del Pueblo, ERP) - marksiści, założona w 1972, przywódca - Joaquín Villalobos
- Komunistyczna Partia Salwadoru (hiszp. Partido Comunista Salvadoreño, PCS) - promoskiewscy komuniści, założona w 1930, przywódca - Schafik Handal
w grudniu 1980 do FMLN dołączyła piąta organizacja:
- Rewolucyjna Partia Robotnicza Ameryki Środkowej (hiszp. Partido Revolucionario de los Trabajadores Centroamericanos, PRTC) - trockiści, założona w 1976, przywódca - Fabio Castillo Figueroa
[edytuj] Sytuacja w Salwadorze przed powstaniem FMLN
Salwador był przez długie lata rządzony przez dyktatury wojskowe, które zmieniały się często w wyniku zamachów stanu. Wolne wybory były anulowane, partie polityczne delegalizowane i poddawane represjom, prasa cenzurowana, wolności obywatelskie zawieszane a parlament rozwiązywany. Wielu ludzi musiało udać się na emigrację, inni byli więzieni lub po prostu znikali skrytobójczo zamordowani. Pozycja wojska na trwałe umocniła się w polityce tego małego kraju. Niemniej ważną rolę odgrywała bardzo wąska grupa najbogatszych obywateli Salwadoru pragnących zachowania uprzywilejowanej pozycji ekonomicznej i spolecznej polegającej m.in. na utrzymaniu feudalnych stosunków na wsi.
Brutalny reżim w Salwadorze wynikał ze specyficznego sojuszu wojska i oligarchii. Armia Salwadoru stała na straży interesów wąskiej grupy społecznej wielkich posiadaczy ziemskich głównie plantatorów kawy. Oligarchia składająca się z 14 rodzin, do których należała większość ziemi uprawnej w Salwadorze była przeciwna jakimkolwiek reformom politycznym, społecznym i ekonomicznym. Dążąc do zachowania staus quo oligarchia finansowała a wojsko organizowało i wyposażało tzw szwadrony śmierci. Na ich czele stanął były oficer wywiadu wojskowego przeszkolony w amerykańskich akademiach wojskowych i policyjnych oraz założyciel skrajnie prawicowej partii ARENA - major Roberto D'Aubuisson.
W 1979 kiedy obalono kolejnego dyktatora generała Romero powołano pięcioosobową juntę wojskowo-cywilną w skład której wszedł lewicowy oficer mjr Adolfo Majano i opozycyjny przywódca partii socjaldemokratycznej Narodowy Ruch Rewolucyjny (MNR) - Manuel Ungo pojawiła się nadzieja na przeprowadzenie reform. Jednak szybko doszło do usunięcia Majano i Ungo ze składu junty a grupy polityczne związane z zachowawczą częścią korpusu oficerskiego armii oraz oligarchią wzmogły prześladowania przeciwników politycznych i wszystkich podejrzewanych o nastroje opozycyjne.
W związku z nasileniem terroru przez szwadrony śmierci na początku 1980 szczególnie po zabójstwie arcybiskupa Oscara Arnulfo Romero w marcu tego roku, różne ugrupowania opozycyjne postanowiły zjednoczyć swoje wysiłki w walce z reżimem.
W kwietniu 1980 został powołany przez kilka partii centrowych i lewicowych (m.in. partię socjaldemokratyczną MNR) tzw. Front Demokratyczno-Rewolucyjny (FDR) stanowiący szeroką koalicję partii politycznych, organizacji młodzieżowych, kobiecych, zawodowych, rolniczych i związków zawodowych. Na czele FDR stanął przywódca socjaldemokratów Manuel Ungo. Z pięciu liderów FDR dwóch (Enrique Cordoba i Juan Chacón) zostało w niedługim czasie zamordowanych przez szwadrony śmierci. Front Demokratyczno-Rewolucyjny domagał się przeprowadzenia reformy rolnej, przestrzegania swobód obywatelskich i demokratyzacji życia politycznego.
[edytuj] Wojna domowa w Salwadorze
W drugiej połowie 1980 zaostrzenie sytuacji politycznej doprowadziło do zjednoczenia czterech grup zbrojnej lewicy (FPL, FARN, ERP, PCS) mających swoje polityczne odpowiedniki we Froncie Demokratyczno-Rewolucyjnym i utworzenia 10 października 1980 FMLN.
Pod koniec 1980 roku FMLN przystąpił do działań zbrojnych przeciwko armii salwadorskiej na terenie całego kraju. Siły partyzantów szacuje się w tamtym okresie na ponad 4 tys. słabo uzbrojonych, głównie w stare karabiny oraz nowocześniejszą broń zdobytą na przeciwniku bądź skradzioną z magazynów armii, a także otrzymaną od skorumpowanych oficerów wojska. Część uzbrojenia kupiono zagranicą od międzynarodowych handlarzy broni. W późniejszym okresie pomocy w zakresie dostaw broni i amunicji udzielili rządzący w Nikaragui sandiniści.
W grudniu 1980 cztery obywatelki USA - trzy siostry zakonne i jedna pracownica świecka jadące z lotniska do stolicy kraju - San Salvador zostały porwane, zgwałcone i zamordowane przez pięciu nieumundurowanych członków Gwardii Narodowej, którzy byli jednocześnie członkami szwadronów śmierci. To zdarzenie spowodowało wstrzymanie amerykańskiej pomocy dla Salwadoru. Jednak ze względu na sukcesy militarne FMLN po trzech tygodniach pomoc wznowiono.
W 1981 FMLN przeszedł do generalnej ofensywy atakując wiele miejscowości jednak został powstrzymany przez oddziały rządowe zasilone doradcami i ogromnymi dostawami broni z USA.
Rząd Salwadoru zagrożony upadkiem otrzymał wszechstronną pomoc od Stanów Zjednoczonych począwszy od wsparcia finansowego kończąc na kilkuset doradcach wojskowych często kierujących operacjami przeciwko partyzantom FMLN. Wielu z amerykańskich doradców było pilotami samolotów i śmigłowców dokonujących pacyfikacji rejonów ogarniętych aktywnością guerilli. Wbrew zapewnieniom Pentagonu liczba doradców przekraczała liczbę 60 a żołnierze amerykańscy nie tylko doradzali ale uczestniczyli bezpośrednio w walce.
W 1983 FMLN przeprowadził potężną ofensywę zakończoną sukcesem. W wyniku tej tzw. Styczniowej Ofensywy Rewolucyjnych Bohaterów zostało opanowanych 12 miast w prowincji Morazan. Na zajętych terenach FMLN wprowadzał własną administrację z szeroko rozbudowaną działalnością oświatową i medyczną.
Wiele z rządowych akcji przeciwpartyzanckich kończyło się masakrami cywilnej ludności. Najbardziej znanym takim przypadkiem jest masakra w El Mozote z grudnia 1981, której dokonała doborowa jednostka armii Salwadoru - Batalion Atlacatl (Batallón Atlacatl). Żołnierze zamordowali w tej miejscowości około 900 osób głównie starców, kobiety i dzieci.
Oprócz dokonującej zbrodnie armii w dalszym ciągu w kraju szalał terror szwadronów śmierci likwidujących każdego podejrzanego o cień sympatii do FMLN. Ofiary często nie mające nic wspólnego z partyzantami a będące w jakiś sposób nastawione nieprzychylnie do rządu były porywane, torturowane i mordowane strzałem w tył głowy. Zwłoki okaleczano często odcinając kończyny i głowę a następnie porzucano przy drogach lub zostawiano w widocznych miejscach. W pobliżu stolicy większość zabitych ofiar szwadrony śmierci wyrzucały na wysypisko śmieci w El Playon. Wielu zabitych często nie miało w ogóle żadnego związku z jakąkolwiek działalnością polityczną a dokonywano na nich egzekucji dla siania strachu. Ulubionym celem szwadronów śmierci byli studenci, intelektualiści, nauczyciele, księża, działacze społeczni i związkowcy.
W 1984 w Salwadorze odbyły się wybory prezydenckie w których swoją kandydaturę zgłosił m.in. Roberto D'Aubuisson. Zwycięstwo odniósł kandydat Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej (Partido Demócrata Cristiano de El Salvador, PDC) José Napoleón Duarte sprawując stanowisko prezydenta do 1989. Pomimo tego siły skrajnej prawicy skupione w partii ARENA pozostały bardzo silne mając duże wpływy w wojsku i policji oraz ciesząc się poparciem oligarchii. Przez cały okres lat 80. siły prawicowe w Salwadorze odrzucały możliwość porozumienia politycznego z FMLN dążąc do jego rozbicia na drodze militarnej. Pod koniec lat 80. siły FMLN liczyły ponad 8 tys. dobrze uzbrojonych partyzantów.
Wojna domowa w Salwadorze zakończyła się w 1992 podpisaniem porozumienia pokojowego w Nowym Jorku z grudnia [[1991],] na mocy którego FMLN przeistoczył się w legalną partię polityczną. Porozumienie przewidywało rozbrojenie partyzantów FMLN, redukcję sił zbrojnych, wolne wybory, przeprowadzenie reformy rolnej oraz generalną amnestię dla obydwu stron konfliktu.
W wyniku skrajnie prawicowego terroru i dwunastoletniej wojny domowej pomiędzy FMLN a rządem zginęło w Salwadorze około 80 tys. ludzi.
