Fleksja imienia w języku łacińskim

Z Wikipedii

W języku łacińskim jest 5 deklinacji, oznaczanych numerami I, II, III, IV, V. Odpowiadają one tematom kończącym się na -a, -o, -i lub spółgłoskę, -u i -e. Istnieje też kilka rzeczowników z nieregularną odmianą (domus, iecur, femur i inne).

Spis treści 1 Przypadki łacińskie 2 Ogólne reguły deklinacyjne 3 Deklinacja I o temacie na -a 4 Deklinacja II o temacie na -o 5 Deklinacja III o temacie na spółgłoskę lub -i 6 Deklinacja IV o temacie na -u 7 Deklinacja V o temacie na -e 8 Zobacz też

[edytuj] Przypadki łacińskie

W języku łacińskim jest 6 przypadków, kolejno: nominativus (nominatyw, mianownik), genetivus (genetyw, dopełniacz), dativus (datyw, celownik), accusativus, (akuzatyw, biernik), ablativus (ablatyw), vocativus (wokatyw, wołacz). Vocativus i ablativus czasem występują w odwrotnej kolejności. Funkcje przypadków często są odmienne niż w języku polskim, w szczególności ablativus nie posiada polskiego odpowiednika.

Stosowane skróty przypadków to odpowiednio: N. (Nom.), G. (Gen.), D. (Dat.), Acc., Abl., V. (Voc.).

Niektóre rzeczowniki (zwłaszcza nazwy miast, ale też rzeczowniki pospolite, jak domus, humus, militia, rus, dies) zachowują archaiczny, siódmy przypadek: miejscownik (locativus).

[edytuj] Ogólne reguły deklinacyjne

W liczbie mnogiej wołacz jest zawsze identyczny z mianownikiem, a narzędnik z celownikiem. W obu liczbach biernik rodzaju nijakiego jest identyczny z mianownikiem (tak samo w języku polskim!).

[edytuj] Deklinacja I o temacie na -a

Deklinacja I - rodzaj żeński, temat na -a
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-a	-ae
Genetivus	-ae	-arum
Dativus	-ae	-is (-abus)
Accusativus	-am	-as
Vocativus	-a	-ae
Ablativus	-a	-is (-abus)

[edytuj] Deklinacja II o temacie na -o

Deklinacja II - rodzaj męski, temat na -O
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-us	-i
Genetivus	-i	-um
Dativus	-o	-is
Accusativus	-um	-os
Vocativus	-e	-i
Ablativus	-o	-is

Deklinacja II - rodzaj nijaki, temat na -O
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-um	-a
Genetivus	-i	-orum
Dativus	-o	-is
Accusativus	-um	-a
Vovativus	-um	-a
Ablativus	-o	-is

[edytuj] Deklinacja III o temacie na spółgłoskę lub -i

Są trzy podgrupy deklinacji III, spółgłoskowa, samogłoskowa i mieszana

Deklinacja III - rodzaj spółgłoskowy: temat zakończony na spółgłoskę, imparisyllaba; masculina, feminina lub neutra
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-∅	-es lub -a
Genetivus	-is	-um
Dativus	-i	-ibus
Accusativus	-em lub -∅	-es lub -a
Vocativus	-∅	-es lub -a
Ablativus	-e	-ibus

Deklinacja III - rodzaj samogłoskowy: neutra zakończone na -e -al -ar i przymiotniki III dekl. w stopniu równym
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-∅	-es lub -ia
Genetivus	-is	-ium
Dativus	-i	-ibus
Accusativus	-em lub -∅	-es lub -ia
Vocativus	-∅	-es lub -ia
Ablativus	-i	-ibus

Deklinacja III - rodzaj mieszany: parisyllaba zak. na -es i -is, imparisyllaba ze zbitką spółgłosek przed końcówką oraz part. praes. act.
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-∅	-es lub -ia
Genetivus	-is	-ium
Dativus	-i	-ibus
Accusativus	-em lub -∅	-es lub -ia
Vocativus	-∅	-es lub -ia
Ablativus	-e	-ibus

[edytuj] Deklinacja IV o temacie na -u

Deklinacja IV - rodzaj męski, temat na -U
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-us	-us
Genetivus	-us	-uum
Dativus	-ui (-u)	-ibus
Accusativus	-um	-us
Vocativus	-us	-us
Ablativus	-u	-ibus

Deklinacja IV - rodzaj nijaki, temat na -U
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-u	-ua
Genetivus	-us	-uum
Dativus	-u	-ibus
Accusativus	-u	-ua
Vocativus	-u	-ua
Ablativus	-u	-ibus

[edytuj] Deklinacja V o temacie na -e

Deklinacja V - rodzaj żeński, temat na -E
Przypadek	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nominativus	-es	-es
Genetivus	-ei	-erum
Dativus	-ei	-ebus
Accusativus	-em	-es
Vocativus	-es	-es
Ablativus	-e	-ebus

[edytuj] Zobacz też

• koniugacja łacińska