Cech

Z Wikipedii

Cech – organizacja samorządu rzemieślniczego o charakterze społeczno-zawodowym, częściowo również gospodarczym, zrzeszająca rzemieślników jednego lub kilku pokrewnych zawodów, mająca na celu:

• podnoszenie kwalifikacji zawodowych
• utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności
• prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, oświatowej i gospodarczej
• reprezentowanie interesów członków wobec organów władzy i administracji oraz sądów,

np. cech ślusarzy, cech murarzy, cech krawców, cech rzemiosł skórzanych itp.

Cechy są w środowiskach małych miast i wsi jedynymi, bądź jednymi z niewielu instytucji aktywizujących miejscową społeczność. Organizują wystawy-kiermasze, współuczestniczą wraz z lokalną administracją w organizacji imprez ogólnomiejskich czy gminnych. Są organizacjami posiadającymi własne siedziby, przeważnie z dużymi salami konferencyjno-widowiskowymi. Organizacje te są więc często nie tylko organizatorami własnych, lecz także gospodarzami imprez, wymagających takich obiektów.

Cechy zrzeszają się w izbach rzemieślniczych. Obecnie w strukturach Związku Rzemiosła Polskiego funkcjonują 483 cechy.

[edytuj] Rys historyczny

W początkach średniowiecza działalność rękodzielnicza nie była ujęta w ramy organizacyjne zawodowych rzemiosł, a jej charakter nie odbiegał od struktury domowego przemysłu. Jedynie w tych stronach Europy, w których przetrwały tradycje antycznej kultury rzymskiej, istnieli rzemieślnicy zawodowi. Wolne rzemiosła jako organizacje zrzeszające pokrewne warsztaty powstały najpierw przy klasztorach, a następnie rozwinęły się w miastach w ślad za procesem urbanizacji kraju. O cechu snycerzy wrocławskich wiadomo, że istniał już w 1386 roku. W Krakowie, gdy przedstawiciele poszczególnych gałęzi rękodzieła byli słabi liczebnie, łączyli się w jedną~ konfraternię. W początkowym okresie istnienia cechów snycerze, tokarze, stolarze i malarze tworzyli wspólne bractwo, z którego stolarze wyodrębnili się w 1419 roku, utworzywszy własną korporację. W Poznaniu cech malarsko - snycerski wyodrębnił się dopiero w 1571 roku. W Starej Warszawie istniała z dawna zasada przynależności rzemieślników, obrabiających ten sam surowiec, do wspólnego cechu np: drewno, cyna miedź i jej stopy, żelazo, skóra,glina itp.. Jak wiemy z zachowanych źródeł, układy te zmieniały się stosownie do zaistniałych w danym okresie okoliczności, mających wpływ na rozwój gospodarczy miast (wojny, pomory). W mniejszych miastach częściej dochodziło do akcji scalających zawody różnych branż. Z przywileju, regulującego stosunki społeczne i zawodowe "bractwa pospolitego" z 1769 roku w Puzdrach, będącego rekonstrukcją statutu, spalonego w czasie pierwszego najazdu szwedzkiego, można odtworzyć obraz tych stosunków, jaki istniał w owym czasie w miastach królewskich. Organizację bracką tworzyli: cechmistrz (starszy cechu), podstarszy, bracia, czeladź i uczniowie. Bierne i czynne prawo wyborcze mieli tylko bracia.. Celem zrzeszenia była ochrona interesów zawodowych i regulowanie stosunków między wytwórcą a klientem. Statut ustalał rozdział zamówień i surowca między warsztaty, normy jakościowe wytworów, a także zakaz nieuczciwej konkurencji. Rzemieślnicy niezrzeszeni, zamieszkali w promieniu dwóch mil od miasta, mogli wystawiać swe wyroby do sprzedaży jedynie na jarmarkach. Czeladnik po wyzwoleniu na "towarzysza" pracował przez pewien czas U swego mistrza, następnie odbywał obowiązkową wędrówkę "przez rok i sześć niedziel" po warsztatach majstrów krajowych lub zagranicznych i wtedy dopiero mógł zabrać się do "roboty mistrzowskiej". Po złożeniu egzaminu zostawał majstrem cechu i obywatelem danego miasta. W wieku ogólnego upadku rzemiosł w miastach i rozpowszechnienia się "partaczy" cechy stolarsko - rzeźbiarskie zachowały nadal swe znaczenie, a niekiedy nawet je rozszerzyły. Na tle tego obrazu uwydatnia się aktywność stolarni kolbuszowskich i wysoki poziom ich wytwórczości, trwający przez XVIII i początek XIX stulecia. Oprócz stolarni w Kolbuszowej czynne były w tym okresie warsztaty snycerskie i meblarskie we Lwowie, Przemyślu, Brzozowie, Tarnowie, Kalwarii Zebrzydowskiej, Krakowie, Poznaniu, Płocku, Warszawie, Toruniu i Gdańsku, a na Śląsku we Wrocławiu i Nysie. Za panowania Stanisława Augusta rozpowszechniło się upodobanie do wprowadzania stałych dekoracji do wnętrz mieszkalnych, co w konsekwencji wywołało korzystną~ koniunkturę na prace sztukatorów, stolarzy uprawiających snycerkę i malarzy. Ta moda, choć nie trwała długo, przeszła do historii polskiego rzemiosła artystycznego jako jeden z przejawów "stanisławowskiego stylu".

Potocznie terminem "cech" określa się również budynek będący siedzibą zarządu jakiegoś cechu i miejscem zbierania się jego członków.