Arthur Henderson
Z Wikipedii
Arthur Henderson (ur. 13 września 1863 w Glasgow, zm. 20 października 1935) - brytyjski polityk, członek Partii Pracy, minister w rządach Herberta Henryego Asquitha, Davida Lloyda George'a i Ramsaya MacDonalda, przewodniczący Konferencji Rozbrojeniowej Ligi Narodów, laurat pokojowej Nagrody Nobla w 1934 r.
Spis treści |
[edytuj] Wczesne lata życia i początki kariery politycznej
Był synem Davida Hendersona. Jego ojciec zmarł gdy Arthur miał 10 lat. Następnie Arthur przeprowadził się wraz z resztą rodziny do Newcastle upon Tyne. W wieku 12 lat rozpoczął pracę w fabryce lokomotyw. Po ukończeniu 17 lat wyjechał na rok do Southampton. Po powrocie rozpoczął pracę w odlewni metalu. W 1884 r. stracił pracę. Wkrótce rozpoczął działalność w związkach zawodowych. W 1892 r. został wybrany do Iron Founders Union.
W 1900 r. poparł pomysł Keira Hardie'ego dotyczący utworzenia Labour Representation Committee (LRC), z którego wykształciła się później Partia Pracy. W 1903 r. Henderson został wybrany do Izby Gmin jako reprezentant okręgu Barnard Castle. Rok później został skarbnikiem LRC (od 1906 r. Partii Pracy). W latach 1908-1910 Henderson był liderem Partii Pracy, a w latach 1912-1934 jej sekretarzem generalnym.
[edytuj] Na stanowiskach ministerialnych
Po wybuchu I wojny światowej lider laburzystów Ramsay MacDonald podał się do dymisji w proteście przeciwko zaangażowaniu Wielkiej Brytanii w ten konflikt. Jego następcą został Henderson. Po utworzeniu rządu wojennego w 1915 r. Henderson został przewodniczącym Rady Edukacji. Był pierwszym w historii laburzystowskim ministrem. W 1916 r. David Lloyd George zastąpił Asquitha na stanowisku premiera. Henderson otrzymał wówczas stanowisko ministra bez teki. Zrezygnował w sierpniu 1917 r., kiedy gabinet odrzucił jego propozycję zorganizowania międzynarodowego konferencji dotyczącej wojny. Wkrótce potem zrezygnował z funkcji lidera Partii Pracy.
Henderson przegrał wybory 1918 r. Do parlamentu powrócił rok później po wyborach uzupełniających w okręgu Widnes. Po elekcji został głównym whipem Partii Pracy i sprawował to stanowisko do 1923 r., kiedy ponownie przegrał wybory. Powrócił jeszcze w tym samym roku, wygrywając wybory uzupełniające w okręgu Newcastle upon Tyne East. W 1923 r. ponownie przegrał wybory, a w 1924 r. powrócił do parlamentu jako reprezentant okręgu Burnley.
Kiedy w 1924 r. Partia Pracy utworzyła swój pierwszy rząd Henderson objął w nim tekę ministra spraw wewnętrznych. W drugim rządzie, w latach 1929-1931, Henderson był ministrem spraw zagranicznych. W 1931 r. sprzeciwił się powstaniu rządu narodowego. Wraz z większością laburzystowskich deputowanych przeszedł do opozycji i stanął na czele Partii Pracy. Przegrał jednak wybory w 1931 r. i rok później zrezygnował ze stanowiska.
[edytuj] Ostatnie lata
Henderson powrócił do Izby Gmin w 1933 r., wygrywając wybory uzupełniające w okręgu Clay Cross. W następnych latach przewodniczącym Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie oraz został uhonorowany pokojową nagrodą Nobla w 1934 r.
Zmarł w 1935 r. Dwóch jego synów, William i Arthur, również zostało laburzystowskimi politykami.
[edytuj] Linki zewnętrzne
| Poprzednik Jack Pease |
Przewodniczący Rady Edukacji 1915-1916 |
Następca Robert Crewe-Milnes, 1. markiz Crewe |
| Poprzednik brak |
Minister bez teki Wielkiej Brytanii jako reprezentant Partii Pracy 1916-1917 |
Następca George Nicoll Barnes |
| Poprzednik William Bridgeman |
Minister spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii 1924 |
Następca William Joynson-Hicks |
| Poprzednik Austen Chamberlain |
Minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii 1929-1931 |
Następca Rufus Isaacs, 1. markiz Reading |
| Poprzednik Stanley Baldwin |
Lider Opozycji 1931-1932 |
Następca George Lansbury |
| Poprzednik Thomas Legh, 2. baron Newton |
Paymaster-General 1916 |
Następca Joseph Compton-Rickett |
| Poprzednik brak |
Skarbnik Brytyjskiej Partii Pracy 1904-1912 |
Następca Ramsay MacDonald |
| Poprzednik Keir Hardie |
Lider Brytyjskiej Partii Pracy 1908-1910 |
Następca George Nicoll Barnes |
| Poprzednik Ramsay MacDonald |
Lider Brytyjskiej Partii Pracy 1914-1917 |
Następca William Adamson |
| Poprzednik Ramsay MacDonald |
Skarbnik Brytyjskiej Partii Pracy 1924-1929 |
Następca ??? |
| Poprzednik Ramsay MacDonald |
Lider Brytyjskiej Partii Pracy 1931-1932 |
Następca George Lansbury |
W dniu powstania
Herbert Henry Asquith • Arthur Balfour • Augustine Birrell • Andrew Bonar Law • Lord Buckmaster • Edward Carson • Robert Cecil • Austen Chamberlain • Winston Churchill • Lord Crewe • Lord Curzon • Edward Grey • Lewis Harcourt • Arthur Henderson • Lord Kitchener • Lord Lansdowne • David Lloyd George • Walter Long • Reginald McKenna • Walter Runciman • Lord Selborne • John Simon • Thomas McKinnon Wood
Późniejsi członkowie gabinetu
Lord Crawford • Henry Duke • Edwin Samuel Montagu • Herbert Samuel • Frederick Smith • Harold Tennant
W dniu powstania
Andrew Bonar Law • Lord Curzon • Arthur Henderson • David Lloyd George • Lord Milner
Późniejsi członkowie gabinetu
George Nicoll Barnes • Edward Carson • Austen Chamberlain • Eric Geddes • Jan Smuts
W dniu powstania
William Adamson • Noel Buxton • Lord Chelmsford • John Robert Clynes • Lord Haldane • Vernon Hartshorn • Arthur Henderson • Frederick William Jowett • Ramsay MacDonald • Sydney Olivier • Lord Parmoor • Thomas Shaw • Philip Snowden • James Henry Thomas • Lord Thomson • Charles Trevelyan • Stephen Walsh • Sidney Webb • Josiah Wedgwood • John Wheatley
W dniu powstania
William Adamson • Albert Alexander • William Benn • Margaret Bondfield • Noel Buxton • John Robert Clynes • William Graham • Arthur Greenwood • Arthur Henderson • George Lansbury • Ramsay MacDonald • Lord Parmoor • Lord Passfield • Lord Sankey • Thomas Shaw • Philip Snowden • James Henry Thomas • Lord Thomson • Charles Trevelyan
Późniejsi członkowie gabinetu
Christopher Addison • Lord Amulree • Vernon Hartshorn • Thomas Johnston • Hastings Lees-Smith • Herbert Morrison
1901: Dunant, Passy • 1902: Ducommun, Gobat • 1903: Cremer • 1904: IPM • 1905: Suttner • 1906: Roosevelt • 1907: Moneta, Renault • 1908: Arnoldson, Bajer • 1909: Beernaert, Estournelles de Constant • 1910: MSPB • 1911: Asser, Fried • 1912: Root • 1913: La Fontaine • 1917: Czerwony Krzyż • 1919: Wilson • 1920: Bourgeois • 1921: Branting, Lange • 1922: Nansen • 1925: Chamberlain, Dawes • 1926: Briand, Stresemann • 1927: Buisson, Quidde • 1929: Kellogg • 1930: Söderblom • 1931: Addams, Butler • 1933: Angell • 1934: Henderson • 1935: Ossietzky • 1936: Lamas • 1937: Cecil • 1938: Biuro Nansenowskie • 1944: Czerwony Krzyż • 1945: Hull • 1946: Balch, Mott • 1947: Kwakrzy • 1949: Boyd Orr • 1950: Bunche • 1951: Jouhaux • 1952: Schweitzer • 1953: Marshall • 1954: WKNZdsU • 1957: Pearson • 1958: Pire • 1959: Noel-Baker • 1960: Lutuli • 1961: Hammarskjöld • 1962: Pauling • 1963: Czerwony Krzyż • 1964: King • 1965: UNICEF • 1968: Cassin • 1969: MOP • 1970: Borlaug • 1971: Brandt • 1973: Kissinger, Le • 1974: MacBride, Satō • 1975: Sacharow • 1976: Williams, Corrigan • 1977: AI • 1978: Sadat, Begin • 1979: Matka Teresa • 1980: Esquivel • 1981: WKNZdsU • 1982: Myrdal, García Robles • 1983: Wałęsa • 1984: Tutu • 1985: Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej • 1986: Wiesel • 1987: Arias • 1988: Siły Pokojowe ONZ • 1989: Dalai Lama • 1990: Gorbaczow • 1991: Suu Kyi • 1992: Menchú • 1993: Mandela, de Klerk • 1994: Arafat, Peres, Rabin • 1995: Pugwash, Rotblat • 1996: Belo, Ramos Horta • 1997: ICBL, J.Williams • 1998: Hume, Trimble • 1999: Lekarze bez Granic • 2000: Kim • 2001: ONZ, Annan • 2002: Carter • 2003: Ebadi • 2004: Maathai • 2005: MAEA, ElBaradei • 2006: Grameen Bank, Yunus • 2007: MZdsZK, Gore
