Alaksandar Łukaszenka

Z Wikipedii

Alaksandar Łukaszenka Алякса́ндар Лукашэ́нка ur. 1954

1. Prezydent Republiki Białorusi
Okres urzędowania	od 10 lipca 1994
Poprzednik	Miaczysłau Hryb

Alaksandar Łukaszenka (ur. 30 sierpnia 1954 w miasteczku Kopyś, obwód witebski) – białoruski polityk, prezydent Białorusi od 1994 roku.

Biografia

W 1975 ukończył Instytut Pedagogiczny w Mohylewie, w 1985 Białoruską Akademię Rolniczą w Horkach, uzyskując dyplom nauczyciela historii, nauk społecznych i ekonomii. W latach 1975-1977 i 1980-1982 służył w oddziałach ochrony pogranicza KGB jako instruktor polityczny. Po odbyciu służby wojskowej i wstąpieniu do KPZR został zastępcą, a później dyrektorem sowchozu na wschodzie kraju.

W 1991 popierał puczystów Janajewa przeciwko legalnemu prezydentowi ZSRR Michaiłowi Gorbaczowowi. Opowiadał się zdecydowanie przeciwko likwidacji Związku Radzieckiego, zwolenników niepodległości Białorusi nazywając zdrajcami i agentami imperializmu. Jako jedyny deputowany Rady Najwyższej BSRR głosował przeciwko ratyfikacji układu białowieskiego z 8 grudnia 1991.

W latach 1991-1994 pełnił dalej funkcję deputowanego do Rady Najwyższej, zasłynął z bezpardonowej walki z prawdziwą i wyimaginowaną korupcją na szczytach władzy. W lipcu 1994 wybrano go na prezydenta Białorusi. W pierwszej turze zdystansował kandydatów niepodległościowych: Stanisława Szuszkiewicza i Zianona Paźniaka, w drugiej rundzie uzyskał 80% głosów wygrywając z premierem Wiaczasłauem Kiebiczem. Zbiedniałą część społeczeństwa Białorusi przekonał do siebie obietnicą zakończenia tzw. złodziejskiej prywatyzacji, rozliczenia afer gospodarczych z lat 1991-1994 oraz zacieśnieniem związków politycznych i ekonomicznych z Rosją.

26 września 2006 podlegający Patriarchatowi Moskiewskiemu Białoruski Kościół Prawosławny przyznał prezydentowi Łukaszence Order św. Cyryla Turowskiego ^[1].

Polityka zagraniczna

Polityka zagraniczna pierwszych miesięcy po objęciu rządów nie dała się zakwalifikować jako szczególnie prorosyjska. Na wiosnę 1995 Łukaszenka zarządził jednak słynne referendum, w którym ludność miała się opowiedzieć za: prowadzeniem ścisłej integracji gospodarczo-politycznej z Moskwą, likwidacją niepodległościowych symboli Białorusi i zastąpieniem ich sowiecką symboliką, jak również równouprawnieniem języka białoruskiego i rosyjskiego. Na wszystkie pytania społeczeństwo odpowiedziało, nie bez fałszerstw wyborczych, twierdząco. Zaznacza się jednak, że fałszerstwa nie wpłynęły na sam wynik głosowania.

2 kwietnia 1997 Łukaszenka i Borys Jelcyn podpisali Umowę o Powstaniu Związku Białorusi i Rosji (ZBiR), w której zaznaczono dążenia obu krajów do bliskiej integracji politycznej i gospodarczej. Kolejną inicjatywą zjednoczeniową była Umowa o Powstaniu Wspólnego Państwa z 26 grudnia 1999.

Alaksandar Łukaszenka i były prezydent Francji Jacques Chirac

Od 2002 datuje się ochłodzenie stosunków białorusko-rosyjskich, co znalazło m.in. wyraz w ostrej reakcji Łukaszenki na propozycję Putina włączenia Białorusi jako guberni do Federacji Rosyjskiej. Utrzymuje się, iż prezydent Rosji jest już zmęczony ciągłym dofinansowaniem państwa i trudnym charakterem Łukaszenki. Niektórzy rosyjscy analitycy sugerują, że gdyby istniała możliwość zainstalowania w Mińsku demokratycznych rządów przychylnych Rosji, Putin nie miałby nic przeciwko.

Na arenie międzynarodowej Łukaszenka znany jest jako skandalista. W 1998 doprowadził do znacznego ochłodzenia stosunków na linii Mińsk – Zachód swą nieustępliwą postawą wobec remontu Osiedla dyplomatów "Drazdy". Większość dyplomatów zagranicznych, w tym przedstawicieli Polski, opuściła wówczas Białoruś. W 1999 prezydent wystąpił zdecydowanie jako obrońca Slobodana Miloševicia przed, jak to określił, bezprawną agresją państw NATO. Wypowiadał się nie tylko przeciwko sposobowi rozwiązania konfliktu przez kraje Zachodu, ale w ogóle kwestionował fakt czystek etnicznych w Kosowie. Był jednym z inicjatorów przyłączenia Jugosławii do inicjatywy ZBiR. W trakcie swej kadencji pozytywnie wyrażał się także o Saddamie Husajnie, Muammarze Kadafim oraz przywódcach komunistycznej Korei Północnej. W 2005 roku obradujący w Mińsku IX Zjazd Wszechsłowiański wybrał go honorowym przewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Słowiańskiego.

Patrząc długofalowo na rezultaty działań prezydenta Białorusi, trzeba przyznać, że odniósł on duże sukcesy w osiąganiu korzyści ze związków gospodarczych z Rosją i tranzytowego położenia państwa. Dzięki umiejętnemu prowadzeniu polityki zagranicznej Białoruś otrzymywała najtańszy gaz z krajów europejskich (w przybliżeniu sześć razy tańszy niż Polska). Cena 46,68 $/1000 m³ była ceną niewiarygodnie niską nawet jak na dawne kraje radzieckie (WNP), nie mówiąc już o Europie, gdzie cena gazu dochodziła do 300 $/1000 m³. W głównej mierze dzięki bardzo niskim cenom zakupu surowców energetycznych białoruska gospodarka osiągała przez wiele lat bardzo wysoki wzrost gospodarczy. W 2007 roku swoje apogeum osiągnął kryzys na linii Mińsk-Moskwa, który trwał od ponad roku i miał wymiar konfliktu surowcowo-energetycznego. Reperkusją było narzucenie przez Rosję na początku 2007 wyższych stawek za import gazu przez Białoruś. Zważywszy na skutki konfliktu można uznać, iż Łukaszenka osiągnął w nim sukces na płaszczyźnie gospodarczej. W dalszym ciągu Białoruś będzie przez Rosję dofinansowana. W samym gazie ziemnym jest to kwota 3,3 miliarda $ w ciągu roku (w ropie naftowej podobnie). W czasie kryzysu Łukaszenka przez swe (z pewnością – nieeleganckie) zachowanie uniknął szokowego wzrostu cen surowców, który mógłby spowodować kryzys gospodarczy. Dzięki tym działaniom rozłożono wzrost kosztów dla gospodarki i dla ludności na kilka lat, co zmniejszyło siłę uderzenia i pozwoliło na przystosowanie się przedsiębiorstw do nowych warunków gospodarczych ^[2].

Łukaszenka ostro sprzeciwił się amerykańskiej inwazji na Afganistan i Irak, nazywając je zbrodnią przeciwko ludzkości i porównując do ataków Hitlera na Czechosłowację i Związek Radziecki. W 2003 przez pewien moment rozważana była możliwość emigracji Saddama Husajna do Mińska, co spotkało się z kpiną mediów europejskich oraz zaniepokojeniem USA. Z drugiej strony w wywiadzie udzielonym w 1995 chwalił politykę wewnętrzną w hitlerowskich Niemczech.

Polityka wewnętrzna

W 1996 roku doszło na Białorusi do zmiany konstytucji. Rozwiązano dotychczasową Radę Najwyższą XIII Kadencji, zastępując ją całkowicie posłusznym Łukaszence dwuizbowym parlamentem. Deputowani Rady nie pogodzili się z ewidentnym złamaniem zasad konstytucyjnych i nadal uważają siebie za legalnie wybranych posłów. W tym samym roku bezprawnie przedłużono również kadencję Łukaszenki do 2001. Konstytucyjnie wybory powinny były się odbyć w 1999.

Przez opozycję Łukaszenka oskarżany jest o utworzenie tzw. "szwadronów śmierci", nieformalnej struktury MSW, odpowiedzialnej za zamordowanie i zniknięcie kilku czołowych opozycjonistów. Łukaszenkę oskarża się o zamordowanie byłych deputowanych do Rady Najwyższej Białorusi Wiktara Hanczara i Anatola Krasouskiego, byłego szefa MSW Jurego Zacharanki, Hienadzia Karpienki, operatora telewizji ORT Dzmitryja Zawadskiego. Pułkownik białoruskiego MSW Aleh Ałkajew, po ucieczce do Niemiec potwierdził przypuszczenia opinii międzynarodowej, że w Białorusi, z polecenia prezydenta Łukaszenki powstała specjalna jednostka likwidująca białoruskich opozycjonistów. Ałkajew przez ostatnie dziesięć lat sprawował funkcje naczelnika więzienia śledczego w Mińsku, był odpowiedzialny za wykonanie wyroków kary śmierci (obecny podczas 130 egzekucji dokonanych strzałem w tył głowy z wyposażonego w tłumik pistoletu PB-9).

Głosowanie prezydenckie z września 2001 odbyło się w cieniu ataku islamistów na Stany Zjednoczone, stąd więc nie spotkało się z należytą uwagą ze strony Zachodu. Łukaszenka wygrał wybory już w pierwszej turze, zdobywając 76% głosów i pokonując dwóch kandydatów opozycyjnych. Niezależne ośrodki badania opinii publicznej na Białorusi orzekły, że gdyby wybory odbywały się bez fałszerstw, Łukaszenka uzyskałby najwyżej 52-55% w pierwszej turze i niewykluczone byłoby przeprowadzenie dogrywki.

W październiku 2000 miały miejsce wybory do Izby Przedstawicieli i Rady Republiki, w których opozycja zdobyła jedynie paręnaście mandatów. Wynika to prawdopodobnie również z masowych fałszerstw wyborczych oraz większościowej ordynacji do izby niższej.

17 października 2004 miały miejsce kolejne wybory, w wyniku których zlikwidowano całkowicie przedstawicielstwo parlamentarne opozycji. Wraz z wyborami odbyło się tzw. referendum konstytucyjne, w którym naród uroczyście pozwolił Łukaszence na startowanie w następnych wyborach prezydenckich w 2006. Pozwolił mu je także wygrać po raz trzeci. Przed kolejnymi wyborami, na początku marca 2006, Instytut Gallupa przeprowadził sondaż, w którym poparcie dla Łukaszenki wyraziło 49% Białorusinów. Oficjalnie w wyborach 20 marca Aleksander Łukaszenka zdobył (według Białoruskiej Centralnej Komisji Wyborczej) 82,6% głosów, pokonując tym samym demokratycznego kandydata Aleksandra Milinkiewicza (zdobył on 6% poparcia). Po ogłoszeniu wyniku w Mińsku odbyła się manifestacja kilkunastu tysięcy osób, oskarżających Łukaszenkę o sfałszowanie wyborów. Według różnych niezależnych ośrodków badań opinii publicznej, Łukaszenka, w rzeczywistości otrzymał poniżej 50%. M.in. według rosyjskiego Centrum im. Jurija Lewady na Łukaszenkę zagłosowało 47% uprawnionych, zaś na Milinkiewicza 25,6% (oficjalnie 6%). ^[3] Do opozycjonistów został wysłany anonimowy list, którego autorem mieli być funkcjonariusze służb specjalnych, podpisani jako "patrioci". Autorzy listu dla uwiarygodnienia siebie podali informacje, które dostępne powinny być tylko dla bezpieki. Według nich Łukaszenka w rzeczywistości otrzymał 49% głosów.^[4]

↑ News za KAI
↑ Energetyczny konflikt Rosji i Białorusi (analiza), Andrzej Szczęśniak szczesniak.pl
↑ http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,53600,3220810.html?skad=rss
↑ http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,53600,3309580.html

Bibliografia

Kacewicz M., Łukaszenko. Dyktator w kołchozie Białoruś. Wyd. Axel Springer Polska, Warszawa 2007, ss. 150. Seria: Pod lupą Newsweek Polska. ISBN 978-83-7558-112-6 (dodatek do tygodnika Newsweek Polska, nr 38, z 17 września 2007 r.)