Kaliningrad

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Kaliningrad {{{positiekaart2}}} Kerngegevens Deelgebied oblast Kaliningrad Gemeente stedelijk district Kaliningrad Inwoners 430.003 (volkstelling 2002) Coördinaten 54°42′31″NB 20°30′38″OL OKATO-nummer 27401 Netnummer (+7) 0112 Tijdzone UTC+2 (USZ1) Officiële website www.klgd.ru Positiekaart Kaliningrad

Oude kathedraal in de stad

De Poolse Corridor (1923)

Het Huis van de Sovjets werd gebouwd op de plaats van de opgeblazen burcht. Het moest het bestuurlijk centrum worden van de regering van stad en oblast Kaliningrad, maar werd niet afgebouwd in verband met een economische crisis in de jaren '80. Er zijn plannen om het om te vormen tot een handelscentrum

Kaliningrad (Калининград; tot 1946 Koningsbergen; Duits: Königsberg) is een stad in Rusland en de hoofdstad van de oblast (provincie) Kaliningrad. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is dit gebied een exclave van Rusland, ingeklemd tussen Polen en Litouwen en daarmee is het sinds het toetreden van deze beide landen tot de Europese Unie een enclave binnen de EU. Kaliningrad is gelegen in de historische regio Oost-Pruisen.

De stad is gelegen aan de kust van de Oostzee, aan de monding van de rivier de Pregolja (Pregel) en is een belangrijk verkeersknooppunt met een zeehaven en belangrijke spoor- en wegverbindingen. De luchthaven heet Chabrovo. Er is ook veel industrie: machinebouw, metallurgische en lichtere industrie. Kaliningrad heeft voorts een universiteit, musea, theaters, opera, ballet en een dierentuin.

De stad Koroljov in de oblast Moskou heette tot 1996 ook Kaliningrad en was net als Kaliningrad vernoemd naar de communistenleider Michail Kalinin.

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] Middeleeuwen

Koningsbergen werd gesticht als een burcht van de ridders van de Duitse Orde op de plek van het Oud-Pruisische dorpje Twangste in januari 1255. Het eerste fort was van hout, maar werd al in 1257 vervangen door een stenen burcht. De burcht werd vernoemd naar de Boheemse koning Ottokar II, die een bondgenoot in de onderneming was.

In de jaren die volgden vestigden zich Duitse kolonisten in het gebied die zich vermengden met de oorspronkelijke Pruisische bevolking. De laatsten assimileerden en namen eerst de Nederduitse en later na de reformatie de Hoogduitse taal over. Het Oudpruisisch, net als Lets en Litouws een Baltische taal, stierf daardoor langzaam uit.

In 1286 kreeg de stad stadsrechten en hoewel de groei van de stad al snel beperkt werd door zijn eigen stadsmuren, verrezen er in het ommeland al snel andere nederzettingen. In 1300 kreeg ook het nabijgelegen Löbenicht stadsrechten. Hoewel beide steden in principe onafhankelijk waren, vormden zij in praktijk één nederzetting en de naam Koningsbergen werd al gauw voor beide steden gezamenlijk gebruikt. In 1327 kreeg een derde nederzetting (Kneiphof) ook stadsrechten, zodat het nu een soort drielingstad was geworden, met drie raadhuizen en drie burgemeesters.

[bewerk] Nieuwe tijd

Deze merkwaardige toestand zou tot 1724 in stand blijven. In dat jaar werden de drie steden en vele eromheen gegroeide dorpen uiteindelijk verenigd tot één bestuurlijk geheel. Deze verenigde stad is de stad die Immanuel Kant (1724-1804) zijn thuis zou noemen. Hij was hoogleraar aan de befaamde Albertina de informele naam voor de universiteit van Königsberg. Deze invloedrijke filosoof zou de stad zijn hele leven maar zelden verlaten.

In de tussentijd was Pruisen een belangrijke macht in Europa geworden die na 1815 vrijwel de gehele Noord-Duitse Laagvlakte tot aan de Nederlandse grens zou beheersen.

[bewerk] 1815 tot 1950

In de 19e eeuw werd de stad aanzienlijk vergroot. Het werd een belangrijk oostelijk bastion van het Duitse Keizerrijk. Na de Eerste Wereldoorlog bleef de streek rond Koningsbergen Duits, maar Oost-Pruisen was door de Poolse Corridor gescheiden van de rest van Duitsland.

In de Tweede Wereldoorlog vestigde Hitler zijn militaire hoofdkwartier de Wolfsschanze bij Rastenburg een plaats niet ver van Koningsbergen. In augustus 1944 werd de stad grotendeels verwoest door Brits-Amerikaanse bombardementen. Adolf Hitler riep de stad in de laatste oorlogsmaanden uit tot vestingstad die tot elke prijs verdedigd moest worden door de inwoners. Maar de meesten van de 370.000 inwoners evenwel, beducht voor de veronderstelde wraak van de naderende Russen voor de wreedheden begaan door de nazi's in Rusland, ontvluchtten in de laatste maanden van de winter van 1944/1945 de stad in westelijke richting. Door Russisch vuur, maar ook door eigen al of niet opzettelijk vuur van de terugtrekkende Duitse Wehrmacht, en door de barre weersomstandigheden kwamen velen van hen om. Op 6 april 1945 werd de stad tenslotte stormenderhand door het Rode Leger ingenomen.

In 1946 werd de stad omgedoopt in Kaliningrad, naar Michail Ivanovitsj Kalinin, een trawant van Stalin, hoewel deze met de stad nooit iets van doen had gehad en er al twee steden naar hem vernoemd waren (Kalinin, nu Tver, en Kaliningrad bij Moskou, nu Koroljov).

Van de resterende bevolking kwam in de jaren 1946-1947 een groot deel om door honger en andere ontberingen. In 1947 werd door Stalin besloten om de 20.000 overgebleven Duitse Koningsbergers eveneens te deporteren naar het westen. Het noordelijk deel van Oost-Pruisen met Koningsbergen werd geannexeerd door de Sovjet-Unie en herbevolkt door vooral Russen en kleinere groepen van vooral Wit-Russen en Oekraïners.

[bewerk] 1950 tot Heden

Na de oorlog volgde een snelle wederopbouw. De stad werd van groot belang als steunpunt voor de Sovjetmacht, vooral voor de marine. Kaliningrad was vele jaren een zogenaamde gesloten stad, waar behoudens een paar 'vriendschapsbezoeken' uit het naburige Polen zelden een buitenlander werd toegelaten. De oude stad werd niet hersteld en ondanks protest van historici werd in 1968 de burcht opgeblazen.

Pas in 1991 ging de stad weer open en konden ook de Duitsers er weer eens een kijkje nemen. Vanaf 1993 werd de bijna verwoeste kathedraal weer gerestaureerd en was in 2006 gereed, de verwoeste binnenstad daarom heen bleef voorlopig leeg.

In 2005 werd het 750-jarig bestaan van de stad gevierd. Ter gelegenheid hiervan werd een van de stadspoorten, de Königstor, gerestaureerd. In de afgelopen jaren is er veel aan het stadsbeeld veranderd door een groot aantal nieuwbouwprojecten, waarvan de bouw van de Russisch-orthodoxe Verlosserkathedraal het belangrijkste voorbeeld is. Ten zuiden van de oude kathedraal verrijst Fischdorf, een naar oude Duitse voorbeelden gebouwde nieuwe wijk. Op 13 september 2006 gaf de Russische president Poetin het groene licht voor de wederopbouw van de burcht. Opmerkelijk is dat er sinds 1990 een toegenomen aanwezigheid van 'Duitsers' in de stad en omgeving is. Na de Duitse hereniging mochten alle Volksduitsers uit Oost-Europa die aantoonbaar Duitse voorouders hebben naar Duitsland emigreren. Velen van hen uit o.a. Rusland, Kazachstan, Polen en Roemenië deden dit maar ook velen konden niet aarden in het 'oude vaderland' door o.a. discriminatie door de autochtone Duitsers die vaak neerkijken op hun verre verwanten. Er zijn vele van deze re-emigranten die zich tenslotte vestigen in Kaliningrad en de overige oblast waar ze meer dan welkom zijn omdat hier een ernstig tekort aan goede vakarbeiders is.

[bewerk] Klimaat

De gemiddelde jaartemperatuur in de stad bedraagt +7,2°C, de gemiddelde windsnelheid 3,2 m/sec en de gemiddelde luchtvochtigheid 80%.

[bewerk] Partnersteden

• Groningen (Nederland)
• Racibórz (Polen), sinds 2002

Er is een samenwerkingsakkoord met:

• Turku (Finland)

[bewerk] Geboren

• E.T.A. Hoffmann (1776-1822), Duits schrijver en componist
• Immanuel Kant (1724-1804), Duits filosoof
• Eduard von Simson (1810-1899), Joods-Duits jurist en politicus
• David Hilbert (1862-1943), Duits wiskundige
• Eugen Sandow (1867-1925), een van de eerste moderne bodybuilders
• Bruno Taut (1880-1938), Duits architect
• Käthe Kollwitz (1867-1945), Duits kunstenares
• Andrejus Zadneprovskis, Litouws moderne vijfkamper

[bewerk] Zie ook

• Zeven bruggen van Koningsbergen

[bewerk] Externe links

• Officiële website van de stad. Nieuws, recente en historische foto's
• Interactieve kaart met oude en nieuwe foto's van Kaliningrad
• Kaliningrad Photo Gallery - Reisebilder aus Königsberg

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Kaliningrad op Wikimedia Commons.

	Steden in de oblast Kaliningrad
Bestuurlijk centrum: Kaliningrad Bagriatonovsk - Baltiejsk - Goerjevsk - Gumbinnen (Goesev) - Gvardejsk - Insterburg (Tsjernachovsk) - Krasnoznamjonsk - Ladoesjkin - Mamonovo - Neman - Nesterov - Ozjorsk - Pionerski - Polessk - Pravdinsk - Slavsk - Sovjetsk - Svetlogorsk - Svetly - Zelenogradsk