Janus Pannonius

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Janus Pannonius (Kesince?, 29 augustus 1434 — bij Zagreb, 27 maart 1472) was een humanist, neolatijns dichter, diplomaat en bisschop van Pécs.

De precieze plaats van Janus' geboorte is niet bekend, maar moet in de buurt liggen van de plaats waar de Drau en de Donau samenkomen, in Slavonië - men vermoedt te Kesince. Er is ook onzekerheid of hij van huis uit Hongaars of Kroatisch sprak. De geboortestreek van Janus behoorde hoe dan ook op dat moment bij het koninkrijk Hongarije.

Van 1447 tot 1454 studeerde Janus te Ferrara bij Guarino da Verona. Hij kreeg onder meer les in Latijn, Grieks, retorica, en blonk al op jonge leeftijd uit in het dichten van Latijnse verzen. Vervolgens studeerde hij van 1454 tot 1458 canoniek recht aan de Universiteit van Padua. Na deze studietijd keerde Janus terug naar Hongarije. Door inspanning van zijn invloedrijke oom Johannes Vitéz, de broer van zijn moeder, werd hij ergens tussen 1459 en 1461 aangesteld als bisschop van Pécs. Janus verkeerde in die tijd veel aan het koninklijk hof, waar de Renaissancevorst Matthias Corvinus heerste (1458 - 1490). Janus had er een adviserende rol en werkte voor de kanselarij.

In dienst van koning Matthias heeft Janus twee maal deelgenomen aan een veldtocht tegen de Ottomanen (waarin hij overigens vermoedelijk niet aan de daadwerkelijke strijd deelnam), en werd in 1465 als diplomaat naar Italië gestuurd. Hij moest bij verschillende staten, waaronder ook bij paus Paulus II, om geldelijke ondersteuning vragen in de strijd tegen de Ottomanen, maar slaagde nauwelijks in zijn missie.

In 1470 nam Janus deel aan een opstand tegen koning Matthias, die door zijn oom Vitéz was begonnen. De opstand werd echter door Matthias neergeslagen. Janus vluchtte derhalve: eerst naar zijn bisdom, en vandaar naar Italië. Onderweg, in een kasteel vlakbij Zagreb, stierf hij op 27 maart 1472, waarschijnlijk aan de gevolgen van tuberculose.

Het werk van Janus bestaat voornamelijk uit Latijnse poëzie: vier panegyrici, waarvan de bekendste één aan Guarino da Verona (Silva panegyrica ad Guarinum). Daarnaast zijn er thans nog dertig elegieën en ongeveer vierhonderd epigrammen bekend, waarvan het auteurschap echter niet altijd volledig zeker is. Verder vertaalde Janus Griekse teksten naar het Latijn, en zijn er documenten die hij voor de kanselarij aan het hof schreef. Zijn Annales, een historisch epos, zijn niet bewaard gebleven.

[bewerk] Bibliografie

• Anthony A. Barret (ed.), Janus Pannonius. The Epigrams, Budapest 1985
  
• Marianna D. Birnbaum, Janus Pannonius. Poet and politician, Zagreb 1981