Anolissen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Anolissen | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bruine anolis (Norops sagrei), met uitgeklapte keelwam |
|||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
|
|||||||||||
| Familie | |||||||||||
| Polychrotidae Fitzinger, 1843 |
Anolissen (Polychrotidae) vormen een familie van hagedissen in de infraorde Iguania. De familie wordt ook wel als onderfamilie van de familie leguanen (Iguanidae) beschouwd, er zijn meer dan 350 soorten anolissen.
Inhoud |
[bewerk] Kenmerken
Anolissen hebben enkele eigenschappen die doen denken aan andere hagedissen, maar toch is de groep vrij uniform waardoor de soorten relatief makkelijk te herkennen zijn. Kenmerkend is de zeer spitse, driehoekige kop met een strakke kaaklijn. De ogen zijn duidelijk zichtbaar en de zeer beweeglijke oogleden doen enigszins denken aan kameleons. De lichaamsvorm is typisch hagedisachtig: een afgeplat langwerpig lichaam met grote gebogen poten en een lange staart, die langer is dan het lichaam. Opvallend is ook de huid, die aan de huid van gekko's doet denken door de dunne, kleine schubben. De huidskleur is variabel, de wetenschappelijke naam Polychrotidae betekent veelkleurig; poly = meerdere, chrotidae = kleuren. Veel anolissen kunnen namelijk vrij snel van kleur veranderen, net zoals kameleons. De meeste anolissen hebben een groene of bruine basiskleur en een witte buik.
Anolissen zijn kleine hagedissen, de meeste soorten worden ongeveer 10 tot 20 centimeter inclusief staart. Een enkele soort wordt groter, zoals de ridderanolis die zo'n 50 tot 60 cm kan worden. Slechts enkele soorten hebben een lage stekeltjeskam op een kam op de rug en de kop, vrijwel alle anolissen zijn echter in het bezit van een uitklapbare keelwam. Deze is verstevigd met kraakbeen en wordt gebruikt voor de communicatie en is met name bij de mannetjes duidelijk zichtbaar, en heeft felle rode tot gele kleuren die pas zichtbaar worden in uitgeklapte toestand. De keelwam wordt ook wel keelvlag genoemd.
Mannetjes zijn van de vrouwtjes te onderscheiden doordat de man iets forser en langer wordt en een dikkere staartbasis heeft aan de onderzijde, wat wordt veroorzaakt door de hemipenis. Ook hebben mannetjes vergrote femoraalporiën, de poriën onder de dijen.
Anolissen hebben kleine nagels aan de tenen en zijn daarnaast in het bezit van hechtkussentjes onder de tenen die men ook bij gekko's ziet, lamellae genoemd. Hierdoor hebben ze een zeer goede grip en kunnen ze over de gladste oppervlakken lopen.
[bewerk] Levenswijze
Anolissen zijn solitaire dieren die afgezien van de paartijd hun eigen territorium tegen soortgenoten verdedigen. De gevechten tussen de felle mannetjes zijn spectaculair om te zien. De paring vindt plaats in de bomen, de mannetjes zijn vrij opdringerig en de paring heeft soms meer weg van een gevecht door het bijtende mannetje. Het vrouwtje zet per keer een tot 2 eitjes af (net als veel gekko's), en begraaft deze ondiep in de bodem. Als ze uitkomen moeten de jongen oppassen voor de ouderdieren, anolissen zijn zeer kannibalistisch.
Anolissen leven van insecten en andere ongewervelden als vliegen en vlinders. Vijanden zijn grotere hagedissen (zoals soortgenoten), slangen, vogels en ook andere roofdieren als grote spinnen en roofvissen eten als ze de kans krijgen een anolis.
[bewerk] Verspreiding en habitat
Anolissen komen voor in zuidelijk Noord-Amerika, Zuid- en Midden-Amerika, de meeste soorten leven in het Caribisch Gebied, waar ze zich verspreid hebben over de vele eilanden. Sommige soorten zijn uitgezet in de Verenigde Staten, zoals in de staat Florida en op Hawaï. Op dit eiland worden anolissen als plaag gezien omdat ze zoveel insecten eten dat de hier levende insectenetende vogelsoorten moeilijker aan voedsel komen.
Anolissen zijn echte klimmers die in bomen en hoge struiken leven, met het lange en zeer lenige lichaam kunnen ze razendsnel over de stammen klauteren. Alle soorten zijn dagactief en nemen graag een zonnebad om op te warmen, ze verstoppen zich 's nachts tussen de bladeren of op takken. Anolissen zijn zeer schuw en vluchten bij gevaar snel de bomen in, ze staan bekend bij terrariumhouders als snel gestrest en ze kunnen hier niet lang tegen. Bij stress is een anolis altijd donkerder van kleur. Als de staart wordt vastgepakt breekt deze af, de staartpunt blijft nog enige tijd kronkelen om vijanden af te leiden zodat de hagedis kan vluchten. De staart groeit na verloop van tijd weer aan, dit wordt autotomie genoemd. In rust zit de anolis meestal in een verticale positie met de staart naar beneden, dit bevordert waarschijnlijk de spijsvertering.
[bewerk] Taxonomie
Lange tijd was de familie Leiosauridae een onderfamilie van de anolissen, maar Frost et al. splitste de familie af. De soorten uit het geslacht Phenacosaurus worden tegenwoordig tot Anolis gerekend, waardoor de familie anolissen tegenwoordig 3 geslachten telt. Onderstaand zijn alleen de bekendere soorten weergegeven.
- Geslacht Anolis (ongeveer 200 soorten)
- Soort Cubaanse blauwe anolis (Anolis allisoni)
- Soort Hispaniola anolis (Anolis aliniger)
- Soort Roodkeelanolis (Anolis carolinensis)
- Soort Kameleonanolis (Anolis chamaeleonides)
- Soort Zuidelijke Hispaniola anolis (Anolis coelestinus)
- Soort Puerto Rico reuzenanolis (Anolis cuvieri)
- Soort Grootkopanolis (Anolis cybotes)
- Soort Ridderanolis (Anolis equestris)
- Soort Evermann's anolis (Anolis evermanni)
- Soort Barbadosanolis (Anolis extremus)
- Soort Groene Cuba-anolis (Anolis porcatus)
- Soort Martinique anolis (Anolis roquet)
- Geslacht Norops (ongeveer 150 soorten)
- Soort Kortkopanolis (Norops capito)
- Soort Jamaica reuzenanolis (Norops garmani)
- Soort Bruine anolis (Norops sagrei)
- Geslacht Polychrus (6 soorten)
- Soort Boomleguaan (Polychrus gutturosus)
[bewerk] Afbeeldingen
 Anolis barbatus heeft een stekelkam onder zijn keel. |
 Vrouwtje bruine anolis (Norops sagrei) |
 Anolis cristatellus |
|
 Anolis oculatus montanus |
 Anolis marmoratus |
 Ridderanolis (Anolis equestris) |
 Roodkeelanolis (Anolis carolinensis) |
| Bronnen, noten en/of referenties: |
| Families van Hagedissen |  |
|---|---|
|
Aardleguanen - Agamen - Anniellidae - Anolissen - Corytophanidae - Crotaphytidae - Dibamidae - Dove varanen - Echte hagedissen - Gekko's - Gordelstaarthagedissen - Gymnophthalmidae - Hazelwormen - Hoplocercidae - Kameleons - Kielstaartleguanen - Knobbelhagedissen - Korsthagedissen - Leiosauridae - Leguanen - Madagaskarleguanen - Maskerleguanen - Nachthagedissen - Pygopodidae - Schildhagedissen - Skinken - Stekelleguanen - Teiidae - Varanen |
