Amérika Kidul

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Amérika Kidul

Wiyar wilayah	17,840,000 km²
Populasi	371,000,000
Cacahing nagari	12
Jajahan	3
Basa	Portugis,Spanyol, Prancis, Quechua, Aymara, Guaraní, Italia, Inggris, Jerman, Walanda, Jepang lan sanès-sanèsipun
Zona wekdal	UTC -2:00 (Brazil) to UTC -5:00 (Ekuador)
Kitha-kitha ageng	São Paulo Buenos Aires Rio de Janeiro Lima Bogotá Santiago Caracas

Gambar Amérika Kidul ingkang kapundhut saking citra satelit

Péta topografi Amérika Kidul

Amérika Kidul punika bawana wonten ing antaraning Samodra Pasifik lan Samodra Atlantik ingkang kasambung kaliyan Amerika Lor ngliwati Tanah Genting Panama. Bawana punika kaliwatan déning garis khatulistiwa, lan sabagéyan ageng dhataran bawana kasebat wonten ing wilahan bumi kidul.

Bagéyan kilèn bawana Amerika kidul arupi barisan pagunungan Andes saking lèr dumugi kidul, éwadéné bagéyan wètan bawana punika dhataran rendah sabagéyan ageng arupi basin kali Amazon, kanthi hutan tropis ingkang lebat.

Dipunkinten Amérika Kidul dipunpanggèni sepisanan déning menungsa ingkang migrasi saking Asia ngliwati Tanah Genting Bering (sapunika Selat Bering) tumuju Amérika Lèr lan ngidul tumuju Amérika Kidul. Dipunkinten migrasi tumuju Amérika Kidul punika saking bagéyan kidul Samodra Pasifik ngliwali kepuloan ing Oseania.

Wiyaripun Amérika Kidul punika nomer sekawan sasampunipun Asia, Afrika lan Amérika Lèr éwadéné populasinipun wonten ing nomer gangsal sasampunipun Asia, Afrika, Éropah lan Amérika Lèr.

[sunting] Ekonomi

Ing taun 2002, tingkat pangangguran ing Amérika Kidul inggih punika 10,8%. Amargi inflasi ingkang inggil ing mèh sedaya nagari-nagari Amérika Kidul, suku bunga tumut ningkat lan investasi nurun. Suku bunga biasanipun langkung kalih lipat tinimbang Amérika Serikat. Contonipun, suku bunga ing Venezuela kirang langkung 22% lan 23% ing Suriname. Kejawi ing Chili, ingkang dipunwiwiti kawit taun 1973 ing mangsa pamrémtahan Augusto Pinochet.

South American Community of Nations punika setunggaling zona dagang bebas ingkang dipunrencanaaken ing bawana punika kanggé nyetunggalaken kalih organisasi perdhagangan bebas ingkang sampun wonten; Mercosur lan Andean Community.

Ing Amérika Kidul, bènten antawisipun ingkang sugih lan miskin ageng sanget. Ing Venezuela, Paraguay, Brasil, lan kathah nagari Amérika Kidul sanèsipun, 20 persen tiyang ingkang paling sugih saget ndarbèni langkung saking 60% kekayaan nagari, éwadéné 20 persén paling miskin namung ndarbèni kirang saking 5%. Kabèntenan punika saget dipunpirsani ing kathah kitha-kitha ageng Amérika Kidul ingkang ndarbèni griya kumuh lan gubuk celak saking pencakar langit lan apartemén mèwah kelas-inggil.

[sunting] Pambagéyan wilayah sacara pulitik

Entitas politik	Wilayah (km²)	Pedunung (2005)	Kapadhetan (per km²)	Ibu kitha
Argentina	2.766.890	39.537.943	14,3	Buenos Aires
Bolivia	1.098.580	8.857.870	8,1	La Paz, Sucre ^[1]
Brasil	8.511.965	186.112.794	21,9	Brasília
Chili	756.950	15.980.912	21,1	Santiago, Valparaíso ^[2]
Kolombia	1.138.910	42.954.279	37,7	Bogotá
Ekuador	283.560	13.363.593	47,1	Quito
Kapuloan Falkland ^[3]	12.173	2.967	0,24	Stanley
Guyana Perancis	91.000	195.506	2,1	Cayenne
Guyana	214.970	765.283	3,6	Georgetown
Paraguay	406.750	6.347.884	15,6	Asunción
Peru	1.285.220	27.925.628	21,7	Lima
Georgia Kidul lan Kapuloan Sandwich Kidul ^[4]	3.093	—	—	Grytviken
Suriname	163.270	438.144	2,7	Paramaribo
Uruguay	176.220	3.415.920	19,4	Montevideo
Venezuela	912.050	25.375.281	27,8	Caracas
Total	17.821.601	371.274.004	20,8

Catatan:

^ La Paz inggih punika ibu kitha administratif Bolivia; Sucre inggih punika ibu kitha sacara konstitusi.
^ Santiago inggih punika ibu kitha administratif Chili; Valparaíso inggih punika lokasi rapat legislatif.
^ Dipunklaim déningArgentina.
^ Biasanipun dipungolongaken dados bagéyan saking kawasan Antartika (amargi celakipun jarak). Kapuloan punika mboten nggadhahi populasi permanèn, namung setunggal klompok ingkang anggotanipun kirang langkung 100 panliti lan pangunjung ingkang dhateng kadhang kala.

* Gumantung dhefinisinipun, Panama lan Trinidad lan Tobago nggadhahi salah setunggal utawi kalih wilayah ing Amérika Lèr lan Kidul.

[sunting] Mangga ugi pirsani

Mangga mriksani Amérika Kidul ing Wikimedia Commons.

(en) South American Explorers
(en) www.amazon.co.uk books
(en) Geographic Guide - Amerika Selatan

Bawana-bawana ing Donya
Asia \| Afrika \| Amerika: Amérika Lèr - Amérika Kidul \| Antartika \| Eropah \| Australia (Kapuloan Pasifik ing Oseania mboten mlebet bagéyan saking bawana pundi kémawon)

v • d • e Tlatah ing donya

	Afrika	Maghribi · Lor · Tengah · Kidul · Kulon · Wétan
	Amérika	Lor ^{(Anglo · Lor)} · Tengah ^{(Tengah · Karibia)} · Kidul ^{(Latin · Corong Kidul)}
	Asia	Tengah · Wétan ^{(Wétan Adoh · Asia-Pasifik)} · Lor ^(Siberia) · Kidul ^{(Anak Bawana India)} · Kidul-wétan · Kidul-kulon/Kulon
	Eropah	Balkan · Kulon · Tengah · Wétan · Lor · Kidul · Skandinavia

	Wétan Tengah	Semenanjung Arab · Kaukasus · Levant ·
	Oséania	Australasia · Melanesia · Micronesia · Polynesia
	Kutub	Arktik · Antartika
	Samudra	Donya · Arktik · Atlantik · Hindia · Pasifik · Kidul
Delengen uga Cithakan:Bawana ing donya