یهودیت
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
برای اثبات پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به سیاست ویکی پدیا در قبال منابع با ارائهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی منبع ممکن است در آینده حذف شوند. |
 |
لحن این مقاله یا بخش، غیردانشنامهای یا غیررسمی است. برای راهنمایی بیشتر به راهنمایی برای نوشتن مقالههای بهتر رجوع کنید. |
یهودیت یکی از ادیان ابراهیمی است که پیروان آن عموماً فرزندان قوم بنی اسرائیل هستند[۱]. این دین نخستین دین ابراهیمی به شمار میرود. پیامبر یهودیان موسی نام دارد و کتابی که به وی منسوب میکنند تورات نام دارد.
«یهود» واژهای عربی است که وارد فارسی شده و پارسی این واژه «جهود» است. در ایران، از عنوان «کلیمی» یعنی پیرو موسی کلیم الله نیز برای نامیدن یهودیان استفاده میشود. در واقع کلیمیان ایران عمدتا از نسل افرایم فرزند یوسف هستند در حالیکه یهودیان اصالتا از نسل یهودا هستند.[۲]
قوم یهود، ابتدا قومی بیابانگرد و صحرا نشین بودند که به اجنّه و ارواح غار اعتقاد داشتند. بعدها به پت پرستی روی می آورند. امّا پس از آنکه سرزمین کنعان توسط آنها فتح شد ، تنهابه پرستش یک خدا یعنی یهوه روی آوردند. ملّت ابراهیم، حدود 2200 سال قبل از میلاد مسیح به اسرائیل مهاجرت کرده سکنی گزیدند.این قوم دارای حکومتی واحد نبوده و به صورت 12 قبیله (سبط) بسر میبردند. هر سبط دارای استقلال بود و توسط مسن ترین یا جنگاور ترین فرد اداره میشد. از افراد شاخص قوم یهود میتوان سموئیل، طالوت(شائول)،داوود وسلیمان را نام برد. سموئیل از انبیاُ الهی و قاضیان قوم یهود بود که آنها را از داشتن پادشاه منع میکرد. وی تعالیم حقیقی را رواج میداد و از جهت اخلاقی قوم یهود را بسیار تربیت کرد. طالوت نخستین پادشاه قوم یهود بود، پس از وی داوود و سپس سلیمان نبی و دیگر انبیا یا پادشاهان حکومت کردند. اکنون کشور اسرائیل یک کشور یهودی-مسلمان [نیازمند منبع] در جهان شناخته میشود که متعلق[نیازمند منبع] به یهودیان، مسلمانان و مسیحیان ساکن آن است. یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. برای مثال در ایران بیشاز ۳۵۰۰۰ یهودی وجود دارد، که این، پس از اسرائیل ایران را دومین کشور پرجمعیت یهودیان در خاورمیانه کردهاست و آنها با مشکلات فروانی بر خلاف آنچه که مسئولان ایران میگویند زندگی میکنند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیدایش یهودیت
پیدایش این دین با آمدن دستور خدایی بر موسی در آتش روح خداوند آغاز شد، و به نامهای چون: دین عبری، دین بنیاسرائیل، دین کلیمی و دین یهودی آشنا است. رابرت هیوم در کتاب ادیان زنده جهان میگوید «این واژه نخستین بار در حدود یکصد سال پیش از میلاد مسیح در ادبیات یونانی- یهودی به کار رفتهاست و واژه دیگری که تمام تاریخ این دین را در بر بگیرد، وجود ندارد.». مأموریت اصلی، موسی، بر دو چرخه استوار بود. نخست دعوت بنیاسرائیل به عبادت خدای یکتا یا یهود و دوم آزادی قوم بنیاسرائیل از اسارت فرعون مصر بود. موسی با آوردن تورات از جانب خداوند، قوم خود را به راه رستگاری هدایت نمود. بعد از موسی، یوشع رهبری بنیاسرائیل را برعهده گرفت و بعد از یوشع، پیامبران زیادی با آوردن کتاب مقدس، هدایت قوم بنیاسرائیل را عهدهدار شدند. یهودیان، عهد قدیم را محصول تعالیم انبیا، خود میدانند، تعالیمی که از موسی (حدود ۱۲۵۰سال قبلا از میلاد)شروع و به ملاکی (حدود ۱۶۰ قبل از میلاد) ختم میشود. عهد قدیم، میراث گرانبهای موسی و پیامبران بنی اسرائیل محسوب میشود. از عهد قدیم دو نسخه مهم قدیمی موجود و در دسترس است: یکی به زبان اصلی، یعنی عبری و دیگری به زبان یونانی که به ترجمه سبعینیه (با هفتادتنان) معروف است. قدیمیترین نام عبری کتاب مقدس هاسفریم به معنای الکتب میباشد.
یهودیت از قدیمی ترین ادیان روی زمین است.و اولین مذهبی بودکه خدای را به یگانگی پرستید.در جهان سیزده میلیون یهودی زندگی می کنند. مذهب بهودیت برای تمام زندگی و جزئیات آن دستوراتی دارد که هم در تورات مکتوب و هم در سنت شفاهی آموزش داده می شوند. کتاب مقدس ایشان تورات است که اکثر یهودیان معتقدند خداوند آن را نوشته است.
اعتقادات
میمونیدز یک معلم معروف یهودی در قرن دوازدهم بود که فهرست اعتقادات سیزده گانه ی یهودیان را چنین تنظیم کرد :
1 - خدا همه چیز را خلق نمود و هم چنان همه چیز را اداره می کند 2 - تنها یک خدا وجود دارد که در همه چیز کامل است 3 - خدا بدن ندارد و شبیه هیچ چیزی در این دنیا نیست 4 - خدا همیشه بوده و همیشه خواهد بود 5 - انسان ها باید تنها برای خدا عبادت کنند 6 - کلام تمام انبیای بنی اسراییل درست است 7 - پیش گویی های موسی درست است و او بالاترین پیامبری است که بوده و خواهد بود 8 - خدا تورات را به موسی داد 9 - تورات تغییر نخواهد کرد و تورات دیگری هم نخواهد آمد 10 - خدا افکار و اعمال همه را می داند 11 - خدا مطیعین دستوراتش را پاداش و مخالفینش را عذاب خواهد داد 12 - مسیح خواهد آمد 13 - خدا مردگان را به زندگی بر خواهد گرداند
میتزووت یا دستورات
اعمال مطرح در مذهب یهودیت را میتزووت می گویند. میتزوا دستوری است که خدا به مردم می دهد. برخی میتزوا را به عمل صالح یا نیکوکاری ترجمه می کنند. ششصد و سیزده میتزووت برای یهودیان لازم است که انجام دهند. برخی در زندگی روزمره داخل هستند و برخی در مواقع خاص صورت می گیرند. بسیاری از این دستورات را الان نمی توان اجرا نمود چرا که معبد مقدس اورشلیم تخریب شده است.
دستورات
یهودیان معتقدند موسی ده فرمان و تورا را از کوه سینا با خود پایین آورد. و به جز پنج کتاب یا سفر موجود تورا محتوای دیگری هم دارد که آن را میشنا یا تورای شفاهی هم می نامند که توضیح می دهد می گوید چگونه قوانین پنج سفر را انجام بدهیم. تفسری که بر این میشنا نوشته شد ه است گمارا نام دارد و با هم این دو کتاب را تلمود می نامند. یهودیان سنتی معتقدند خداوند تورای مکتوب و شفاهی را به موسی داد و او آن ها را با رعایت امانت به یهودیان رسانید و آن چه که امروز در دست ماست هم دقیقا همان است و باید همه دستورات آن مروز هم صورت بگیرد. یهودیان لیبرال می گویند تورا الهام داوند است اما انسان ها آن نوشته اند و دسوترات اخلاقی آن همیشه لازم الاجرا هستند بر خلاف بسیاری دستورات آیینی که امروز لازم نیست صورت بگیرد. در یهودیت حرکت مثبتی تلقی می شود که فرمان ها را به بحث بگذرند و تحقیق کنند چطور باید آن ها را اجرا کنند. تلمود پر است از قصه های رای هایی که در این موارد با هم بحث می کردند. لطیفه ای در این بابا است که می گوید "دو یهودی، سه نظر". برخی از این نظرات را همه پذیرفته اند اما برخی دیگر هنوز تحت بحث هستند. امروزه یهودیت رهبر واحدی ندارد که تصمیم بگیرد چگونهفرمان را اجرا کنیم یا به چه چیز اعتقاد بورزیم. گرچه یهودیان اعتقادات پ نظرات مختلف دارند هنوز یک دین و یک ملت هستند. ده فرمان را همه یهودیان در پای کوه سینا شنیدند. این خاصیت ده فرمان است اما یهودیان اتفاق نظر دارند که تمام ششصد و سیزده دستور تورا به یک اندازه اهمیت دارند.
ده فرمان این ها هستند
1 - به خدا اعتقاد داشته باشید 2 - جز او کسی یا چیزی را نپرستیدتصویری یا مجسمه ای را به عنوان خدا نسازید به آن ارادت نورزید و آن را تعظیم نکنید 3 - نام خدا را بیهوده نبرید 4 - شبات نگه دارد یعنی در روز هفتم استراحت کنید 5 - به والدین خود احترام بگذارید 6 - قتل نکنید 7 - زنا نکنید 8 - دزدی نکنید 9 - شهادت دروغ ندهید 10 - به مال دیگری حسد نورزید
یکی از ده فرمان حفظ شبات است که با غروب جمعه آغاز می شود و با غروب شنبه به پایان می رسد. شبات روز استراحت برای تشکر از خداوند برای خلق زمین است. سنت استرحات شبات ریشه در تورا دارد. تورا می گوید خداوند دنیا را در شش روز آفرید و در روز هفتم دست نگه داشت. بسیاری یهودیان در این روز برای دعا به کنست یا معبدهای خود می روند. یهودیان مومن در شبات دستورات بسیاری را رعایت می کنند. از جمله این که در شبات نباید کاری انجام شود. بسیاری اعمال هستند که شاید حتی کار تلقی نشوند. مثلا یک یهودی نمی تواند در شبات آتش بیفروزد اتومبیل براند چرا که در موتور ماشین آتش روشن می شود لامپ روشن یا خاموش کند آشپزی کند بنویسد چیزی را در خیابان حمل کند کاری که لازمه ی تحرک شدید بدنی است صورت دهد دوچرخه سواری کند وسایل الکتریکی مثل کامپیوتر تلویوزیون یا آسانسور استفاده کند خرید و فروش کند
یهودیان سنتی در این مورد بسیار با توجه هستند. در این روز خاص همه پیاده به معبد خود می روند. نماز اضافی می خوانند. کسی خیلی دور از خانه نمی رود. به دیدار دوستان می روند. برای شام و ناهار مهمان دعوت می کنند و در کنار هم فقه یهودیت را مطالعه می کنند. یهودیان لیبرال همه ی این کارها را نمی کنند. به معبد می روند دوستان را زیارت می کنند و غذاهای خاصی می خورند. ولی اتومبیل می رانند به خرید می روند و از برق استفاده می کنند.
کشروت قوانین یهودیان برای غذاها
یهودیانی که قانون کشروت را رعایت می کنند غذاهای خاصی میل می کنند که با ترتیب خاصی تهیه شده باشد. غذایی که یک یهودی می تواند بخورد کوشر نامیده می شود.یهودیان سنتی در این مورد بسیار با توجه هستند. نمی توان در رستوران های غیر کوشر و یا در منزل کسی که کشروت را رعایت نمی کند عذا خورد. گاهی رعایت این اصل دیدار دوستان یا انجام کار را دشوار می کند. اما باید یدانیم این هم بخشی از مذهب يهوديت است. یهودیان لیبرال ممکن است کشروت را رعایت نکنند. بهتر است از خودشان در این مورد سوال شود.
غذاهای کوشر
یهودیان می توانند همه نوع میوه یا سبزی را اگر خوب شسته شود و مطمئن شوند حشره ای در میان آن نیست میل کنند. یهودیان می توانند هر ماهی باله و فلس داری را بخورند. از جمله قزل آلا و ماهی تون اما خرچنگ صدف و میگو برایشان حرام است. یهودیان یم توانند گوشت هر حیوان نشخوارکننده ی سم شکافته ای را میل کنند از جمله گاو گوسفند بز و آهو گوشت پرندگانی که در تورا برای خوراک مردم ناپاک خوانده شده غیرقابل مصرف است اما مرغ اردک و بوقلمون حلال است. غذایی که کسی می پزد یا در بسته بندی عرضه می شود باید به نظر و تایید متخصص کشروت یا ماشگیاخ برسد. عسل کوشر است. تقدیس غذا به دتس ربای یک اسطوره ی تجملی است و واجب نیست.
غذاهای غیر کوشر
غذی غیر کوشر را تریف می خوانند به معنای مخدوش. چرا که تورا می گوید گوشت حیوانی را که درنده ای دریده یا کشته نخورید. گوشت حیوان غیرنشخوادکننده یا غیر سم شکافته حرام است. مثلا خوک سم شکافته است اما نشخوار نمی کند. فیل نه سم شکافته است نه نشخوار می کند. هر دو تریف هستند. خزندگان دوزیستان و جوندگان تریف هستند هیچ حیوان دریایی که فلس و باله نداشته باشد کوشر نیست مثل کوسه مارماهی خرچنگ و میگو پرندگان گوشت خوار نام برده در تورا برای خوردن مناسب نیستند حشرات را نمی شود خورد الا آن ها که بر پایشان می پرند مثل جیریرک
قوانین کشروت دیگر
حیوان را باید با حرکت سریع یک چاقوی بسیار تیز ذبح کرد تا سریع بمیرد تمام خون آن باید خارج شود سپس میل شود چون در تورا می گوید توله ی بز را در شیر مادرش نپزید یهودیان غذایی را که شیر و گوشت هر دو در آن است میل نمی کنند و همیشه اسباب و ظروف آشپزی متفاوتی را برای پخت چنین غذایی به کار می برند تا این دو با هم تماس نیابد. بیشتر یهودیان یک تا شش ساعت پس از غذا محصولات شیری میل نمی کنند غذای کوشر باید در آشپزخانه ای تهیه شود که برای غذای کوشر آماده شده است. اگر غذای غیر کوشر در آن پخته شده اشد باید اول به طریق خاصی تمیز شود.
نقاط مهم حیات یک یهودی
تولد بریت میلا که در هشت روزگی نوزاد پسر ختنه صورت گرفته و کودک نام گذاری می شود. پیدیون هابن رسمی است که یک پدر انجام می دهد تا برای نخست زاده ی مذکر زنش از معبد نجات بطلبد. بط لاویان و کاهنان این رسم را اجرا نمی کنند. بت میتزوا در دوازده سالگی یک ختر برگزار می شود و پس از آن او یک زن تلقی می شود برمیتزوا همان مراسم در سیزده سالگی یک پسر است که توراخوانی و دعاهای خاصی هم دارد ازدواج تواد اطفال مرگ
از ازل یهودیان با هم هم عقیده بودند تا دویست سال قبل گروهی یهودی در آلمان تصمیم گرفتند مدرن تر و شبیه به سایر آلمانی ها شوند و برخی باورها را کنار بگذارند به این یهودیان رفورمیست یا اصلاح طلب می گویند. به جز سه گروه محافظه کار اصلاح طلب و ارتدوکس گروه هایی با تعداد کمتری هم وجود دارند مثل قرائون. هر گروهی بر اساس فهم خودش از یهودیت اعمال خودش را دارد. برخی از یهودیان بسیاری قواینن را کنار گذاشته اند. مثلا اصلاح طلبان یا لیبرال ها کشروت یا شبات را رعایت نمی کنند و به جای ان جنبه های اخلاقی یهودیت را مد نظر قرار می دهند. یهودیان که دیدند با این اوضاع سنن یهودی از دست می رود برای حفظ سنن پس از لیبرال ها بر علیه آنان محافظه کاران را به وجود آوردند. ارتدوکس ها این هر دو ار مردود می شمرند و تغییراتی ار که آن ها به وجود آورده اند از حیز اعتبار ساقط می دانند. در اسرایل تمام یهودیان به کنست می روند. کنست های اصلاح طلب یا محافظه کار بسیار کم هستند. یهودیان اسراییل خود را اصلاح طلب یا ارتدوکس یا محافظه کار نمی دانند بل خود را هاردی -بسیار مذهبی- داتی -دینی- ماسوراتی -سنتی- یا خیلونی -سکولار- می دانند.
اسماء الله
یهودیان معتقدند نام اعتبار بسیاری دارد و نه تنها می گوید طرف کیست بل اطلاعاتی هم در باب او به ما می دهد.اسم های خدا نیز بسیار اهمیت دارند و بردن آن به شکل کامل ممنوع است و به این دیل است که می بینیم هر جا نا خدا ار می خواهند بنویسند تغییری در ظاهر آن می دهند. هاشم معادل الاسم در عربی است و در غیر از مواقع دعا برای نام بردن از خدا هاشم می گویند ادونای یا خدای من موقعیت خدا را نشان می دهد که پادشاه جهان است و نامش این را نشان می دهد الوهیم یعنی او که آن قدر قوی است ک هر کاری می تواند بکند و موقع اشاره به توان خدا در ایجاد عدالت این نام برده می شود که اشاره دارد به این که خدا دنیا را خلق و با عدالت اداره کرد. این دو نام آخر آن قر مهم هستند که ارتدوکس ها تنها زمان دعا زا آن ها استفاده می کنند. جز آن هاشم یا الوکیم می گویند اگر نام خدا بر پاره کاغذی باشد نمی توان دورش انداخت باید به طریق ویژه ای حفظ کرد و سوزاند. برخی معتقدند نام دا به زبان های دیگر چنان تقدسی را ندارد. یهوه مقدس ترین نام خداست که بسیاری یهودیان آن را نمی گویند. کسی نمی داند این اسم دقیقا از کجا می آید و یا معنای آن چیست. شبیه فعل عبری هایاه یه معنای بودن است. در تورا وقتی موسی از خدا می پرسد کیستی پاسخ می شنود من همانم که هستم. یهودیان معتقدند نام یهوه اشاره به بی پایانی خداوند دارد.
[ویرایش] زمان کهن
عهد قدیم شامل ۳۹ کتاب است که در دورهای بیش از هزار سال به رشته تحریر در آمدهاند. یهودیان و مسیحیان برای کتاب مقدس، تقدس والائی قائلند و آن را الهام خداوند بر نویسندگان کتاب مقدس میدانند و بر این باورند که کتاب مقدس دو مؤلف دارد یکی خدا و دیگری بشر و بین ایندو عنصر خدایی و بشری جدایی وجود ندارد.
جنبش دینی مسیحی بوگومیل (به معنی دوست خدا)، که در منطقهٔ بالکان و سرزمینهای اسلاونشین ظهور کرد، عهد جدید را به عنوان کتاب مقدس میپذیرد، اما عهد عتیق را جعلی میداند. گسترش سریع این فرق در قسطنطنیه، موجب شد تا در حوالی سال ۱۱۰۰ میلادی به دستور حکومت بیزانس، رهبران فرقه دستگیر و رهبرشان، بازیل سوزانده شود. در سدهٔ ۱۵ بخشی از این فرقه به اسلام گرویدند.[۳] اسلام نیز کتاب تورات را کتاب الهی دانسته و پیروی از آن را برای مسلمانان واجب میداند، اما کتابی که امروز در دست است را تحریف شده میداند.
عهد قدیم به سه بخش تورات (قانون یا اسفار پنجگانه)، نبودیم (پیامبران)، و کتوبیم (نوشتهها) تقسیم میشود. تورات شامل پنج کتاب موسی (ع) میباشد که در مدت ۴۰ سال بر موسی وحی شد(روایتی که صحت آن مشخص نیست). این بخش سرچشمه اصلی وحی و نبوت است.
تورات دارای پنج کتاب (سفر) به نامهای پیدایش،خروج، لاویان، سفراعدادو تثینهاست. سفر پیدایش راجع خلقت جهان، موجودات و آدم بوده و تا وفات یعقوب ادامه دارد که کلّاً شامل 50 باب می شود. سفر خروج بر تاُسیس احکام یهود درطور سینا اشاره داردو 34 باب دارد.باب بیستم از سفر خروج شامل ده فرمان الهی بر موسی است. سفر لاویان بر بر تنظیم احکام دین یهود و حدود و سبط لاوی دلالت میکند.این سفر 27 باب دارد. سفر اعداد بیشتر از سفرهای قوم بنی اسرائیل در بیابان و فتح سرزمین کنعان سخن گفته که شامل 36 باب است. سفر تثنیه که بیشتر آن از احکام عمومی شریعت سخن گفته و 34 باب دارد.
پادشاهان،دارای دوبخشچهٔ پیامبران پیش گام (متقدم) (صحیفه یوشع، داوران، سموئیل اول، سموئیل دوم، پادشاهان اول و دوم) و پادشاهان پایانی (متأخر) که دارای کتابهای اشعیا، ارمیا، و تمام پیامبران کوچک دیگر( یوئیل، هوشع، عاموس و...) است که تا پیش از مسیحی (۱۶۰ سال پیش از میلاد) ظهور کردهند. بخش نوشتهها، گردایش سوم از زمان کهن است که شمار آن به دوازده میرسد و دارای مزامیر، امثال، غزل غزلها و ... میشوند.
البته باید اضافه کنیم که بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که اسفار را موسی ننوشته ,بلکه سرگذشت موسی مبتنی است بر در روایات سیصد و چهار سال بعد از او که به رشته نوشتاری درآمده و به صورت حکایت موجود است.
[ویرایش] بن واژه گاه
دین یهودی، مسیحی و مسلمانی ، پیترز فرانسیس، ت: حسین توفیقی، ستاد بررسیهای دینها و آیینها قم، ایران ۱۳۸۴
پرستش در دین ابراهیمی ، عباس اشرفی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۴
[ویرایش] پانویس
- ↑ According to the The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition (2000): "It is widely recognized that the attributive use of the noun Jew, in phrases such as Jew lawyer or Jew ethics, is both vulgar and highly offensive. In such contexts Jewish is the only acceptable possibility. Some people, however, have become so wary of this construction that they have extended the stigma to any use of Jew as a noun, a practice that carries risks of its own. In a sentence such as There are now several Jews on the council, which is unobjectionable, the substitution of a circumlocution like Jewish people or persons of Jewish background may in itself cause offense for seeming to imply that Jew has a negative connotation when used as a noun. "Jew", The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition (2000).
- ↑ ده قبیله گم شده در ویکی انگلیسی
- ↑ عبدالله شهبازی، راز گسترش تمدن اسلامی در اروپا، صفحه ۳ (نسخهٔ برخط در وبگاه رسمی)
[ویرایش] جستارهای وابسته
