Ηνωμένο Βασίλειο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 53°33′00″N 2°25′60″W / 53.55, -2.4333

Με την επίσημη ονομασία Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας εννοείται κράτος της βορειοδυτικής Ευρώπης, με έκταση 244.820 τ. χλμ. Βορειοανατολικά συνορεύει με την Ιρλανδία και βρέχεται σε όλη την περίμετρο από τη Βόρεια Θάλασσα. Πρόκειται για νησιωτική χώρα με μοναδικά χερσαία σύνορα 360 χλμ. περίπου με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας στη νήσο Ιρλανδία^[1]. Tο συνολικό έδαφος της χώρας διαμοιράζεται ανάμεσα στις Βρετανικές Νήσους -τα δύο μεγάλα νησιά του Bρετανικού Aρχιπελάγους- και τα πολυάριθμα μικρά νησιά που βρίσκονται κοντά στις βρετανικές ακτές, όπως οι Oρκάδες, οι νήσοι Σέτλαντ και οι Eβρίδες, το Άνγκλσεϊ και το νησί Mαν στην Iρλανδική Θάλασσα. Tμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου αποτελεί επίσης η νήσος Γουίτ και οι νήσοι της Mάγχης. Το Ηνωμένο Βασίλειο, ως κρατική οντότητα είναι συχνά γνωστό με το αποδεκτό όνομα Μεγάλη Βρετανία και το μη αποδεκτό από τους Σκώτους και τους Ουαλούς Αγγλία. Οι εθνότητές που περιλαμβάνει καθορίζονται από τέσσερις περιοχές: την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία (Όλστερ).

Πίνακας περιεχομένων 1 Ιστορία 2 Πολιτική 3 Γεωγραφία 4 Δημογραφία 4.1 Γλώσσες 4.2 Θρησκεία 4.3 Μετανάστες 5 Οικονομία 6 Πολιτισμός 7 Σημειώσεις 8 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Ιστορία

Η ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας αρχίζει περίπου απ' την 1η χιλιετία π.Χ. Την εποχή αυτή κατοικήθηκε απ' τους Βρετανούς, που ανήκαν στις κελτικές φυλές. Αργότερα, τον 1ο π.Χ. αιώνα, κατακτήθηκε απ' τους Ρωμαίους, έγινε ρωμαϊκή επαρχία, αλλά παρά τις προσπάθειές τους, δεν μπόρεσαν να εκρωμαΐσουν τον πληθυσμό της. Απ' το 150-650 μ.Χ. αρχίζει η κατάκτηση του νησιού (εκτός απ' την περιοχή της Σκωτίας) από τους Άγγλους, τους Σάξονες τους Ιούτους, που ήταν γερμανικές φυλές. Οι Κέλτες τελικά, είτε έγιναν δούλοι των γερμανικών φυλών είτε μετανάστευσαν στα βόρεια του νησιού. Οι νέοι άποικοι, οι Αγγλοσάξωνες, εγκαταστάθηκαν και δημιούργησαν διάφορα βασίλεια, κι άρχισε η συστηματική διαδικασία του εκφεουδαρχισμού της χώρας. Αργότερα, τον 9ο αιώνα μ.Χ. όλα τα αγγλοσαξωνικά βασίλεια ενώθηκαν κι αποτέλεσαν ένα, με το όνομα Αγγλία.

Στο διάστημα αυτό άρχισαν τις επιδρομές στο νησί και οι Δανοί. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μεγάλο μέρος να το καταλάβουν οι Δανοί και να το κρατήσουν μέχρι τα μέσα του 10ου αιώνα. Οι βασιλιάδες της Αγγλίας, αφού στηρίχτηκαν στους διάφορους ιππότες, αύξησαν την επιρροή τους και κατάφεραν να ενισχύσουν την εξουσία τους απέναντι στους φεουδάρχες. Στο διάστημα αυτό η Αγγλία κατέλαβε ένα μέρος απ' τη Γαλλία. Τελικά, την εποχή του Ιωάννη του Ακτήμονα ξεσηκώθηκαν, οι βαρώνοι με αποτέλεσμα ο βασιλιάς να υποχωρήσει και να τους παραχωρήσει σημαντικά προνόμια, τη λεγόμενη Μάγκνα Κάρτα (καταστατικός χάρτης δικαιωμάτων).

Στα 1265 δημιουργήθηκε η πρώτη βουλή. Στα επόμενα χρόνια (1337-1453) άρχισε ο λεγόμενος εκατονταετής πόλεμος, με αποτέλεσμα να χάσει η Αγγλία τις κτήσεις που είχε στην Ευρώπη, εκτός απ' το Καλέ.

Στη συνέχεια περνά από διάφορες φάσεις μέχρι το 1640, οπότε άρχισε η αστική επανάσταση που έληξε το 1660. Στα 1649, τα βασιλικά στρατεύματα νικήθηκαν, ο βασιλιάς Κάρολος Ά θανατώθηκε κι η χώρα έγινε για ένα διάστημα δημοκρατία.

Αργότερα, το 1653 εγκαθιδρύθηκε το προτεκτοράτο του Κρόμβελ και το 1660 έγινε η παλινόρθωση της δυναστείας των Στιούαρτ. Στο διάστημα από 1660 μέχρι 1688-89, σχηματίστηκαν τα κόμματα των Τόρρυς και των Ουίγκ, που εναλλάσσονταν στην εξουσία.

Η χώρα ονομάστηκε Μεγάλη Βρετανία κατά τον 17ο αιώνα, όταν οι βασιλείς της Σκωτίας έγιναν και Βασιλείς της Αγγλίας.

Στη διάρκεια του 17-18ου αιώνα, η Αγγλία αποκτά τεράστια εδάφη στις Ινδίες και την Αμερική, αφού σύντριψε το γαλλικό στόλο κι απόχτησε την κυριαρχία των θαλασσών. Στο διάστημα μεταξύ του τέλους του 18ου αιώνα και στις αρχές του 20ου πρωτοστατεί στη δημιουργία αντιγαλλικού συνασπισμού, που τελικά οδήγησε στη συντριβή του Ναπολέοντα κι έτσι βγαίνει κερδισμένη, αφού πήρε και τις γαλλικές αποικίες στην Αφρική και την Ασία.

Η βιομηχανική επανάσταση έδωσε διέξοδό στις εσωτερικές αντιθέσεις της. Το 1830 αποκτούν πολιτικές ελευθερίες οι καθολικοί και οι εβραίοι. Όλο αυτό το διάστημα μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, επεκτείνει τις κτήσεις της. Λίγο πριν απ' τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο κι αμέσως μετά τον πόλεμο στην Αίγυπτο παραχωρεί την ανεξαρτησία στην Ιρλανδία.

Ήδη πια η κραταιά Μεγάλη Βρετανία άρχισε να κλονίζεται ανεπανόρθωτα. Το 1932 παραχώρησε ανεξαρτησία στο Ιράκ.

Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο πήρε μέρος απ' την αρχή και σήκωσε ένα αρκετά μεγάλο βάρος. Το τέλος του πολέμου σημαίνει και το τέλος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

[Επεξεργασία] Πολιτική

Το πολίτευμα του Ηνωμένου Βασιλείου είναι βασιλευομένη δημοκρατία. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το κοινοβούλιο, που αποτελείται από δύο σώματα, τη Βουλή των Λόρδων και τη Βουλή των Κοινοτήτων.

Τα μικρότερα Έθνη του Ηνωμένου Βασιλείου, η Βόρεια Ιρλανδία, Η Ουαλία και η Σκωτία διαθέτουν από το 1998 τοπικά αιρετά νομοθετικά σώματα και κυβερνήσεις. Η κεντρική κυβέρνηση έχει παραχωρήσει στα σώματα αυτά αρμοδιότητες σε ζητήματα όπως η εκπαίδευση οι μεταφορές και το περιβάλλον. Ωστόσο έχει διατηρήσει το δικαίωμα να παύει ή να αναστέλλει τη λειτουργία τους σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης ή όποτε κρίνει απαραίτητο. Λόγω της έκρυθμης κατάστασης στη Βόρεια Ιρλανδία η λειτουργία της Συνέλευσης της Βορείου Ιρλανδίας έχει ανασταλεί τέσσερις φορές έως σήμερα, με μακροβιότερη την περίοδο από τον Οκτώβριο του 2002 έως το Μάιο του 2007. Στο διάστημα αυτό τις αρμοδιότητές της ασκούσε η κεντρική κυβέρνηση μέσω του Υπουργού Βόρειας Ιρλανδίας.

[Επεξεργασία] Γεωγραφία

Χάρτης του Ηνωμένου Βασιλείου
Πληθυσμός	Υψόμετρο
πάνω από 5.000.000	πάνω από 500 μ.
πάνω από 500.000	έως 500 μ.
πάνω από 100.000	έως 200 μ.
πάνω από 50.000
πάνω από 10.000
κάτω από 10.000

Το μήκος των ακτών της χώρας φτάνει τα 12.429 χιλιόμετρα, ενώ υψηλότερη κορυφή είναι το όρος Μπεν Νέβις με ύψος 1.343 μέτρα. Η συνολική έκταση στην οπ[οία περιλαμβάνονται οι νήσοι Σέτλαντ και Ρόκαλ είναι 244.820 τ χλμ, από τα οποία 241.590 τ χλμ καλύπτουν χερσαία έκταση και τα 3.230 υδάτινη^[2].

[Επεξεργασία] Δημογραφία

[Επεξεργασία] Γλώσσες

Δεν υπάρχει επίσημη γλώσσα αλλά κυριαρχεί η αγγλική με 95%. Υπάρχουν ακόμη ομάδες που μιλούν κέλτικες γλώσσες· ουαλική (25% του πληθυσμού στην Ουαλία, περίπου 610.000 ομιλητές), σκωτική γαελική (60.000 ομιλητές), σκωτς (1.500.000 ομιλητές στην Σκωτία και 30.000 στην Βόρειο Ιρλανδία) κ.α.

[Επεξεργασία] Θρησκεία

Οι Βρετανοί είναι στην πλειοψηφία τους προτεστάντες. Ο αγγλικανισμός εγκαθιδρύθηκε στην Αγγλία το 1534, όταν διεκόπηκαν οι σχέσεις με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οργανώθηκε η Εκκλησία της Αγγλίας ως επίσημη θρησκεία. Μαζί με την Εκκλησία της Σκωτίας λειτουργούν ως επίσημη θρησκεία αλλά και οι περισσότερες θρησκείες του κόσμου έχουν παρουσία. Ο παρακάτω πίνακας περιέχει τα πιό πρόσφατα στοιχεία απογραφής ^[3]:

Θρησκεία	Πληθυσμός	%
Χριστιανοί	42.079.000	71.6
Μουσουλμάνοι	1.591.000	2.7
Ινδουιστές	559.000	1.0
Σιχ	336.000	0.6
Ιουδαίοι	267.000	0.5
Βουδιστές	152.000	0.3
Άλλες θρησκείες	179.000	0.3
Δεν δήλωσαν	4.289.000	7.3
Χωρίς θρησκεία	9.104.000	15.5
Σύνολα θρησκειών	45.163.000	76.8

[Επεξεργασία] Μετανάστες

Κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, η Αγγλία αποτέλεσε έναν από τους πιο βασικούς προορισμούς των μεταναστών που εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονταν από τις πρώην αγγλικές αποικίες. Οι κυριότερες χώρες προέλευσης των μεταναστών ήταν η Καραϊβική, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα και η Ινδία ^[4].

Ο πληθυσμός της Αγγλίας ανέρχεται σε 47.026.500 κατοίκους και οι μη λευκές μειονότητες αποτελούν το 6,3%, δηλ. περίπου 2.906.500 κάτοικοι ^[5].

Το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας είναι και ήταν πολιτισμικό, πολυεθνικό και πολυγλωσσικό στη σύνθεση του πληθυσμού του, ακόμα και πριν την άφιξη των μεγάλων μεταναστευτικών ρευμάτων στη δεκαετία του 1950. Το 1993 από τα τρία εκατομμύρια περίπου των μη Ευρωπαίων κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου οι 840.000 ήταν Ινδοί, 447.000 Πακιστανοί, 163.000 από το Μπαγκλαντές, 157.000 Κινέζοι και περίπου 891.000 μαύροι. Η πλειοψηφία όλων αυτών έχει γεννηθεί στη Βρετανία, αρκετοί δεν μιλούν καθόλου τη μητρική τους γλώσσα και η πολιτισμική τους ταυτότητα έχει πλέον διαφοροποιηθεί σε μεγάλο βαθμό ^[6].

[Επεξεργασία] Οικονομία

Μια απο τις αιτίες που οδήγησαν σε μια χωρίς προηγούμενο ανάπτυξη της Βρετανίας ήταν οι αποικίες και η βιομηχανική επανάσταση που ήρθε σαν αποτέλεσμα. Αρχικά, η βιομηχανία της βασίστηκε στην ύπαρξη των πλούσιων κοιτασμάτων κάρβουνου και της εξασφάλιζε την απαραίτητη ενέργεια και τα πλούσια σιδηρομεταλλεύματά της.

Τα δύο αυτά, σε συνδυασμό με την εφεύρεση και την αξιοποίηση της ατμομηχανής, καθώς και η αφθονία των πρώτων υλών, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και των άλλων βιομηχανικών κλάδων.

Απόκτησε μια χωρίς προηγούμενο δύναμη, πολιτική και οικονομική. Έγινε το κέντρο του διεθνούς εμπορίου, ενώ η λίρα ήταν το επίσημο νόμισμα των εμπορικών ανταλλαγών σε όλο τον κόσμο. Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε να διαφαίνεται στον ορίζοντα ένας απ' τους πιο μεγάλους οικονομικούς και πολιτικούς αντιπάλους, η Αμερική.

Έτσι στο μεσοπόλεμο, η Μεγάλη Βρετανία άρχισε ν' αντιμετωπίζει τα διάφορα απελευθερωτικά κινήματα στις αποικίες της. Τη χαριστική βολή τη δέχτηκε μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι αποικίες της αποκτούσαν την ανεξαρτησία τους.

Σημαντικότεροι βιομηχανικοί τομείς της χώρας είναι: η χαλυβουργία, η μηχανουργία, η υφαντουργία κι η χημική βιομηχανία. Τα μηχανήματα της αγγλικής βιομηχανίας εξακολουθούν να είναι απ' τα καλύτερα στον κόσμο. Η υφαντουργία έχει παράδοση απ' το Μεσαίωνα ακόμη και κυρίως στον τομέα των μάλλινων υφασμάτων. Και σήμερα ακόμη, τα αγγλικά κασμήρια είναι απ' τα καλύτερα στον κόσμο. Σημαντική ακόμη είναι και η βιομηχανία τροφίμων, η ζυθοποιία, η ποτοποιία κ.ά.

Η μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη οδήγησε στη δημιουργία ενός πυκνού δίκτυου συγκοινωνιών και μεταφορών όλων των ειδών. Παρόλη την ανάπτυξη όμως, το εσωτερικό οδικό δίκτυο θεωρείται ξεπερασμένο και σήμερα εκσυγχρονίζεται με ταχείς ρυθμούς. Τα λιμάνια είναι από τα πιο σύγχρονα στον κόσμο, ενώ ο εμπορικός της στόλος κατέχει μια απ' τις πρώτες θέσεις στον κόσμο, όπως και οι αεροπορικές της συγκοινωνίές. Σε όγκο διεθνών συναλλαγών έρχεται στην τρίτη θέση ανάμεσα στις χώρες του δυτικού κόσμου.

Παράλληλα με τη βιομηχανία, σημαντικά αναπτυγμένη είναι και η γεωργία και κυρίως η κτηνοτροφία. Απ' τη γεωργική παραγωγή θα πρέπει να αναφερθούν το στάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι, η βρώμη και τα ζαχαρότευτλα.

Η Μεγάλη Βρετανία θεωρείται η χώρα όπου βελτιώθηκαν οι σημαντικότερες φυλές των ζώων που σήμερα εκτρέφονται σ' όλον τον κόσμο και σήμερα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη εξαγωγή βελτιωμένων φυλών ζώων. Σημαντική επίσης είναι κι η αλιεία ρέγγας, μπακαλιάρου κλπ. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχουν δημιουργηθεί μεγάλες προστριβές μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ισλανδίας, ο λεγόμενος πόλεμος του μπακαλιάρου, που τελικά οδήγησε στη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών.

[Επεξεργασία] Πολιτισμός

Παράλληλα με την οικονομική και πολιτική ανάπτυξη, αναπτύσσονται στη χώρα το γράμματα και οι τέχνες. Τα πρώτα καλλιτεχνικά λείψανα είναι τα μεγαλιθικά ιερά του Έιβμπερι, που χρονολογούνται μεταξύ του 1900-1600 π.Χ. Στη συνέχεια, μετά την κατάκτηση της απ' τους Ρωμαίους, οι τελευταίοι δίδαξαν το δικό τους πολιτισμό στους ντόπιους.

Με τη διάδοση του χριστιανισμού στα νησιά, αρχίζει μια καινούρια εποχή για την τέχνη. Αρχίζουν να κατασκευάζονται διάφοροι ναοί, μερικοί απ' τους οποίους καταστράφηκαν απ' την εισβολή και την κυριαρχία των Ούννων, ενώ μερικοί απ' αυτούς εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να υπάρχουν. Η νορμανδική κατάκτηση των βρετανικών νησιών έπαιξε αποφασιστική σημασία στην όλη καλλιτεχνική εξέλιξη, που εξακολουθεί να εκφράζεται με τη μορφή διάφορων αρχιτεκτονικών κτισμάτων και με τη ζωγραφική. Οι νέες αντιλήψεις για την τέχνη, που αναπτύχθηκαν στην υπόλοιπη Ευρώπη κατά την Αναγέννηση, άρχισαν να φτάνουν στη Βρετανία την εποχή του Ερρίκου του Η', που κάλεσε στην αυλή του διάφορους ευρωπαίους καλλιτέχνες.

Αργότερα, το 1768, ο Γεώργιος ο Γ', δημιούργησε τη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών, ενώ η ζωγραφική και η γλυπτική γνωρίζει μια κάποια ανάπτυξη, χωρίς να δημιουργεί και τη δικιά της σχολή, όπως έγινε μ' άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η λογοτεχνία στη Βρετανία αρχίζει να γνωρίζει ανάπτυξη και να βρίσκει το χαρακτήρα της μετά την εισβολή των Νορμανδών, στα 1066. Οι Νορμανδοί επέβαλλαν στους Άγγλους τη γλώσσα τους και τον πολιτισμό τους. Απ' την εποχή αυτή υπάρχουν μερικές ιστορίες με ιππότες και διάφοροι θρύλοι, όπως οι Αρθούριοι, που αρχικά γράφτηκαν στα λατινικά, αργότερα μεταφράστηκαν στα φραγκονορμανδικά και τέλος στα αγγλικά. Κατά την Αναγέννηση, η λογοτεχνία έχει να επιδείξει μερικούς δυναμικούς εκπροσώπους, που ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο Τόμας Μουρ. Πριν απ' την επικράτηση των πουριτανών, το 1642, θα πρέπει ν' αναφερθεί κι ο κορυφαίος ποιητής της Αγγλίας, ο Σαίξπηρ.

Μετά την επανάσταση του 1688, κάνει την εμφάνισή του το ρεαλιστικό μυθιστόρημα, που έχει ως θέμα του την καθημερινή ζωή. Κυριότεροι εκπρόσωποι της περιόδου αυτής είναι ο Ντανιέλ Νταφόε, ο Τόμπιας Σμόλλετ και άλλοι. Απ' τους ρομαντικούς πρέπει ν' αναφερθούν ο Τζον Κητς, η Μαίρη Σέλλεϋ και ο Λορντ Μπάιρον. Τα μετέπειτα χρόνια και μέχρι τα σημερινά υπάρχει πληθώρα λογοτεχνών, αλλά και πληθώρα τάσεων και αναζητήσεων. Ανάμεσα στα πιο γνωστά ονόματα θα πρέπει να αναφερθούν οι Τζόζεφ Κόνραντ, Τόμας Χάρντυ, Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Όσκαρ Ουάιλντ, Τ.Σ. Έλιοτ, Γκράχαμ Γκρην, Λώρενς Ντάρελ και άλλοι.

[Επεξεργασία] Σημειώσεις

1. ↑ The World Factbook, «United Kingdom: Geography»
2. ↑ The World Factbook, «United Kingdom: Geography»
3. ↑ Στην απογραφή του 2001, 390.000 άτομα δήλωσαν «Ιππότες Τζεντάι» αλλά δεν τους απονέμεται επίσημη αναγνώριση [1] [2].
4. ↑ Figueroa, 1995:778
5. ↑ Figueroa, 1998: 125-128 στους Παλαιολόγου και Ευαγγέλου, 2003:153
6. ↑ Grant, 1997: 178, 184 στους Παλαιολόγου και Ευαγγέλου, 2003: 153-154

[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• (Αγγλικά) Official website of the British Monarchy
• (Αγγλικά) Official website of the United Kingdom Government
• (Αγγλικά) visitBritain (Official tourist guide to Britain) - οδηγός στα ελληνικά
• (Αγγλικά) Official Yearbook of the United Kingdom