Informatika
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
 |
Odjeljak isključivo posvećen računarstvu i informatici |
Informatika (en. information technology) je nauka koja se bavi strukturiranjem, obradom i prenosom informacija.
Računarstvo (en. computer science) je nauka koja se bavi računarskim hardverom, softverom, kao i teorijom računanja i njegovom primjenom.
Softver se bavi proučavanjem programskih jezika, programskih paradigmi kao i samih programa. Hardver se bavi proučavanjem računarske arhitekture i njenih periferija. Računar kao sprava je namijenjen za automatizovanje zadataka i izvršavanje računskih zadaća. Kompjuterima su se još u devetnaestom vijeku nazivali ljudi koji su izvršavali kompleksne računice.
Informatika i računarstvo nisu potpuno iste stvari, iako su veoma usko vezane jer se bave istim ili sličnim tematikama. Informatika se danas uglavnom ubraja u inženjerske ili tehničke nauke. Ona ima nezanemariv dio tema koje su isključivo teoretske prirode. Postoji problem i sa terminima u raznim jezicima zbog uske vezanosti informatike i računarstva, tako da se termin informatika uglavnom odnosi na računarstvo. Informatika je više teoretske prirode, ali se zato detaljno bavi softverom i strukturiranjem, obradom, pretvaranjem, pohranjivanjem i prijenosom informacija. Računarstvo obuhvata sve što je vezano za računar i računarsku nauku kao što je hardver, softver, izrada programa pomoću programskih jezika i tako dalje.
[uredi] Glavni pojmovi vezani za računarstvo i informatiku
|
|
[uredi] Oblasti računarstva i informatike
[uredi] Matematički temelji
- Kriptografija
- Algoritmi predviđeni za štićenje privatnih podataka, uključuje i enkripciju.
- Teorija grafikona
- Temelji podatkovnih struktura i pretraživačkih algoritama.
- Matematička logika
- Booleova logika i drugi načini modeliranja logičkih upita.
- Teorija tipova
- Formalna analiza tipova podataka, te korištenje tih tipova u svrhu razumijevanja programa, posebno sigurnosti.
[uredi] Teorija računanja
- Teorija automata
- Različite logičke strukture za rješavanje poteškoća.
- Teorija računanja
- Određuje šta je izračunljivo od strane računara. Zakone koje su razvili Alan Turing i ostali nude prikaz mogućnosti šta je moguće izračunati a šta ne.
- Teorija računske kompleksnosti
- Osnove vezane za klase izračunavanja, posebno kod vremena i prostora pohranjivanja.
[uredi] Algoritmi i podatkovne strukture
- Analiza algoritama
- Vrijeme i prostor kompleksnosti algoritama.
- Algoritam
- Formalni logički procesi korišteni za izračunavanje i efikasnost procesa.
- Podatkovne strukture
- Raspored i pravila za rad sa podacima.
- Genetički algoritmi
- Genetički algoritmi su pretraživačka tehnika pomoću koje se pronalazi približno rješenje za optimizacijske probleme.
[uredi] Programski jezici i prevodioci
- Kompajler
- Načini prevođenja računarskih programa, obično sa jezika višeg nivoa na jezik nižeg nivoa. Oslanja se na matematičku logiku.
- Programski jezik
- Formalna jezička paradigma za izražavanje algoritama.
[uredi] Baze podataka
- Baza podataka
- Baza podataka je uređena skupina podataka pohranjena na sistematski način.
[uredi] Zajednički, uporedni, i dijeljeni sistemi
- Zajedništvo
- Teorija i praksa o istovremenom računanju, kao i osvrt na sigurnost podataka u višezadanim okruženjima.
- Uporedno računanje
- Računanje pomoću više računara preko neke mreže sa ciljem ostvarivanja zajedničkog zadatka.
- Umrežavanje
- Algoritmi i protokoli za pouzdano komuniciranje između više korisnika neke računske mašine.
- Uporedno računanje
- Računanje pomoću korištenja više zajedničkih nizova.
[uredi] Računarska arhitektura
- Računarska arhitektura
- Dizajn, organizacija, optimizacija i provjeravanje računarskog sistema sa naglaskom na procesor i memoriju, kao i sabirnicu koja ih veže.
- Hardver
- Računarski hardver je fizički, opipljivi dio računara u kojeg spadaju svi fizički dijelovi koji čine računar.
- Operativni sistem
- Programi koji upravljaju računarom i računarskim programima koji obezbjeđuje osnovu korisnog sistema.
[uredi] Softverski inženjering
- Programiranje
- Programiranje je vještina gdje se stvara i izvršava algoritam pomoću nekog programskog jezika.
- Formalne metode
- Matematički pristup za opisivanje i razloge softverskog dizajna.
- Softverski inženjering
- Principi izrade i testiranja softvera.
[uredi] Vještačka inteligencija
- Vještačka inteligencija
- Izvršavanje i izučavanje sistema koji imaju neku vrstu inteligencije.
- Robotika
- Algoritmi koji služe za upravljanje nad robotima.
- Računarska vizija
- Algoritimi za prepoznavanje tro dimenzionalnih predmeta sa dvo dimenzinalne slike.
- Učenje mašina
- Automatsko stvaranje skupa pravila i aksioma zasnovanim na ulaznim podacima koje mašine dobiju.
[uredi] Računarska grafika
- Računarska grafika
- Računarska grafika je polje vizuelnog računarstva gdje se pomoću računara stvara dvo ili trodimenzionalna slika.
- Procesiranje slike
- Određivanje informacija sa slike pomoću računanja.
- Ljudsko računarska interakcija
- Izučavanja i osmišljavanje računarskih interfejsa koje ljudi kontrolišu.
[uredi] Naučno računanje
- Bioinformatika
- Upotrebljavanje računarske nauke u svrhu održavanja, analiziranja i pohranjivanja bioloških podataka.
[uredi] Historija
[uredi] Početak računarstva
Računarstvo je nastalo u 19. vijeku razmišljanjem tadašnjeg genija Čarlsa Bebidža, koji je zamislio stroj koji bi uzimao podatke, obrađivao ih na neki način i onda obrađeno nekako pokazao onome koga to zanima. On je to naravno zamislio potpuno mehanički, a danas računari ne funkcionišu na taj način, no ipak imaju neke povezanosti s tim njegovim zamišljenim računarom:
- Binarni sistem - skoro svaki računar današnjice koristi takav brojevni sistem, koji se sastoji samo od jedinica i nula. To je tako zato što je to kompjuteru najjednostavnije: 1 - ima struje, 0 - nema struje. Sistem koji ima deset cifara (0-9) se zove dekadni, a postoje pretpostavke da su Babilonci koristili heksadecimalni sistem (sa šestnaest cifara). Bebidž je imao ideju korištenja bušenih kartica za svoj računar, a upravo to se i koristilo za pohranjivanje podataka dok se nije otkrilo magnetsko zapisivanje.
- Osnovna ideja - takozvani ulaz/izlaz sistem, tj. damo računaru da obradi podatke, kažemo mu na koji način da ih obradi, on ih obradi i nekako nam pokaže do čega je došao.
Prvi funkcionirajuči računar, u današnjem smislu, napravio je njemački izumitelj Konrad Zuse 1941. godine. Programski kod mašina je primala putem bušenih kartica i imala samo ograničenu mogučnost programiranja. Računar je radio pomoću električnih releja i imao je odvojenu radnu memoriju i ulaz/izlaz sistem. U to vrijeme računari su bili ogromni, čak veličine jedne prosječne kuće, te su se najčešće koristili za vojne svrhe.
[uredi] Teoretska informatika
Bitne teoretske osnove informatike su nastale još u 19. vijeku. Sa razvijanjem booleove algebre nastala je bitna osnova današnjih računarskih sistema. Na nekim matematičkim osnovama informatike u četrdesetim godinama radio je Alan Turing, engleski matematičar. On je tokom Drugog svjetskog rata pokušavao dešifrovati zloglasnu nacističku "Enigmu", stroj koji je kodirao njemačke poruke. Uz pomoć tih istraživanja nastala je Turingova mašina, jedna od osnova teoretske informatike. Turingova mašina nije mašina kao takva, nego zamišljeni uređaj kojim se, na neki način, definiše način razmišljanja računara i algoritam.
Krajem četrdesetih godina, Claude E. Shannon je radio na pojmu informacije i njenog sadržaja. U njegovom djelu "A Mathematical Theory of Communication" (1948.), pokušao je naći mjeru za informacijski sadržaj jedne diskretne poruke. U tom smislu je razvijen pojam entropije kao mjere informacijskog sadržaja.
Noam Chomsky je sa svojim istraživanjima na polju lingvistike, i razvijanju hirarhije formalnih gramatika utjecao na razvijanju formalnih jezika i time programskih jezika.
[uredi] Podjela po generacijama
Računari se po historijskom razovju, također, dijele na generacije shodno tehnološkom napretku. Svaku noviju generaciju karakteriše bitno manje zauzimanje prostora, i što je najbitnije, veća brzina izvršavanja, bolja pouzdanost i ostalo.
- 1937. do 1958. - temeljna jedinica izrade računara je elektronska cijev
- 1959. do 1963. - temeljna jedinica izrade računara je tranzistor
- 1964. do 1971. - temeljna jedinica izrade računara je integrirani sklop
- Današnji i budući računari, zasnovani na vještačkoj inteligenciji (AI)
[uredi] Pioniri računarstva
[uredi] Također pogledajte
- Informatički portal
- Računar
- Benchmark
- Računarski žargon
- Spisak algoritama
- Spisak zasjedanja
- Multimedija
- Računarske igre
- IEEE John von Neumann Medalja
- Turingova nagrada
[uredi] Vanjski linkovi
- Hardware Base - Prvi bosanski hardverski portal sa člancima vezanim i za softver
- PC Ekspert - Stranica posvećena računarskom hardveru i softveru
- Benchmark.co.yu - Portal vezan za računare i njihovo testiranje
- Otvoreni projekat: Computer Science
- Naučne i računarske knjige
