Włoska Republika Socjalna
Z Wikipedii
| Repubblica Sociale Italiana (Repubblica Salò) Włoska Republika Socjalna |
|||||
|
|||||
|
|||||
 |
|||||
| Język urzędowy | włoski | ||||
| Język używany | włoski, francuski, chorwacki | ||||
| Stolica | Rzym (formalna stolica) Salò (faktyczna stolica) |
||||
| Ustrój polityczny | faszyzm włoski | ||||
| Typ państwa | republika, państwo marionetkowe | ||||
| Ostatnia głowa państwa | duce Benito Mussolini | ||||
| Zależne od | Rzeszy Niemieckiej | ||||
| Ostatni szef rządu | premier Benito Mussolini | ||||
| Jednostka monetarna | lir włoski | ||||
| Ustanowienie | 15 września 1943 | ||||
| Rozwiązanie | po kapitulacji ostatnich jednostek niemieckich we Włoszech 2 maja 1945 |
||||
| Religia dominująca | Rzymsko-katolicyzm | ||||
| Strefa czasowa | UTC +1 – zima
UTC +2 – lato |
||||
.svg/30px-Flag_of_Italy_(1861-1946).svg.png){kind=small}
Włoska Republika Socjalna (wł. Repubblica Sociale Italiana, RSI, tzw. Republika Salò - od nazwy siedziby rządu faszystowskiego) - istniejące w latach 1943-1945 marionetkowe państwo w północnych Włoszech. Zostało utworzone przez Benito Mussoliniego przy pomocy Niemców po obaleniu rządów faszystów we Włoszech. Zlikwidowane po wybuchu powstania, którego uczestnicy zamordowali Mussoliniego.
Spis treści |
[edytuj] Geneza
W 1943 r. skapitulowały ostatnie włoskie i niemieckie oddziały w Afryce Północnej. Wobec nieuchronnej inwazji aliantów na Włochy, Niemcy zaczęli opracowywać plany okupacji Włoch, a także zwiększali swą wojskową obecność. Po lądowaniu aliantów na Sycylii i mimo twardego oporu sił Osi na wyspie, po raz pierwszy od początku wojny zebrała się Wielka Rada Faszystowska. Przegłosowała ona odsunięcie Mussoliniego od władzy (choć jeszcze dzień wcześniej Albert Kesselring mówił, że "Mussolini ciągle mocno trzyma się w siodle"). Faszyści raczej uważali to za rozwiązanie chwilowe, gdyż chcieli odbudować morale armii, a mocno nadszarpnięty wizerunek duce na to nie pozwalał. Mimo to Mussolini poczuł się zagrożony i udał się do króla Wiktora Emanuela III, jednak zamiast otrzymać poparcie został aresztowany. Nowym premierem został Pietro Badoglio, a jego rząd, choć oficjalnie nadal walczył po stronie Osi, podjął tajne rokowania pokojowe. 8 września ogłoszono zawieszenie broni pomiędzy Włochami a aliantami. Niemcy rozpoczęli wobec tego okupację kraju (operacja Oś) oraz rozpoczęli poszukiwanie aresztowanego Mussoliniego.
[edytuj] Operacja Eiche
12 września 1943 połączone oddziały komandosów Luftwaffe i SS pod dowództwem Otto Skorzennego odbiły Mussoliniego zlokalizowanego przez niemiecki wywiad w Gran Sasso. Włoscy strażnicy nie stawili oporu i wkrótce Mussolini odleciał niemieckim samolotem do Wiednia gdzie spotkał się z Hitlerem.
[edytuj] Ustanowienie
Po krótkim odpoczynku w Rzeszy Benito Mussolini udał się do północnych Włoch. Tam 15 września ustanowił Włoską Republikę Socjalną. Jako miejsce siedziby rządu ustalono Salò. Nowe państwo zostało uznane przez niewiele państw: oczywiście przez III Rzeszę, a także Bułgarię, Słowację, Węgry, Niezależne Państwo Chorwackie, Rumunię, Japonię, Syjam, Mandżurię i Danię. Co ciekawe, nie uczyniła tego Hiszpania pod rządami Francisco Franco. Od siedziby rządu (podobnie jak we Francji rząd Vichy) quasi-państwo było nazywane często Republiką Salò. Powołano też specjalny trybunał, który miał osądzić tych, którzy głosowali za odwołaniem Mussoliniego.
[edytuj] Trybunał
Trybunał skazał wszystkich tych, którzy w czasie zebrania Wielkiej Rady Faszystowskiej głosowali za odwołaniem Mussoliniego, na karę śmierci. Tak więc 10 stycznia 1944 wydał wyroki śmierci na: Galleazo Ciano, Emilio De Bono, Giovanni Marinelliego, Tullio Cianettiego, Carlo Pareschiego i Luciano Gottardiego. Oskarżeni bronili się, że nie chcieli usuwać duce całkowicie od władzy, mieli tylko zamiar przywrócić zwierzchnictwo nad armią królowi, co miało odbudować morale. Na nic się to nie zdało, osądzeni zostali rozstrzelani przez pluton egzekucyjny następnego dnia rano. Jedynie Cianetti został oszczędzony.
[edytuj] Rząd i administracja
 Odmiany
Faszyzm w historii
Faszyści
Organizacje
Tematy powiązane
|
Na czele rządu stanął Benito Mussolini. Mając przy boku już tylko najwierniejszych towarzyszy powołał niewielka grupkę, która przy pomocy Niemców i wiernych oddziałów miała kontrolować terytorium RSI. Skład rządu:
- premier oraz minister spraw zagranicznych - Benito Mussolini
- sekretarz partii - Alessadro Pavolini
- minister spraw wewnętrznych - Roberto Farinacci
- minister obrony narodowej - Rodolfo Graziani
- szef oddziałów bezpieczeństwa wewnętrznego i milicji - Renato Ricci
- ambasador w Berlinie - Filippo Anfuso
- minister finansów - Domenico Pellegrini Giampietro
- minister sprawiedliwości - do 4 listopada 1943 Antonino Tringali Casanova, zastąpiony przez Piero Pisentiego
- minister rolnictwa i lasów - Edoardo Moroni
- minister przemysłu - Silvio Gai do 1 stycznia 1945, zastąpiony przez Angelo Tarchiego
- minister edukacji narodowej - Carlo Alberto Biggini
- minister kultury - Ferdinando Mezzasoma
- minister pracy - Giuseppe Spinelli
- minister robót publicznych - Ruggero Romano
- minister komunikacji - Augusto Liverani
[edytuj] Administracja
Niemcy i włoscy faszyści chcieli aby obszar RSI był jak największy - oczywiście z Rzymem włącznie. Za obszar państewka uznawano praktycznie wszystkie włoskie tereny okupowane przez Niemców. Sądzono, że opanowanie sytuacji sytuacji we Włoszech pozwoli na to, aby przywrócić władzę duce, tak, aby mógł kierować państwem z samej stolicy. Ze względów bezpieczeństwa i tempa posuwania się aliantów, nie zdecydowano się jednak na ten krok. Całe północne Włochy uznano za ,,obszar okupowany" przez III Rzeszę a środkowe - za ,,strefę operacyjną" wojsk niemieckich. Władzę formalnie sprawowali lokalni faszyści, a nad całością czuwali niemieccy dowódcy operujący w danym rejonie.
[edytuj] Potencjał militarny
[edytuj] Armia lądowa
Jej trzon stanowili żołnierze, którzy byli niemieckimi jeńcami lub ci, którzy na wieść o kapitulacji Włoch przeszli na stronę Niemców. Armia RSI zapewniała głównie ochronę niemieckiego zaplecza, obronę przeciwlotniczą oraz walczyła z coraz liczniejszymi partyzantami. Rzadziej kierowano ją do walki przeciw regularnym oddziałom aliantów. Broń pochodziła głównie z włoskich zapasów, prywatnego wyposażenia żołnierzy lub zarekwirowanego przez Niemców sprzętu.
Wg. protokołu z Rastenburga z 16 października 1943 Włoska Republika Socjalna mogła utworzyć, przy współpracy z Niemcami, cztery dywizje w sile 52 tysięcy ludzi. Pierwsza dywizja w pełni umundurowana i wyszkolona ruszyła na front w lipcu 1944.
Na przełomie 1944 i 1945 roku cztery dywizje lądowe wojsk RSI znajdowały się na Linii Gotów. Trzy dywizje: Littorio; San Marco i Monte Rosa zostały zgrupowane razem z niemieckimi jednostkami w Grupę Armii Liguria i umieszczone na zachodnim skrzydle Linii. Czwarta dywizja, Italia, została przydzielona do niemieckiej 14. Armii. Dywizje San Marco i Monte Rosa wzięły udział w udanej ofensywie przeciwko amerykańskiej 92. dywizji piechoty, później odpierając dość skutecznie jej kontrataki.
Zgodnie z rozkazem Grazianiego wojsko zaprzestało oporu 1 maja 1945.
[edytuj] Lotnictwo
Aeronautica Nazionale Repubblicana posiadało kilkaset maszyn, głównie przestarzałych, albo produkowanych w fabrykach znajdujących się pod niemiecką kontrolą. Lotnictwo było ściśle związane z Luftwaffe i najczęściej brało udział w akcjach razem z pilotami niemieckimi. Szacuje się, ze strąciło 262 maszyny alianckie, tracąc przy tym 158 samolotów własnych.
[edytuj] Marynarka:
Nieliczna marynarka RSI przeznaczona była głównie do zwalczania konwojów alianckich, na jej wyposażeniu było kilkanaście niszczycieli, jeden krążownik i 3 okręty podwodne.
[edytuj] Milicja i formacje pomocnicze
24 listopada 1943 Mussolini powołał do życia Guardia Nazionale Repubblicana (Republikańską Gwardię Narodową, GNR). Organizacja ta była kontynuatorką Czarnych Koszul, a do jej zadań należała walka z przeciwnikami politycznymi reżimu. Brała ona udział także w akcjach przeciwko ruchowi oporu. Do GNR dołączyły w 1944 Czarne Brygady złożone głównie z członków partii faszystowskiej. Ponadto na usługi Niemców powołano formacje pomocnicze biorące min. udział w obronie przeciwlotniczej.
[edytuj] Włosi w służbie Waffen SS
Zobacz więcej w osobnym artykule: Ochotniczy Legion Włoski. Zobacz więcej w osobnym artykule: 29 Dywizja Grenadierów SS (1 włoska).Do służby w Waffen SS zgłosiło się kilkadziesiąt tysięcy Włochów. Wybrano spośród nich ok. 3 tysiące z których utworzono Ochotniczy Legion Włoski. Po stratach poniesionych w walce z partyzantką i w walkach pod Anzio jednostkę włączono oficjalnie w struktury Waffen SS, a następnie kilka razy przeorganizowywano aż utworzono 29. Dywizję Grenadierów SS. W sile ok. 15 tysięcy ludzi, przeszkolonych w Niemczech, brutalnie tępiła partyzantkę. Pod koniec wojny składała się tez z niedobitków armii RSI, a ostatni jej żołnierze poddali się Amerykanom 30 kwietnia 1945 roku w Gorgonzola w Lombardii.
Inspektorem włoskich oddziałów Waffen-SS był SS-Brigadeführer Piero Manelli.
[edytuj] Żydzi w Republice Saló
Wobec żądań Niemców Mussolini zezwolił na działalność obozów koncentracyjnych, a także podpisał dekret nakazujący wywieźć wszystkich Żydów do obozów lub do Rzeszy. Pierwszy obóz koncentracyjny Fossoli[1] powstał w 5 grudnia 1943. Inne obozy przeznaczone dla Żydów i więźniów politycznych powstały w 1944 i były to Gries-Bolzano i Risiera Di San Saba. W 1944 powstało Biuro Rasowe, niemniej jednak, jedynym aktem prawnym były ustawy na wzór Ustaw norymberskich wprowadzone przez faszystów zachęcanych przez Giovanniego Preziosi jednego z największych rasistów wśród włoskich faszystów. Uchwalone zostały one w kwietniu 1945 roku, co warte podkreślenia, przy ostrym sprzeciwie Mussoliniego. Nie odegrały one jednak większego znaczenia, gdyż niecały miesiąc później wojna w Europie się skończyła.
[edytuj] Wojna domowa
Nasilające się akcje partyzanckie oraz akcje odwetowe Niemców i faszystów spowodowały praktycznie wybuch wojny domowej.
[edytuj] Koniec
W ostatnich dniach kwietnia 1945 sytuacja RSI stała się beznadziejna. Partyzanci ,,panoszyli się" nawet w miastach, Niemcy wycofywali się w Alpy, dokonywano samosądów. Mussolini przeczuwając klęskę postanowił uciec do Szwajcarii. 26 kwietnia wygłosił ostatnie przemówienie w Mediolanie, a następnie wraz z kilkoma wiernymi mu ludźmi (w tym z kochanką Clarą Petacci) próbował zbiec przy pomocy Niemców. Został jednak rozpoznany przez partyzantów i zatrzymany (według umowy niemiecki transport miał przejechać przez granicę, więc Niemcy nie stawiali oporu i zostali puszczeni). 28 kwietnia Benito Mussolini został rozstrzelany. Jego ciało przewieziono do Mediolanu. Po drastycznej reakcji tłumu (na ciała pluto, a także oddawano mocz) ktoś w końcu wywiesił ciało byłego duce na stacji benzynowej, głową w dół. Obok niego powieszono innych faszystów. Wzburzony tłum obrzucił ciała kamieniami, pluł i wyzywał. Ostatecznie Włoska Republika Socjalna przestaje istnieć, kiedy 2 maja Niemcy kapitulują we Włoszech.
Włoska Republika Socjalna istniała tylko 20 miesięcy.
Przypisy
- ↑ Wcześniej pełnił funkcję obozu jenieckiego
