Tuł

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy góry. Zobacz też: miejscowość o tej nazwie.

Tuł
Tuł
Państwo	Polska
Pasmo	Beskid Śląski, Karpaty
Wysokość	621 m n.p.m.

Schronisko pod Tułem

Tuł (621 m n.p.m.) - niewysoki szczyt na Pogórzu Cieszyńskim w wododziale Wisły i Odry, na wsch. od Lesznej Górnej. Orograficznie znajduje się w grzbiecie, stanowiącym przedłużenie pasma Czantorii w Beskidzie Śląskim. Zbudowany z wapieni cieszyńskich i tylko w nieznacznym stopniu zalesiony, pokryty jest w większości zaroślami i łąkami o bogatej roślinności wapieniolubnej i kserotermicznej.

Spis treści

1 Przyroda
2 Archeologia
3 Turystyka
- 3.1 szlaki piesze do schroniska

[edytuj] Przyroda

Na wysoką wartość przyrodniczą Tułu zwracali uwagę już na przełomie XIX i XX w. Josef Matzura i Józef Londzin, a w latach międzywojennych Karol Buzek, Andrzej Czudek, Marian Koczwara i Kazimierz Simm.

Krótko po II wojnie światowej na Tule i w najbliższej okolicy naukowcy zanotowali 923 gatunki roślin, wśród nich wiele gatunków rzadkich i chronionych. Wielu gatunków, rosnących tu jeszcze 20-50 lat wcześniej, nie udało się jednak odnaleźć. Na początku XX w. występowały tu m. in. 22 gatunki storczykowatych (na 72 gatunki znane z Europy), z których po II wojnie światowej nie udało się odnaleźć 7 gatunków. Wśród tych, które wyginęły, były obuwik pospolity, koślaczek stożkowaty, kukułka bzowa, storczyk samczy i storczyk trójzębny. Podobnie wyginął, spotykany tu 100 lat temu kosaciec trawolistny, mający w rejonie Tułu swe jedyne stanowiska w Polsce. W latach międzywojennych widziano tu jeszcze ostatnie okazy dyptamu jesionolistnego (jedno z pięciu znanych stanowisk w Polsce). W II połowie XX w., zwłaszcza w latach 70. i 80., znaczne straty w tutejszych zbiorowiskach roślinnych spowodowało przeorywanie łąk oraz nawożenie ich i obsiewanie mieszankami traw pastewnych. Osobliwością dendrologiczną są pojedyncze okazy starych, drzewiastych klonów polnych (paklonów), o średnicy pnia sięgającej 50 cm i wysokości do 10 m, rosnące na wsch. stokach Tułu. Przywierzchołkowy fragment Tułu objęto rezerwatem przyrody, nazwanym "Góra Tuł".

[edytuj] Archeologia

W trakcie zwiadu archeologicznego w 1997 r. na szczycie góry Tuł odkryto ślady osadnictwa z okresu prehistorycznego. W trakcie wykopalisk prowadzonych latem 2003 r. archeolodzy odkryli tu pozostałości osady kultury łużyckiej, a więc z okresu, kiedy rodziły się wielkie cywilizacje europejskie. Osada miała ok. 3 ha powierzchni, a zamieszkiwało ją co najmniej 100-150 osób. Jest to jedna z największych i najwyżej położonych osad tego typu w polskich Karpatach. Na podstawie znalezionych licznych fragmentów naczyń glinianych, rozcieraczy i żaren kamiennych, a także na podstawie badań radiowęglowych, ustalono okres funkcjonowania osady na schyłek epoki brązu (900 – 750 r. p.n.e.) i początek epoki żelaza (750 – 400 r. p.n.e.).