Stefan Cybichowski
Z Wikipedii
Stefan Cybichowski (ur. 2 sierpnia 1881 w Poznaniu, zm. 6 stycznia 1940, rozstrzelany przez hitlerowców na Forcie VII w Poznaniu) – polski architekt. Jego symboliczna mogiła znajduje się na Cmentarzu Parafialnym św. Jana Vianneya w Poznaniu.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Był synem Bronisława (profesora gimnazjalnego filozofii i języka polskiego) oraz Marii Bischoff. Brat Zygmunta Cybichowskiego, znanego prawnika.
[edytuj] Wykształcenie
W 1901 r. ukończył niemieckie Królewskie Gimnazjum (dziś I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu).
Studiował architekturę na politechnice w Charlottenburgu (dziś Berlin), uzyskując dyplom w 1905 r. Prawie wszyscy architekci z Wielkopolski w tym okresie uzyskiwali wykształcenie na niemieckich uczelniach[1].
[edytuj] Praca w Berlinie
W latach 1907-1909 był docentem Akademii Przemysłowej w Berlinie. Prowadził tu budowę gmachu Akademii Sztuk Pięknych oraz rozbudowę mennicy, był też współautorem projektu budowy nowej synagogi w Charlottenburgu. W 1910 r. otrzymał uprawnienia budowniczego rejencyjnego.
[edytuj] Praca w Poznaniu
Przeprowadził się do Poznania w 1910 r.
Od grudnia 1910 prowadził w Poznaniu własne biuro architektoniczne.
Należał do Wydziału Technicznego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, istniejącego od 1911 r. W 1911 r. wygłosił wykład O zastosowaniu gipsu w budownictwie. 20 stycznia 1914 dał wykład o czworakach.
W końcu grudnia 1918 został pierwszym prezesem Koła Architektów Stowarzyszenia Techników w Poznaniu. W 1921 r. wstąpił do Koła Architektów przy Stowarzyszeniu Inżynierów i Architektów. Do 6 lipca 1925 był jego prezesem. Zastąpił go na stanowisku Marian Pospieszalski.
W latach 1919-1922 był naczelnikiem Wydziału Budownictwa w Urzędzie Wojewódzkim. Przeprowadził spolszczenie tego urzędu. W latach 1920-1926 wykładał na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego.
Był członkiem Rady Miejskiej w Poznaniu (1919-1926), a później (1927-1939) honorowym radcą magistratu m. Poznania.
[edytuj] Śmierć z rąk hitlerowców
28 października 1939 wraz z grupą profesorów został aresztowany przez Gestapo i osadzony w Forcie VII. Zmarł 6 stycznia 1940, rozstrzelany przez hitlerowców na Forcie VII.
Rodzina nie wiedziała o jego śmierci i jeszcze po wojnie liczyła na odnalezienie go żywego.
[edytuj] Rodzina
Był żonaty (od 1912) z Barbarą Mieczkowską (ur. 1888). Miał dzieci: Helenę (ur. 1913), Irenę (1916), Stanisława (1918), Barbarę (1919) i Katarzynę (1925).
[edytuj] Główne dzieła
- Międzynarodowe Targi Poznańskie – Budynek administracyjny (Pawilon 101) i Pałac Targowy (Pawilon 12)
Budynek administracyjny MTP - Palmiarnia Poznańska w Parku Wilsona w Poznaniu, 1927 (niezachowana, zastąpiona nowym, większym budynkiem)
- Zespół Szkół Handlowych w Poznaniu, 1927-1928, ul. Śniadeckich, w stylu modernistycznym
Zespół Szkół Handlowych w Poznaniu - Kościół św. Stanisława Kostki w Poznaniu, 1930
- kościół we wsi Zdziechowa k/Gniezna 1937-39
- klasztor Dominikanów w Poznaniu wraz z kaplicą, ul. Libelta, 1939
Klasztor dominikanów w Poznaniu - szkoła ss. Urszulanek przy dzis. Al. Niepodległości 43 w Poznaniu, 1923 oraz internat, 1931
- juwenat (niższe seminarium duchowne) i klasztor Redemptorystów w Toruniu na Bielanach, 1927-1930
Klasztor redemptorystów w Toruniu - Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej w Chełmży, 1927
- Seminarium zagraniczne (Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej) w Poznaniu, ul. Lubrańskiego, 1936 (nie zachowane)
- klasztor ss. Karmelitanek Bosych (obecnie Szpital Ginekologiczno-Położniczy Świętej Rodziny) w Poznaniu, ul. Jarochowskiego, 1927
- rozbudowa Szpitala Przemienienia Pańskiego w Poznaniu, w stylu neoklasycystycznym, ul. Garbary / Długa, 1930-1933
- przebudowa Teatru Polskiego w Poznaniu, 1929
- przebudowa Bazyliki Katedralnej św. Michała Archanioła w Łomży, styl gotycki, 1934
- przebudowa pałacu biskupiego w Pelplinie
- przebudowa na liceum pałacu w Rydzynie
- Bank Włościański w Poznaniu, neobarok, Plac Wolności 9, 1911.
Dawny Bank Włościański w Poznaniu - przebudowa kościoła św. Marcina w Poznaniu (wyprostowanie kościoła, sklepienie nad główną nawą, nowy chór, powiększenia kościoła do przyjęcia 1 tys. osób), 1925-1927
- 45-metrowa wieża i Dom Katolicki przy kościele św. Marcina w Poznaniu, 1932 (wieża zniszczona podczas II wojny światowej, dom rozebrany po wojnie)
- fabryka Pebeco przy ul. Głównej w Poznaniu (dziś Nivea Polska S.A.)
- zakład przemysłowy Fabryki Kosmetyków dla firmy Falkiewicz, przy ul. Gnieźnieńskiej 1934.
- Elektrownia Miejska w Poznaniu na terenie byłego Fortu Roon na prawym brzegu Warty (obecnie Elektrociepłownia Poznań), 1924-1925, oddana do użytku 23 listopada 1929
- Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Toruniu (obecnie Sejmik Wojewódzki), 1933, proj. F. Krzywdy-Polkowskiego ze zmianami S. Cybichowskiego
- reprezentacyjne wejście do Ogrodu Botanicznego na Ogrodach w Poznaniu
Wejście do Ogrodu Botanicznego od ul. Dąbrowskiego - kościół we wsi Strzałkowo, 1934
- kościoły w Gołańczy k. Gniezna (1931-24), Kiszewie, Rynarzewie, Ryczywole (1924-25), Kuczkowie k. Pleszewa (1927), Bruszewie, Sokolnikach k. Wrześni, Górnej Brodnicy, Jarocinie (po 1930), Inowrocławiu, Lubichowie (1929), Trzemesznie, Fordonie (obecnie Bydgoszcz) (proj. 1923, bud. 1927-1933), św. Teresy w Kruszwicy (1923), Cielczy (1912), Gniewkowie, Jeleńcu k. Tucholi, proj. kościoła w Helu (1931-1933) i św. Józefa w Tczewie (1932-1936)...
- liczne projekty dworów i pałaców ziemańskich, m.in. w Bieganowie
- projekt przebudowy prezbiterium kościoła w Biezdrowie (1924-26)
- pomnik poległych w Trzemesznie
- willa własna w Poznaniu
Willa własna Stefana Cybichowskiego w Poznaniu (stan obecny)
[edytuj] Wyróżnienia
W zasługę za zaprojektowanie ok. 100 obiektów sakralnych na terenie Wielkopolski i Pomorza, otrzymał tytuł honorowego Szambelana papieskiego.
Kazimierz Sobkowicz w swej książce o poznańskich architektach nazwał go "niekwestionowanym rekordzistą projektów budowli sakralnych".
[edytuj] Przypisy
- ↑ Kazimierz Sobkowicz, Architekci Wielkopolscy: biogramy, dzieła, stowarzyszenia. Cz. I, lata 1886-1939. Poznań 1988, ISBN 83-00-2483-2.
[edytuj] Bibliografia
- Władysław Czarnecki, To był też mój Poznań. Wspomnienia architekta miejskiego z lat 1925-1939, w wyb. i oprac. Janusza Dembskiego, Poznań, Wydaw. Poznańskie, 1987, ISBN 83-210-0665-5
- Wielkopolski słownik biograficzny, przew. kom. red. Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski, wyd. 2, PWN, Warszawa – Poznań 1983, ISBN 83-01-02722-3, s.120
- Filip Burno, Kościoły rzymskokatolickie kresów II Rzeczypospolitej i ich znaczenie, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", ISSN 0023-5865, T. 50, 2005, s. 115-140
